همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: با آن که علم تغذیه هنوز بر این نظر است که صبحانه، یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی به خصوص برای سلامت جسم و ذهن کودکان است، هنوز بسیاری از والدین این وعده را جدی نمی‌گیرند و تصور می‌کنند صرفا سیر شدن کودک کافی است. آن هم با هر خوراکی‌ای. نتیجه‌ی این ساده‌انگاری، صبحانه‌هایی است که بیشتر شبیه دسر هستند تا غذای کامل؛ خوراکی‌هایی مثل کیک، کلوچه، بیسکوییت و آبمیوه! این خوراکی‌های شیرین از نظر متخصصان تغذیه نه تنها هیچ ارزش غذایی ندارند، بلکه باعث چاقی کودک و در آینده‌ی نه چندان دور منجر به ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت و ... می‌شوند چراکه حاوی مقدار زیادی قند، چربی، نشاسته و شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند و قطعا به سلامت کودکان آسیب خواهند زد.
خطر کیک و کلوچه برای سلامت بچه‌ها
اما چرا صبحانه برای کودک اهمیت دارد و باید شامل چه مواردی باشد؟ ریحانه ملاحسینی، کارشناس ارشد تغذیه و رژیم‌درمانی در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: صبحانه به عنوان اولین وعده اصلی که در روز مصرف می‌شود باید مغذی، متنوع و متعادل باشد. به خصوص در کودکان که در سنین رشد هستند، اهمیت مصرف صبحانه دوچندان است. 
ملاحسینی می‌گوید: متاسفانه مصرف کیک و بیسکویت و ... در سال‌های اخیر بین کودکان زیاد شده است و مشکل این گروه غذایی به دلیل قند افزوده آنها است که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان‌ها، چاقی و افزایش خطر احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده شود.
این کارشناس تغذیه هشدار می‌دهد: علاوه بر این، مصرف این خوراکی‌ها در ابتدای صبح باعث بالا رفتن سریع قندخون و افزایش انسولین و به دنبال آن افت قند خون می‌شود و می‌تواند منجر به بی‌حالی، خستگی و پرخوری در کودکان چاق و در مقابل، کاهش اشتهای کودکان لاغر و بدغذا شود. بنابراین این گروه غذایی در یک برنامه غذایی سالم به خصوص در وعده صبحانه هیچ جایی ندارد.
صبحانه کامل یعنی چه؟
یک صبحانه کامل باید حتما شامل دست‌کم دو گروه اصلی غذایی باشد؛ کربوهیدرات‌ها که شامل انواع نان (ترجیحا تیره و سبوس‌دار) است و پروتئین‌ها مثل پنیر، تخم‌مرغ و شیر. ملاحسینی پیشنهاد می‌کند که برای افزایش تنوع جذابیت صبحانه، از مغزها (گردو، بادام و ...)، سبزیجات و میوه‌ها هم استفاده شود.
او تاکید می‌کند:هرچند مصرف خوراکی‌های خوشمزه‌ای مثل کیک و بیسکویت و آبمیوه و پاستیل و ... در برخی مواقع خاص مثل تولد و مهمانی‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما توصیه این است که مصرف این خوراکی‌ها تا حد امکان کاهش پیدا کند و محدود شود.
این کارشناس تغذیه می‌گوید: برای حذف یا کاهش تدریجی مصرف کیک و کلوچه‌های کارخانه‌ای، مادران می‌توانند خودشان در خانه انواع کیک و بیسکوییت‌های کم‌شکر را درست کنند و به کودک بدهند. این راه‌حل به شما کمک می‌کند هم ذائقه کودک را در نظر بگیرید و هم از سلامت خوراکی‌ها اطمینان داشته باشید.
حتی آبمیوه طبیعی هم ممنوع
بسیاری از والدین تصور می‌کنند که مصرف آبمیوه‌ها در وعده صبحانه برای کودک مانعی ندارد اما ملاحسینی تاکید می‌کند که حتی آبمیوه‌های طبیعی سرشار از قند هستند و می‌توانند منجر به افزایش سطح قند خون و افزایش انسولین و درنتیجه افزایش وزن کودک شوند. بنابراین باید در حد تعادل مصرف شوند. توصیه متخصصین تغذیه این است که به جای آبمیوه، خود میوه‌ها به صورت کامل یا اسموتی‌شده (پوره کل میوه) مصرف شوند.
