کتاب‌فروشان در روزهای جنگ و بعد از آن شرایط سختی را تجربه می‌کنند، زیرا خرید مردم روی کالاهای اساسی متمرکز شده است، در چنین شرایطی ضرورت حمایت حقیقی و سریع از این گروه بیش از گذشته شده است.

 

به گزارش ایرنا، کتاب فروشان یکی از آسیب‌‍پذیرترین گروه‌ها در بازار هستند، به همین دلیل شاید بتوان گفت در روزهای جنگ ۱۲ روزه و بعد از آن بیشترین آسیب را دیدند؛ زیرا در این مدت توجه مردم به تامین کالاهای ضروری معطوف شده است و به همین دلیل کمتر کسی به کتاب و دیگر کالاهای فرهنگی فکر می‌کند.

 

اگرکتاب‌فروش، نفروشد، شرکت‌های پخش و ناشران هم فروشی نخواهند داشت.

 

هومن بخشی، مدیر کتاب فروشی «دیدآور» در خیابان انقلاب است، او فروش تیر ۱۴۰۴ را کمتر از نصف، نسبت به روزهای قبل از جنگ اعلام می‌کند. در چنین شرایطی شرکت‌های پخش و ناشران هم فروشی ندارند، زیرا فروش در کتاب‌فروشی است که این چرخه را به راه می‌اندازد.

 

یکی از درخواست‌های کتاب‌فروشان در روزهای جنگ و بعد از آن، به عقب افتادن زمان پرداخت چک‌های شرکت‌های پخش است. این در حالی است که مدیر کتاب‌فروشی دیدآور شرکت‌های پخش را فاقد این توانایی می‌داند، زیرا آن‌ها هم باید چک‌های خود به ناشران را پرداخت کنند، در ایران شاید یک یا دو شرکت پخش توانایی به عقب انداختن چک‌ها را داشته باشند.

 

به گفته بخشی، کتاب از سبد خرید مردم خارج شده است. پیش از جنگ هم کتاب به دلیل هزینه بالای کاغذ، چاپ و صحافی هزینه بالایی داشت که بر کاهش خرید این کالای فرهنگی تاثیر مستقیم گذاشته بود.

 

برای حل مشکلات نشر باید وضعیت اقتصادی کشور بهبود پیدا کند تا در آن صورت مردم بتوانند کتاب بخرند.

 

طرح‌های فصلی و ارائه یارانه خرید کتاب با کدملی یکی از روش‌هایی بود که مردم را به کتاب می‌رساند و به این دلیل که فروش توسط کتاب‌فروشان انجام می‌شد، حلقه‌های دیگر نشر یعنی ناشران و شرکت‌های پخش هم از آن سود می‌بردند. به همین دلیل برگزاری طرح فصلی در این روزها بی‌تاثیر نیست و به گفته مدیر کتاب‌فروشی دیدآور اجرای این طرح‌ها می‌تواند مانند مُسَکِن عمل کند. او تاکید دارد که برای حل مشکلات نشر باید وضعیت اقتصادی کشور بهبود پیدا کند تا در آن صورت مردم بتوانند کتاب بخرند.

 

او با اشاره به اینکه مالکِ کتاب‌فروشی دیدآور است و به همین دلیل نیازی به پرداخت اجاره ندارد، ادامه داد: شرایط برای کتاب‌فروشانی که اجاره پرداخت می‌کنند، سخت‌تر است. آن‌هایی که صاحب ملک هستند یک قدم جلوتر هستند. کتاب‌فروشان مستاجر باید به فکر تعدیل نیرو و بعد تعطیلی باشند.

 

 

کتاب همیشه در آخرین رتبه انتخاب کالا از سبد خرید خانواده‌ها قرار دارد و ممکن است خیلی زود و با کوچک‌ترین تهدید همان جایگاه را هم از دست بدهد. مدیر کتاب‌فروشی «علامه» تبریز با بیان این جملات، گفت: طبیعی است کتاب در زمان بحران کمتر مورد توجه قرار بگیرد. وقتی مردم از نظر روحی و روانی در حال عادی نیستند، طبیعی است که به کتاب فکر نکنند. در چنین شرایطی اگر افراد پس‌انداز داشته باشند کالای ضروری و عمومی مانند برنج و روغن می‌خرند. هنوز هم شرایط عادی نشده است.

 

در آخرین طرح فصلی ۸۶۴ کتاب‌فروش از سه میلیارد تومان بودجه استفاده کردند، این در حالی است که فقط ۳۳۰ کتابفروشی عضو سامانه هستند.

