جدیدترین فیلم از آرمان امیدی خواننده عصر جدید بعد از تصادف جگرسوز !
به گزارش رکنا، در حالی که جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-35 با تکیه بر فناوری پنهان‌کاری، تهدیدی جدی برای سامانه‌های پدافندی سنتی محسوب می‌شوند، حالا گمانه‌زنی‌هایی درباره توسعه یک نسخه پیشرفته از سامانه «باور ۳۷۳» با بهره‌گیری از رادار کوانتومی مطرح شده‌است؛ فناوری‌ای که می‌تواند قواعد بازی در نبردهای هوایی آینده‌را دگرگون کند. آیا ایران با تلفیق این تکنولوژی‌های نوین، به توان مقابله مؤثر با F-35 رسیده‌است؟
گفتنی است این نوع رادار همچنان در دست تحقیقات است و موفقیت آن هنوز مشخص نیست و مطلب پیش رو تنها بررسی آخرین تکنولوژی روز و فرضیات مطرح است.
رادار کوانتومی چیست؟
باید تاکید کرد رادار کوانتومی یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های نوین در حوزه‌ی شناسایی و آشکارسازی اهداف هوایی است که بر پایه اصول مکانیک کوانتومی عمل می‌کند. برخلاف رادارهای سنتی که به ارسال و دریافت امواج الکترومغناطیسی متکی‌اند، رادار کوانتومی از فوتون‌های درهم‌تنیده برای شناسایی اهداف پنهان‌کار مانند F-35 استفاده‌می‌کند.
ویژگی‌ها، مزایا و چالش‌های رادار کوانتومی
| ویژگی / محور | توضیح |
|---|---|
| نوع فناوری | نوین، مبتنی بر درهم‌تنیدگی کوانتومی (Quantum Entanglement) |
| نوع سیگنال | فوتون‌های درهم‌تنیده (نه امواج رادیویی سنتی) |
| هدف اصلی | کشف اهداف رادارگریز، مقاوم در برابر اخلال |
| مزیت اصلی | شناسایی اهداف با سطح مقطع راداری بسیار پایین (مانند F-35) |
| قابلیت مقاومت در جنگ الکترونیک | بسیار بالا؛ سخت برای فریب یا اخلال |
| برد عملیاتی فعلی (جهانی) | محدود (در حد چند کیلومتر در نسخه‌های آزمایشی) |
| چالش‌ها | نیاز به فناوری پیشرفته فوتونیک، سرمایش فوق‌سرد، تجهیزات بسیار حساس |
| وضعیت در ایران | در مرحله پژوهشی و آزمایشگاهی؛ بدون نمونه عملیاتی تأییدشده تا کنون |
| پتانسیل آینده | انقلابی در پدافند هوایی چندسنسوری، به‌ویژه در مقابله با نسل پنجم |
در این فناوری، یک جفت فوتون به‌صورت درهم‌تنیده، تولید می‌شود. یکی از آن‌ها به سمت هدف فرستاده شده، و دیگری به‌عنوان مرجع در سامانه باقی می‌ماند. با تحلیل تعامل فوتون سیگنال بازگشتی و فوتون مرجع، اطلاعات دقیقی درباره موقعیت و ویژگی‌های هدف حتی در شرایط تضعیف یا اختلال به‌دست می‌آید.
و رویای مقابله با نسل پنجم
سامانه پدافند هوایی بلندبرد «باور ۳۷۳» که از آن به‌عنوان «اس-۳۰۰ ایرانی» یاد می‌شود، طی سال‌های اخیر مسیر توسعه خود را ادامه داده، و هم‌اکنون در نسخه‌های جدید، با قابلیت‌های بهبودیافته درگیرسازی با اهداف رادارگریز معرفی شده‌است.
حتی گفته می شود این سامانه عملکرد بهتر از اس ۳۰۰ دارد و هم رده‌ی اس ۴۰۰ است.
اما حالا سناریویی مطرح است که در آن ایران بتواند رادار کوانتومی را به‌صورت بومی تولید کرده و در دل سامانه‌ای ترکیبی شامل رادار آرایه‌فازی، پسیو، فروسرخ و کوانتومی ، برای مقابله با جنگنده رادارگریز F-35 آمریکا در این سامانه به کار گیرد.
ایران با پدافند نسل جدید علیه F-35
در این تحلیل، فرض بر آن است که ایران موفق شده‌باشد یک سامانه پیشرفته دفاع هوایی با این ویژگی‌ها طراحی کند:
| مولفه | قابلیت/مزیت |
|---|---|
| رادار آرایه‌فازی | رهگیری فعال دقیق در برد بالا |
| رادار پسیو | شناسایی بدون انتشار امواج (ضد جنگ الکترونیک) |
| رادار اپتیکی/فروسرخ | کشف رد حرارتی موتور هواگرد |
| رادار کوانتومی | کشف فوتونی اهداف پنهان‌کار با دقت بالا |
| مرکز فرماندهی ترکیبی | ترکیب داده‌ها برای واکنش سریع‌تر و هماهنگ‌تر |
شانس واقعی انهدام F-35 در این سناریو چقدر است؟
اگر ایران به چنین سامانه‌ای دست یابد، چه میزان می‌تواند با F-35 مقابله کند؟ جدول زیر برآورد تقریبی از این شانس در مراحل مختلف است:
| مرحله | احتمال موفقیت |
|---|---|
| کشف اولیه F-35 |
 ۷۰ تا ۸۵ درصد
|
| رهگیری پایدار |
۶۰ تا ۷۵ درصد
|
| شلیک موفق موشک |
 ۵۰ تا ۶۵ درصد
|
| اصابت نهایی به F-35 |
۴۰ تا ۶۰ درصد
|
توجه: این برآوردها در شرایط آرمانی، با فرض آماده‌باش کامل سامانه و بدون دخالت جنگ‌الکترونیک سنگین یا حملات فریبنده‌ی دشمن لحاظ شده‌اند.
چالش‌ها همچنان پابرجاست
با وجود قابلیت‌های بالای سناریو، موانع متعددی پیش روی ایران باقی می‌ماند:
توسعه واقعی رادار کوانتومی عملیاتی هنوز در جهان محدود به مراحل آزمایشی است.
تجهیزات لازم برای فناوری کوانتومی مانند منابع فوتونی خاص، آشکارسازهای تک‌فوتونی و سیستم‌های سرمایشی فوق‌سرد، عمدتاً تحت تحریم و کمیاب‌اند.
درگیری واقعی پیچیده است ؛ F-35 معمولاً با همراهی اخلال‌گرها و موشک‌های استند-آف وارد عملیات می‌شود، نه به‌تنهایی.
اگرچه دست‌یافتن به ترکیب رادار کوانتومی با یک سامانه پیشرفته مانند باور ۳۷۳ در حال حاضر برای ایران در حد فرضیه‌ای آینده‌نگر است، اما در صورت تحقق آن، می‌تواند توازن قوا در حوزه پدافند هوایی را به‌شدت تغییر دهد و قدرت بازدارندگی ایران را در برابر جنگنده‌های نسل پنجم ایالات متحده (نظیر F-35) به سطح قابل‌توجهی افزایش دهد .
اما تا آن زمان، مسیر توسعه فناوری‌های پایه، بومی‌سازی تجهیزات کوانتومی، و به‌کارگیری هوش مصنوعی در مدیریت سامانه‌های چندلایه دفاعی، راهی‌ست که باید گام‌به‌گام طی شود .
