کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه به بررسی وضعیت فعلی بازار، عملکرد شاخص‌ها، روند ورود و خروج نقدینگی، و همچنین تاثیر تحولات سیاسی و اقتصادی بر بورس پرداخته‌اند. در این گزارش، دیدگاه‌های سلمان نصیرزاده، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه و فاطمه حاجعلی، تحلیلگر بازار سرمایه، به‌تفصیل ارائه شده است تا تصویر دقیق‌تری از شرایط امروز بازار و چشم‌انداز پیش‌رو ارائه شود.
ریسک‌های سیستماتیک و ضعف ساختاری اقتصاد
سلمان نصیرزاده، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه، درباره وضعیت هفته گذشته بازار سهام گفت: «بازار سهام در هفته‌ای که گذشت به دلیل تداوم افزایش ریسک‌های سیستماتیک و در مقابل، تقویت ابزارهای پوشش ریسک مانند ارز و طلا که به‌ترتیب بازدهی 3.9 و 6.2 درصدی را ثبت کردند، با ادامه تضعیف همراه بود.» او ادامه داد: «شاخص کل بورس با بازده منفی 4.7 درصدی و شاخص هم‌وزن با بازده منفی 3.7 درصدی مواجه شدند. در این میان، بازده دلاری بازار سهام نیز منفی 9.9درصد بود و بازار با ارزشی معادل ۱۰۰میلیارد دلار به کار خود پایان داد.» نصیرزاده در ادامه به ضعف‌های ساختاری اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: «متاسفانه، این ضعف‌ها اثر خود را در کاهش مستمر ارزش دلاری بازار سهام نشان داده‌اند. به‌‌رغم عرضه بخش بزرگی از شرکت‌ها طی یک دهه گذشته در قالب عرضه اولیه (IPO)، سطح فعلی ارزش دلاری بازار، کمترین میزان از سال ۱۳۹۰ تاکنون است.»وی درباره عملکرد بازار توضیح داد: «ارزش خالص معاملات خرد با میانگین روزانه ۶۴۴۰میلیارد تومان نسبت به هفته قبل، رشد ۳۸ درصدی داشت.
خروج پول حقیقی با افت ۱۰ درصدی به ۴۵۲۲میلیارد تومان رسید. این در حالی است که از ابتدای سال تا پیش از جنگ ۱۲ روزه، تنها حدود یک همت ورود پول حقیقی ثبت شده بود.» او افزود: «در این هفته، به‌دلیل افزایش ریسک‌های کلان، صندوق‌های طلا با استقبال بالاتری از سوی سرمایه‌گذاران مواجه شدند و ورود پول حقیقی به این صندوق‌ها با رشد ۳۷ درصدی به ۳۹۰۰میلیارد تومان رسید. در مقابل، صندوق‌های درآمد ثابت که هفته گذشته شاهد ورود ۵۶۰۰میلیارد تومانی بودند، این هفته با خروج ۳۲۴میلیارد تومانی مواجه شدند.»
نصیرزاده درباره متغیرهای کلان بازار گفت: «نسبت قیمت به درآمد (P/E) بازار با کاهش 3.2 واحدی به ۶ واحد تنزل یافت و میانگین نرخ بهره اوراق درآمد ثابت نیز با افت 1.2 واحد درصدی به 34.6 درصد رسید.» او تصریح کرد: «در این هفته، نشانه‌هایی از کاهش تمایل عرضه‌کنندگان سهام مشاهده شد، اما در سوی مقابل، انگیزه معناداری در سمت تقاضا شکل نگرفت. لذا در صورت دریافت سیگنال‌های مثبت از سیاستگذار، می‌توان از منظر ارزندگی، تحرکاتی را در بازار انتظار داشت؛ هرچند هنوز نشانه‌های قطعی از تغییر فاز بازار قابل مشاهده نیست.»
نصیرزاده درباره مهم‌ترین موانع فعلی بازار گفت: «از منظر فعالان بازار، اصلی‌ترین موانع فعلی، عوامل بیرونی به‌شمار می‌روند که شامل ریسک‌های ژئوپلیتیک و نظامی، سرنوشت مذاکرات هسته‌ای و تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی هستند.» او ادامه داد: «این ریسک‌ها که عمدتا سیاسی هستند، آثار خود را در شاخص‌های اقتصادی کلان نیز منعکس کرده‌اند؛ مانند کاهش صادرات و تجارت خارجی در آمار ۴ ماهه نخست سال، افت بی‌سابقه شاخص مدیران خرید و تشدید رکود تورمی و کاهش فروش نفت طبق آخرین داده‌های منتشرشده.» نصیرزاده در پایان گفت: «بدیهی است که کاهش تنش‌های سیاسی و امنیتی، در صورت وقوع، می‌تواند زمینه ترمیم تدریجی بازار سرمایه را فراهم آورد.»