این کارشناس تغذیه درباره میزان مصرف روزانه آبمیوه طبیعی در کودکان توصیه می‌کند: زیر ۱ سال: توصیه نمی‌شود، ۱ تا ۳ سال: حداکثر نصف لیوان، ۴ تا ۶ سال: حداکثر نصف تا سه‌چهارم لیوان و ۷ تا ۱۸ سال: حداکثر یک لیوان آبمیوه به صورت روزانه می‌توانند میل کنند.
چرا بعضی از بچه‌ها صبحانه دوست ندارند؟
شاید برای خیلی از والدین آشنا باشد؛ کودکانی که معمولا میلی به صبحانه ندارند. ریشه این بی‌میلی کجا است؟ پاسخ ساده است؛ سبک زندگی خانواده. ملاحسینی در این باره می‌گوید: علت عمده بی‌میلی خیلی از کودکان به صبحانه، خواب‌آلودگی یا عدم احساس گرسنگی است که به تنظیم خواب شب قبل مربوط است. متاسفانه بچه‌ها معمولا شب‌ها تا دیروقت بیدار می‌مانند و شام را هم دیر می‌خورند و همین موضوع باعث می‌شود که صبح میلی به صبحانه نداشته باشند. از دیگر دلایل این مساله می‌توان به عدم تنوع در وعده صبحانه، درک نکردن اهمیت صبحانه و عادت کردن به خوراکی‌های شیرین که باعث تغییر ذائقه کودک می‌شود، اشاره کرد.
خیلی از متخصصان تغذیه معتقدند که بی‌میلی بعضی از کودکان به صبحانه، ترکیبی از عادت‌های خانوادگی و سبک تربیتی است. یعنی اگر پدر یا مادر نسبت به صبحانه بی‌اهمیت و بی‌علاقه باشند، احتمال اینکه کودک هم چنین الگویی را تکرار کند، بسیار زیاد است.
به نظر کارشناسان، این موضوع بیشتر به "الگوی رفتاری خانواده" مربوط است تا تربیت آگاهانه یا بی‌توجهی والدین. بنابراین حتی مادرانی که به تغذیه کودک‌شان اهمیت زیادی می‌دهند، اگر مثلا پدر خانواده صبحانه‌خور نباشد، بچه‌ها هم ممکن است با صبحانه ارتباط نگیرند.
بیشتر بخوانید؛
قلق کودک‌تان را پیدا کنید
بسیاری از کودکان نیز در ساعات اولیه صبح اشتهایی برای خوردن صبحانه ندارند. چون زمان فعال شدن اشتهایشان دیرتر است. کارشناسان تاکید دارند که برای کمک به این کودکان، می‌توان آنها را حدود نیم‌ساعت زودتر بیدار کرد تا بدن فرصت بیدار شدن و باز شدن اشتها را داشته باشد. همچنین شروع صبحانه با خوراکی‌های سبک و مورد علاقه‌شان مثل شیر، موز یا نان و پنیر می‌تواند به تدریج آنها را به خوردن صبحانه ترغیب کند. چون فرآیند بیدار شدن بدن و مغز (از جمله دستگاه گوارش) زمان می‌برد و ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زودتر بیدار شدن، به تنظیم ساعت بیولوژیک و تحریک اشتها کمک می‌کند. همچنین این فاصله باعث می‌شود که هورمون‌های گرسنگی ترشح شوند و کودک احساس نیاز به خوردن پیدا کند.
البته این کار فقط در صورتی مؤثر است که کودک شب قبل، خواب کافی کرده باشد. اگر کودک کم‌خواب است، زود بیدار کردن او ممکن است خسته‌تر و بدخلق‌ترش کند. بنابراین به جای اجبار کردن کودک به خوردن همه لقمه‌ها، روی خودتان کار کنید و شب‌ها او را به موقع به رختخواب بفرستید. کودک فقط زمانی به صبحانه علاقه نشان می‌دهد که شب قبل، خواب کافی و باکیفیتی داشته باشد.
یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای ترغیب کودک به خوردن صبحانه، طراحی خلاقانه غذاها است. کافی است کمی ابتکار به خرج دهید و خوراکی‌ها را به شکل شخصیت‌های کارتونی یا موجودات قصه‌ها درآورید. شاید این کار کمی زمان‌بر باشد، اما می‌تواند علاقه کودک به صبحانه را برای همیشه افزایش دهد.