 

محمد زارع بیش از ۳۷ سال است که در حوزه کتاب و نشر فعالیت می‌کند، او همچنین در اتحادیه و تعاونی کتاب‌فروشان و ناشران در تبریز فعال است. او بر لزوم توجه مسئولان به نظر و دیدگاه افرادی که سال‌ها در این حوزه فعالیت کردند، تاکید دارد. به گفته این کتاب‌فروش اگر مسئولان نظر فعالان این حوزه را در تصمیم‌گیری خود لحاظ کنند، اقداماتی بهتر از آنچه امروز مشاهده می‌شود، تحقق می‌یابد.

 

مدیر کتاب‌فروشی علامه چندین سال است که طرح‌های حمایتی را که توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود، دنبال می‌کند. به گفته او بعد از ۱۵ یا ۱۶ دوره برگزاری، طرح‌های فصلی، تکمیل و ضعف‌های آن رفع شده بود. مردم به طرح‌های فصلی عادت کرده بودند و برای استفاده از یارانه در کتاب‌فروشی‌ها حاضر می‌شدند، اما لزوم خرید در سامانه «بازار کتاب» همه چیز را تغییر داد.

 

او با اعلام اینکه در کتاب‌فروشی علامه بیش از ۵۰ هزار عنوان کتاب وجود دارد، گفت: نمی‌توانیم همه کتاب‌ها را در سامانه «بازار کتاب» بارگذاری کنیم. حتی طرحی که بعد از نمایشگاه کتاب در «بازار کتاب» برگزار شد، نتیجه نداد. در آخرین طرح فصلی ۸۶۴ کتاب‌فروش از سه میلیارد تومان بودجه استفاده کرده و به مردم کتاب فروخته بودند. این در حالی است که فقط ۳۳۰ کتابفروشی عضو سامانه هستند و اکثر آن‌ها مستقل نیستند.

 

 

کاهش فروش حتی برای کتاب‌فروشانی که در روزهای جنگ فعال و به نوعی پناهی برای مردم بودند، هم اتفاق افتاده است. به گفته مدیر کتاب‌فروشی «خانه آبی» فروش کمتر از یک پنجم قبل از جنگ است.

 

علی محسنی که در یک ملک اجاره‌ای فعالیت می‌کند، ماه قبل هم به سختی توانست اجاره را پرداخت کند و این ماه می‌خواهد با صاحب ملک گفت‌وگو و او را راضی کند تا دریافت اجاره را به ماه بعد بسپارد. اما به گفته او شرکت‌های پخش چک‌ها را به اجرا گذاشتند و نمی‌توانند آن را به تعویق بیاندازند.

 

شاید در ۶ ماه دوم به این جمع‌بندی برسیم که فروشگاه را تعطیل کنیم.

 

او در برنامه داشت خرید «سرکلاس» (لوازم التحریر و کیف) انجام دهد اما با تغییر شرایط، شاید نتواند این کار را انجام دهد، این در حالی است که بخش قابل توجهی از درآمد کتاب‌فروشی‌ها از فروش لوازم‌التحریر و موارد مورد نیاز برای سال تحصیلی در اواخر شهریور تامین می‌شود.

 

به گفته مدیر کتاب‌فروشی خانه آبی، کتاب و لوازم‌التحریر، کالای اساسی نیستند و اگر تا شهریور ماه شرایط به حالت عادی برنگردد، شاید در ۶ ماه دوم به این جمع‌بندی برسیم که فروشگاه را تعطیل کنیم.

 

او با اشاره به تاثیر هر کدام از اتفاق‌های نگران کننده بر ادامه فعالیت کتاب‌فروشان توضیح داد: از روی لیست فروش در صندوق می‌توانم بگویم که چه روزی، چه اتفاقی افتاده است و تاثیر آن روی دلار به چه شکلی بوده است. به همین دلیل حتی اگر دولت بخواهد به کتاب‌فروشان کمک کند، این اقدام بسیار دشوار خواهد بود و تاثیر چندانی ندارد، زیرا هزینه‌های ما را پوشش نمی‌دهد، شاید اگر وضعیت کارگرها و کارمندان بهتر شود تا بتوانند از پس هزینه‌ها برآیند، بعد از آن بتوانند به فرهنگ و کتاب فکر کنند.

 

شرایط کتاب‌فروشان در روزهای بعد از جنگ به مرحله حساسی رسیده است و مسئولان هرچه زودتر باید اقداماتی برای حمایت از این گروه برنامه‌ریزی کنند. اگر از کتاب‌فروشان حمایت شوند، سایر حلقه‌های نشر هم از آن حمایت منتفع خواهند شد و اگر کتاب‌فروشان آسیب ببینند، تاثیر آن بر تمام حلقه‌ها مشاهده خواهد شد. مساله اصلی لزوم پرداخت اجاره فروشگاه است و در مرحله بعد کتاب‌فروشان باید بتوانند چک‌های خود را پرداخت کنند. برای تمام این موارد نیاز است تا مسئولان دغدغه‌مند به فکر تامین مالی فعالان حوزه نشر باشند تا بتوان این دوره سخت را با کمک یکدیگر پشت سر گذاشت.