رهبران باکو و ارمنستان، روز جمعه ۱۷ مرداد ماه، در آمریکا ضمن امضای توافق صلح، برای ایجاد کریدور ترانزیتی که دونالد ترامپ آن‌را «مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی» نامیده، توافق کردند. مسیری که آذربایجان را از خاک ارمنستان به نخجوان متصل می‌کند.
علی اصغر زرگر، تحلیلگر سیاست خارجی و استاد علوم سیاسی به چند ثانیه در این باره گفت: در قفقاز و کشورهایی که پس از فروپاشی شوروی همسایه ما شده اند، تصمیماتی گرفته شد که استقلال طرفین حذف شود. اگرچه از طریق ایران یک ارتباط زمینی بین آذربایجان و نخجوان وجود دارد، اما آذربایجانی ها مایل بودند این ارتباط را تقویت کنند. اما اکنون به دنبال این هستند که از باریکه مرز مشترکی که ایران با ارمنستان دارد، نخجوان را به آذربایجان متصل کنند.
نظر آذری ها همیشه این بوده که ارمنستان نباید در این زمینه و ایجاد راه ارتباطی ورود کند. اما اصل مسئله، موضوع استراتژیکی است که در قفقاز مطرح است. درواقع آن چه که به عنوان «پان‌تورانیسم» ترکیه مطرح است، یعنی ترکیه می خواهد از طریق نخجوان و سپس زنگزور به آذربایجان، دریای خزر، ترکمنستان و به عبارتی پان توران ترکیه راه پیدا کند.
ایران و ارمنستان تا کنون در برابر ترکیه و آذربایجان ایستاده بودند. از سالهای پیش از انقلاب نیز، یک اتحاد نانوشته بین ارمنستان و ایران و تا حدودی یونان، وجود داشت که در برابر ترکیه تقابل داشتند. اما از زمانی که ما در درگیری بین آذربایجان و ارمنستان، طرف آذربایجان ایستادیم، معادلات تا حدودی تغییر کرد. هر چند دوباره سعی شد این روابط ترمیم شود اما آنطور که انتظار می رفت، تغییری رخ نداد.
در بحث حضور آمریکا در منطقه، به نظر می رسد اصل قضیه گسترش نفوذ ناتو است. احتمالا در بخشی از این قرارداد صلح؛ درباره راه زنگزور از طریق جنوب ارمنستان برنامه ریزی های ویژه انجام شده چرا که از مدت ها قبل قرار بود کنسرسیومی تشکیل شود و آن کنسرسیوم راه ارتباط را بسازد، هر چند ارمنستان مخالف چنین چیزی بود.
اکنون چند راه حل اساسی برای ایران وجود دارد: گفتگو با روسیه و ارمنستان و حل مسئله از طریق این گفتگوها. البته این راه حل، همراهی روسیه را می طلبد که تقابلی را در برابر آمریکا و ناتو ایجاد کند. اگر این روش امکان پذیر نباشد باید با روش های فنی حل شود و همین راهی که ایران را از طریق ارمنستان به اروپای شرقی وصل می کند، دست نخورده باقی بماند.
انتظار می رفت صلحی که اکنون ترامپ شکل داده را ایران، روسیه یا سایر قدرت های منطقه انجام می دادند. به هر حال اکنون که ترامپ وارد عمل شده، جزئیات قرارداد صلح بسیار مهم است و ایران باید از محور دیپلماسی هر چه سریعتر برنامه ریزی کند./ چندثانیه
