همشهری‌آنلاین - مجید جباری: در اتفاقی کم‌سابقه و امیدبخش برای آینده یکی از نادرترین گونه‌های خزندگان ایران، امسال در فصل تولید مثل، ۸۵ نوزاد گاندو یا تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی در سه لانه شناسایی شدند. آماری که یک رکورد جدید در کشور محسوب می‌شود. گاندو، گونه نادر زیستگاه‌های جنوب شرق ایران در فهرست جهانی IUCN در طبقه‌بندی «آسیب‌پذیر» و در فهرست ملی ایران در زمره گونه‌های «در معرض خطر انقراض» قرار دارد. جمعیت این گونه در زیستگاه‌های طبیعی کشور تنها حدود ۵۰۰ سر برآورد شده و اغلب به‌صورت پراکنده و گسسته در سیستان و بلوچستان زیست می‌کنند. تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آبی، تخریب زیستگاه و وقوع سیلاب‌ها، مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده بقای این خزنده کم‌نظیر هستند. حالا ثبت این تعداد تولد در یک فصل، آن هم در مرکز دانش بنیان تکثیر و پرورش چابهار، بارقه‌ای از امید در مسیر نجات این گونه در حال انقراض به شمار می‌آید.
اصغر مبارکی، کارشناس حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست از ثبت تولد ۸۵ نوزاد گاندو در فصل تولید مثلی امسال خبر داد و در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین تصریح کرد: این تعداد نوزاد در سه لانه دیده شده‌اند که فقط یکی از لانه‌ها ۳۱ نوزاد داشته؛ آماری که برای نخستین‌بار در کشور به ثبت رسیده است که نشان از موفقیت پروژه‌های حفاظتی دارد.
مبارکی با اشاره به فعالیت‌های ۶ سال گذشته در مرکز دانش‌بنیان تکثیر و پرورش گاندو در چابهار افزود: با وجود برخی چالش‌ها، این مرکز موفق شده است جمعیت این گونه را از ۲۰ سر مولد اولیه به بیش از ۲۰۰ عدد برساند. در کنار آن، هدف اصلی پروژه که ایجاد بانک ژنتیکی و ذخیره جمعیت مطمئن از این گونه بود نیز محقق شده است.
او با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۵۰۰ سر تمساح پوزه کوتاه در زیستگاه‌های طبیعی ایران ثبت رسمی شده است، افزود: گاندو یا تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی، در فهرست جهانی IUCN در طبقه‌بندی «آسیب‌پذیر» و در فهرست ملی جزو گونه‌های «در معرض خطر انقراض» قرار دارد. زیستگاه اصلی این گونه در هند و سریلانکاست و جمعیت حاضر در ایران در استان سیستان و بلوچستان، کوچک‌ترین و پراکنده‌ترین جمعیت ثبت‌شده در دنیاست. شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی ناپایدار، مانند طوفان‌های موسمی، بارندگی‌های شدید در تیرماه (زمان تولد نوزادان)، و خشکسالی‌های مداوم، موجب شده نرخ زنده‌مانی نوزادان در طبیعت کمتر از ۲۰ درصد باشد. اما در مرکز تکثیر چابهار، این رقم به بیش از ۸۰ درصد افزایش یافته است.
مرگ بچه گاندوها در سیلاب های فصلی | تغییرات اقلیمی گاندوها را نر می کند
این عضو گروه تخصصی کروکودیل وابسته به اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در ادامه توضیح داد: در این مرکز، نوزادان پس از ۲۰ روز از والدین جدا شده و تحت تغذیه و مراقبت خاص قرار می‌گیرند. هزینه نگهداری بسیار بالاست؛ نوزادان هفته‌ای ۴ تا ۵ بار غذا داده می‌شوند و مراقبت‌های ویژه در فصل سرما ادامه می‌یابد.با این حال، نبود حمایت دولتی یکی از چالش‌های جدی این مرکز به‌شمار می‌رود. او در این باره تاکید کرد: با همین جمعیتی که در حال حاضر داریم، بسیاری از تمساح‌های متولد سال‌های گذشته اکنون به سن بلوغ نزدیک می‌شوند و پتانسیل افزایش چشمگیر جمعیت در سال‌های آتی وجود دارد؛ به شرطی که مشکلات زیربنایی از جمله تامین آب و پشتیبانی مالی برطرف شود.
به گزارش همشهری‌آنلاین، مرکز تکثیر و پرورش گاندو در چابهار نه تنها نقش کلیدی در حفاظت از گاندو ایفا می‌کند، بلکه به یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه نیز تبدیل شده است. گردشگران پاییزی و زمستانی می‌توانند از نزدیک با زیستگاه، عادات و اهمیت این گونه آشنا شوند و آموزش‌های زیست‌محیطی لازم را هم دریافت کنند.با تحقق اهداف حفاظتی، پژوهشی و آموزشی، مرکز پرورش گاندو در چابهار اکنون به الگوی موفق برای توسعه برنامه‌های حفاظتی سایر گونه‌های در معرض خطر در کشور تبدیل شده است.
