به گزارش همشهری آنلاین ، بازار خودروهای داخلی ایران در مرداد ۱۴۰۴ شاهد تغییر چشمگیری در فاصله قیمتی بین قیمت کارخانه و بازار آزاد بوده است. مطابق داده‌های آماری، با افزایش قیمت کارخانه‌ای محصولات ۲ خودروساز بزرگ کشور؛ سایپا و ایران خودرو، شکاف قیمتی میان قیمت عرضه از کارخانه و قیمت فروش در بازار آزاد به پایین‌ترین سطح در سال‌های اخیر رسیده است. این رخداد نشانه‌ای مثبت برای کاهش دلال‌بازی و سفته‌بازی در بازار، اما همزمان نمایانگر رکود در بازار هم است.
جدیدترین گزارش‌ها از طرح فروش محصولات ایران‌خودرو حکایت از کاهش ۵۰ درصدی استقبال مشتریان نسبت به دوره‌های گذشته دارد؛ به‌طوری که در هفتمین دوره ثبت‌نام ایران‌خودرو در مرداد ماه فقط ۴۰۰ هزار نفر برای خرید از این خودروساز ثبت‌نام کردند که از این میان، فقط ۱۳۷هزار نفر متقاضی شرکت در طرح فروش عادی بودند.
این کاهش محسوس در مقایسه با اسفند سال گذشته که بیش از یک میلیون و ۶۲ هزار نفر در طرح‌های فروش ایران‌خودرو ثبت‌نام کرده بودند، نشان‌دهنده کاهش شدید تقاضا برای خرید خودرو است.
این کاهش تقاضا به‌دلیل آن است که انگیزه‌های سوداگری و واسطه‌گری به‌دلیل کاهش شکاف قیمت کارخانه و بازار آزاد از بین رفته و صرفا خریداران واقعی داخل بازار هستند.
کاهش شکاف قیمت
داده‌ها نشان می‌دهد اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار در بسیاری از خودروهای مطرح داخلی به شکل قابل توجهی کاهش یافته است.
طبق آمارهای موجود شکاف قیمت ۶۰درصد محصولات ایران‌خودرو و سایپا با بازار آزاد به کمتر از ۱۰درصد و در بسیاری از محصولات حتی به کمتر از ۵درصد رسیده است و در حال حاضر فقط خودروهای شاهین، چانگان، ری را و سهند قیمت‌های بازارشان تفاوت زیاد با قیمت کارخانه دارد.
برای نمونه، خودروی شاهین G (سانروف) با قیمت کارخانه حدود ۶۷۱ میلیون تومان، در بازار آزاد ۹۷۰ میلیون تومان معامله می‌شود که شکاف حدود ۲۹۸ میلیون تومانی و درصد اختلاف ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد. این میزان در مقایسه با سال‌های پیشین که اختلاف‌ها به بیش از ۱۰۰ درصد هم می‌رسید کمتر شده، اما هنوز هم تفاوت قیمت بازار با کارخانه بسیار بالاست.
از دیگر نمونه‌ها، چانگان CS۳۵ فول مدل ۲۰۲۴ با ۵۸۸ میلیون تومان اختلاف قیمت بازار و کارخانه (۴۲ درصد اختلاف) و ری رای برقی با اختلاف ۴۳۷ میلیون تومانی (۳۸ درصد اختلاف) هستند که این ارقام نسبت به گذشته کاهش یافته‌اند. خودروهایی مانند ساینا S و کوییک S هم که قبل از این اختلاف قیمتی تا حدود ۵۰ درصد داشتند، هم‌اکنون اختلافی کمتر از ۲۰ درصد را به ثبت رسانده‌اند.
این تغییرات عمدتا ناشی از افزایش قیمت‌های کارخانه‌ای محصولات است که به شکستن سقف قیمت قدیمی در کارخانه منجر شده، اما بازار آزاد همگام با این افزایش رشد قابل ملاحظه‌ای نداشته است. در نتیجه فاصله قیمتی تا حد زیادی کم شده است.
رکود در بازار
کارشناسان بر این باورند بازار خودرو تحت‌تأثیر کاهش تقاضا دچار رکود شده است. چند عامل کلیدی در این روند تأثیرگذارند که مهم‌ترین آنها کاهش شکاف قیمت کارخانه با بازار آزاد و کاهش قدرت خرید مردم است. از یک طرف افزایش قیمت رسمی کارخانه سبب شده است که سود دلالان و واسطه‌ها به‌شدت کاهش یابد و جذابیت سوداگری در بازار خودرو از بین برود و از طرف دیگر تورم و کاهش درآمد خانوارها سبب شده است خریداران واقعی نتوانند خودرو با قیمت‌های بالا بخرند. حفظ نقدینگی و کاهش ریسک‌های اقتصادی، خرید خودرو را به تعویق انداخته است.
از طرف دیگر بلاتکلیفی در تعرفه‌های واردات و سیاستگذاری باعث سردرگمی و کاهش اعتماد مصرف‌کننده‌ها شده و تمایل به خرید را پایین آورده است.
پیامدها برای بازار و مصرف کنندگان
رکود و کاهش اختلاف قیمت باعث شده جهش‌های افسارگسیخته قیمتی کمتر رخ دهد و قیمت‌ها به واقعیت نزدیک‌تر شوند. این موضوع می‌تواند برای مصرف‌کنندگان واقعی یک حسن تلقی شود و فرصت خرید با قیمت معقول‌تری را فراهم آورد.
پیش‌تر، خریداران از محل تفاوت قیمت کارخانه و بازار سود قابل توجهی کسب می‌کردند، ولی با کاهش شکاف قیمتی، شرکت در طرح‌های فروش خودروسازان دیگر چندان اقتصادی نیست و حتی ممکن است ضرر مالی داشته باشد.
آمارها نشان می‌دهد خودروهای شاخصی مانند شاهین G و چانگان CS۳۵با اختلاف تقریبی ۴۰ درصد همچنان فاصله قابل توجهی دارند، ولی درصد تفاوت در تعداد زیادی از محصولات مهم به زیر ۲۰ درصد کاهش یافته است. به‌عنوان مثال، خودروهای دنا پلاس MT۶ و ساینا S با اختلاف حدود ۸ تا ۱۶ درصد به نقطه تعادل قیمتی نزدیک‌تر شده‌اند.
