عصر ایران؛ فرزانه احمدی- حمید مرادی رفته بود برای خاموش کردن آتش‌سوزی در جنگل‌های آبیدر سنندج. حالا مردم منطقه خاکسپاری‌اش کرده‌اند. آتش جنگل دامن او را هم گرفت، دامن او که فعال محیط زیست بود و برای نجات جنگل رفته بود.
حالا یک جوان دیگر هم بدحال است، خبات امینی. او هم فعال محیط زیست است و برای خاموش کردن شعله‌هایی که به جان زاگرس افتاده‌اند رفته بود.
این اولین بار نیست که آتش جنگل دامان فعالان و مردم را می‌گیرد. پیش از این هم آتش قربانی گرفته بود.
هر سال با شروع فصل گرما آتش‌سوزی‌ها جنگل‌ها آغاز می‌شود، بیشتر هم در جنگل‌های زاگرس. گاهی خاموش کردن آتش روزها به طول می‌انجامد و بخش زیادی از جنگل از دست می‌رود. گاهی هم آتش علاوه بر درختان از میان خاموش‌کنندگان هم قربانی می‌گیرد.
اما چه کسی جنگل‌ها را آتش می‌زند و چرا چاره‌ای برای جلوگیری از آتش نمی‌اندیشند؟ چرا مردم قربانی خاموش کردن آتش‌ها می‌شوند؟
یک فعال محیط زیست در کهکیلویه و بویر احمد درباره اینکه چه کسی جنگل‌ها را آتش می‌زند، به خبرنگار عصر ایران گفت: سوال ما هم همین است چراکه بیشترین اقدامی که درباره آتش‌سوزی‌ها انجام می‌شود مربوط به عملیات اطفای حریق است، نه شناسایی عوامل.
امید سجادیان ادامه داد: شش ماه از سال فصل آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس است اما در بقیه سال آتش وجود ندارد و بهترین فرصت است تا علت این حوادث بررسی و برای آن چاره‌جویی شود با این حال می‌بینیم که در این مدت اتفاق خاصی در این زمینه رخ نمی‌دهد.
او گفت: طبق بررسی‌هایی که فعالان محیط زیست در این منطقه انجام داده‌اند، بیش از 90 درصد از علت آتش‌سوزی‌های زاگرس به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، سهوی یا عمدی انسانی است.
این عضو شورای هماهنگی شبکه تشکل‌های محیط زیست کشور گفت: باید این موضوع بررسی شود که آتش‌سوزی در کدام مناطق بیشتر رخ می‌دهد و چرا در طول سال‌های گذشته تعداد وقوع آن بیشتر شده است. باید بررسی شود که آیا دلایل اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی پشت آن پنهان است؟
او درباره علت بیشتر آتش‌سوزی‌ها گفت: در مواردی ممکن است گردشگران باعث ایجاد آتش شوند. گاهی آتش زدن پسماند توسط کشاورزان هم باعث ایجاد آتش می‌شود.
سجادیان گفت: در مورد آتش‌سوزی‌های عمدی گاهی برای تبدیل جنگل به زمین‌های کشاورزی رخ می‌دهد. گاهی برای برداشت عسل از زنبور کوهی، درخت را آتش می‌زنند تا به واسطه دود زنبور فرار کند. حتی برای تولید زغال یا کشت‌های ممنوعه هم جنگل را آتش می‌زنند.
این فعال محیط زیست گفت: در فصل گرما مسوولان به این فکر می‌افتند که اعتبار کافی وجود ندارد یا تجهیزات مورد نیاز تهیه نشده است و این نشان‌دهنده نوعی بی‌نظمی است.
سجادیان بیان کرد: عملیات خاموش کردن آتش به صورت فصلی و بدون برنامه و بیشتر احساسی صورت می‌گیرد و درواقع کار مدون و برنامه‌ریزی شده انجام نمی‌شود.
او اذعان کرد: آتش‌سوزی‌ها به سمتی رفته که حتی اطفای حریق هم ذینفعانی پیدا کرده و دولت به جای اینکه یک برنامه بلند مدت داشته باشد به برنامه‌های کوتاه‌مدت بسنده کرده که باعث اتلاف منابع مالی و انرژی و انسانی می‌شود.
او گفت: مشکل در پیشگیری و اطفای حریق، به دلیل نبود اعتبار کافی نیست بلکه نبود برنامه مناسب است.
نبود امکانات و تجهیزات و نیروی انسانی کافی از چالش‌های خاموش کردن آتش در جنگل‌های زاگرس و هیرکانی است.
این فعال محیط زیست درباره علت کمبود تجهیزات آتش‌سوزی بیان کرد: ابتدا باید مشخص شود که سیستم مقابله با آتش‌سوزی‌های زاگرس و دیگر جنگل‌ها چیست؟ آیا می‌خواهیم مردمی یا دولتی باشد؟ یا ترکیبی از این دو؟
سجادیان اضافه کرد: برای مثال باید بدانیم آیا می‌خواهیم آتش‌نشان جنگل داشته باشیم که تجهیزات و پایگاه داشته باشند و آموزش دیده باشند؟ اما اگر قرار باشد مردم آتش را خاموش کنند ماجرا فرق می‌کند.
او گفت: برای استفاده از کمک‌های مردمی باید بررسی شود که آیا روی بحث پیشگیری کاری انجام شده است؟ تعداد آتش‌سوزی‌ها مشخص است؟ چه زمانی مردم باید ورود کنند؟ آیا آموزش‌های لازم را دیده‌اند؟
به گفته او در حال حاضر چنین برنامه‌ریزی و سیستمی وجود ندارد.
سجادیان گفت: گاهی ممکن است برای اطفای حریق یک منطقه با گروهی که در آن منطقه نبوده‌اند قرارداد بسته شود و وقتی فرد نتواند گروه‌های محلی را به پای کار بیاورد به عاملی برای تعارض تبدیل می‌شود.
او تاکید کرد: اگر هزینه‌ای که برای آتش‌سوزی در نظر گرفته می‌شود به شیوه درست تخصیص پیدا نکند به پاشنه آشیلی در زمینه آتش‌سوزی در جنگل‌ها تبدیل خواهد شد چراکه این بودجه باید برای خاموش کردن آتش هزینه شود و درواقع با این عنوان به سیستم ادارات وارد می‌شود.
سجادیان اظهار کرد: اگر قرار است مردم مشارکت داشته باشند باید ساز و کار مشخص باشد و تجهیزات به تیم‌ها داده شود، نه به افراد.
این فعال محیط زیست عنوان کرد: با این حال حتی میزان خسارات هم در کشور برآورده نشده است و نمی‌دانیم مثلا در هر آتش‌سوزی چه تعداد درخت از بین رفته و مثلا آسیبی که به خاک رسیده چقدر بوده است. گاهی حتی میزان هکتاری که جنگل دچار سوختگی شده است کمتر اعلام می‌شود.
سجادیان گفت: وقتی تعدادی از یک گونه حیوانی در آتش‌سوزی از بین می‌رود، آن گونه توان مقابله با موجودات دیگر را از دست می‌دهد و از چرخه زیست جنگل حذف می‌شود. علاوه بر آن خاک، باکتری‌ها و درخت‌ها هم آسیب زیادی می‌بینند.