بورس در انتظار گشایش سیاسی و حمایت مالی
فاطمه حاجعلی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: «بازار سرمایه ایران در حال تجربه یکی از سخت‌ترین دوره‌های خود است. بعد از گذشت یک سال پرفشار و در سایه تحولات اقتصادی و سیاسی داخلی و خارجی، حالا در میانه تابستان ۱۴۰۴ هستیم و خبری از گشایش دیده نمی‌شود. هفته‌هاست که سرمایه‌گذاران امید خود را از دست داده‌اند و در برابر فشار فروش سنگین از خرید سهم‌های جدید پرهیز می‌کنند.» او بیان کرد: «برای تحلیل شرایط فعلی باید به مجموعه عواملی اشاره کرد که فشار سنگینی را بر بازار وارد کرده‌اند. از یک‌سو تحولات اقتصادی داخلی، مانند کاهش تولید و افت قیمت نفت و از سوی دیگر بحران‌های سیاسی در منطقه، از جمله اخبار منفی از غزه و لبنان، باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران شده‌اند. همین مساله در کاهش حجم معاملات و افزایش صف‌های فروش در بسیاری از نمادها به‌وضوح مشاهده می‌شود.» این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: «در نیمه دوم تابستان، بازار به‌ویژه تحت‌تاثیر نگرانی‌های سیاسی قرار گرفته است. بحران‌های خارجی، خصوصا در روابط ایران با آمریکا و کشورهای همسایه، تاثیر مستقیمی بر بورس دارند. به همین دلیل بسیاری از فعالان بازار امیدوارند این بحران‌ها هر چه سریع‌تر پایان یابد تا کورسوی امیدی برای سهامداران ایجاد شود.» حاجعلی افزود: «هرچند شرایط کلی منفی است، اما خبرهایی مانند شایعات مذاکره ایران و آمریکا از طریق قطر و پاکستان، هرچند مبهم، توانسته‌اند فضای بازار را کمی تغییر دهند.
همچنین انتصاب علی لاریجانی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌تواند سیگنالی مثبت باشد؛ چراکه او رویکردی میانه‌رو دارد و این احتمال وجود دارد که فرصت‌های تازه‌ای برای مذاکره و بهبود روابط با غرب فراهم شود.» او گفت: «با وجود اهمیت تحولات سیاسی، نباید از عوامل مالی و اقتصادی غافل شد. فشار فروش در بازار بورس ایران تا حد زیادی ناشی از وضعیت ضعیف مالی شرکت‌ها و نوسانات نرخ ارز است. نرخ‌های پایین سودآوری شرکت‌ها، کاهش حاشیه سود و کاهش جذابیت سهام در مقایسه با بازارهای دیگر، همگی مانع از ورود نقدینگی جدید به بورس می‌شوند.» این تحلیلگر بازار سرمایه اظهار کرد: «برای حمایت از بازار، دولت باید برنامه‌هایی برای تزریق منابع مالی و تقویت تقاضا در کوتاه‌مدت اتخاذ کند.
حمایت از صندوق‌های تثبیت بازار و ایجاد مشوق‌های مالی برای جذب سرمایه‌گذاران جدید از جمله اقداماتی است که می‌تواند موثر واقع شود.» حاجعلی تاکید کرد: «یکی از راهکارهای مهم تقویت حمایت‌های مالی از طریق صندوق‌های تثبیت و توسعه است. در شرایطی که فشارهای اقتصادی و سیاسی روزبه‌روز افزایش می‌یابد، ضرورت دارد دولت و نهادهای مالی منابع جدیدی را به بازار تزریق کنند تا علاوه بر کاهش فشار فروش، اعتماد به بازار نیز بازگردد.»
او بیان کرد: «تسریع در پرداخت سود سهام نیز می‌تواند موثر باشد. بسیاری از شرکت‌ها مجامع خود را برگزار کرده و سود تقسیمی را اعلام کرده‌اند. اگر این سودها سریع‌تر به دست سهامداران برسد، نقدینگی تازه‌ای وارد بازار خواهد شد و فشار فروش کاهش می‌یابد.» این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: «برای جذب سرمایه‌گذاران جدید، باید زیرساخت‌های مناسب فراهم شود. اصلاح قوانین، افزایش شفافیت و کاهش ریسک‌های سیاسی از الزامات این مسیر است.» او گفت: «به طور طبیعی، بورس ایران به شدت تحت تاثیر تحولات سیاسی است.
