علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به بحران فرونشست زمین در اصفهان، گفت: انتقال آب از دریای عمان نمی‌تواند به‌تنهایی راه‌حل مناسبی برای مقابله با این پدیده باشد.
وی افزود: اگر تنها از منظر جایگزینی منابع آب به این موضوع نگاه کنیم، ممکن است این انتقال درصد ناچیزی از نیاز آبخوان اصفهان را تأمین کند؛، اما موضوع بسیار پیچیده‌تر از این است. تجربه‌های قبلی نشان داده‌اند که تأمین آب از منابع دیگر، به جای کاهش بحران، معمولاً منجر به خلق نیاز، توسعه جمعیت‌پذیری و افزایش تقاضای جدید برای آب می‌شود.
بیت‌اللهی تصریح کرد: انتقال آب از دریای عمان ممکن است در نگاه اول برای صنایع یا برخی اهداف دیگر مفید به نظر برسد، اما از دیدگاه مقابله با فرونشست زمین، این راهکار نه‌تنها کمکی نخواهد کرد بلکه با افزایش مصرف و رشد جمعیتی ناشی از تأمین آب، احتمال تشدید پدیده فرونشست نیز وجود دارد.
وی با اشاره به تجربه مشابه در تهران گفت: در تهران هم در گذشته برای تأمین آب شرب، سدهایی ساخته شد و منابع جدیدی اختصاص یافت، اما نتیجه آن، افزایش جمعیت، توسعه بی‌رویه و در نهایت بازگشت مجدد به بحران کم‌آبی و برداشت بی‌رویه از چاه‌ها بود، چرخه‌ای باطل که باعث تشدید فرونشست زمین شد.
این مقام مسئول تاکید کرد: باید رویکرد خود را از تأمین آب به سمت مدیریت مصرف آب تغییر دهیم. توسعه صنایع و شهرها باید در مناطقی انجام شود که ظرفیت تأمین پایدار آب را دارند، نه در فلات مرکزی که منابع آبی آن در حال اتمام است.
وی افزود: به‌جای طراحی شبکه‌های گسترده برای انتقال آب شیرین‌شده به سراسر کشور، باید همانند شبکه گاز، برنامه توسعه‌ای معقول و مبتنی بر ظرفیت محیطی داشته باشیم. شبکه‌های انتقال آب در معرض مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت هستند و کوچک‌ترین حادثه می‌تواند خسارات گسترده‌ای به زندگی شهری، صنایع و کشاورزی وارد کند.
بیت‌اللهی گفت: برخلاف قطعی برق یا گاز که می‌توان تا چند ساعت با آن کنار آمد، نبود آب حتی در مدت‌زمان کوتاه، می‌تواند منجر به توقف کامل فعالیت‌ها و اختلال اساسی در زندگی شهری شود.
وی با انتقاد از سیاست انتقال بین‌حوضه‌ای آب اظهار کرد: توسعه پایدار ایجاب می‌کند که از این نوع انتقال‌ها تا حد ممکن پرهیز شود و به جای آن، توسعه صنعتی و شهری به سمت سواحل جنوبی و مناطقی که منابع آبی مناسب‌تری دارند، هدایت شود.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی همچنین درباره کاهش بارش‌ها در کشور گفت: براساس مطالعاتی که انجام داده‌ام، به‌طور متوسط کاهش ۲۰ درصدی حجم نزولات جوی نسبت به میانگین بلندمدت در اصفهان ثبت شده است. البته این نرخ بسته به سال‌های مختلف نوسان دارد، اما روند کلی کاهشی بین ۱۵ تا ۲۰ درصد بوده است.
وی افزود: علاوه بر کاهش میزان بارش، نوع نزولات جوی نیز تغییر کرده است. در گذشته، بارش‌ها به‌صورت برف در ارتفاعات بود که امکان تغذیه تدریجی سفره‌های آب زیرزمینی را فراهم می‌کرد، اما اکنون اغلب به شکل باران‌های شدید و کوتاه‌مدت است که فرصت نفوذ به خاک و تغذیه آبخوان را نمی‌دهد.
بیت‌اللهی تأکید کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که پوشش برفی ارتفاعات اطراف زاینده‌رود به حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و با تبدیل بارش برف به باران، ظرفیت ذخیره‌سازی طبیعی نیز به شدت افت کرده است. این تغییر اقلیم، نیاز به بازنگری جدی در سیاست‌های آبی کشور را دوچندان کرده است.
وی در پایان گفت: استفاده از خطوط انتقالی که از گسل‌های فعال عبور می‌کنند و نیاز به پمپاژ دائم دارند، ریسک بسیار بالایی دارد و نمی‌تواند پاسخگوی توسعه‌ای پایدار و ایمن در مناطق خشک و کم‌آب باشد. بنابراین، مدیریت مصرف، تمرکززدایی از صنایع و بازآرایی توسعه منطقه‌ای بر اساس ظرفیت آبی، تنها راهکار مقابله با بحران فرونشست و کم‌آبی است.
