امضای توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و پاکستان، نقطه عطفی در روابط اقتصادی دو همسایه است. این توافق در شرایطی منعقد شده که تحولات جهانی و منطقه‌ای، ضرورت تقویت پیوندهای اقتصادی با کشورهای همسایه را بیش از پیش برجسته کرده است. ایران با این گام، نشان داد که می‌تواند با تمرکز بر ظرفیت‌های منطقه‌ای، اثرات تحریم‌های اقتصادی را خنثی کرده و مسیر توسعه پایدار را از طریق همکاری‌های هدفمند همسایگی دنبال کند.
پاکستان با جمعیت ۲۴۰ میلیونی، دومین کشور پرجمعیت جهان اسلام و یکی از اقتصادهای نوظهور جنوب آسیا، جایگاه ویژه‌ای در سیاست همسایگی ایران دارد. اشتراکات فرهنگی، مذهبی و مرز مشترک ۹۰۰ کیلومتری، این کشور را به شریکی ایده‌آل برای گسترش تجارت تبدیل کرده است. بازارچه‌های مرزی، بندر چابهار ایران و بنادر گوادر و کراچی پاکستان، بستر مناسبی برای تقویت مبادلات تجاری فراهم می‌کنند.
در شرایطی که تحریم‌های بین‌المللی، مبادلات بانکی ایران را محدود کرده‌اند، تهاتر به‌عنوان راهکاری موثر برای حفظ جریان تجارت مطرح شده است. این روش، که مبتنی بر تبادل مستقیم کالا بدون نیاز به ارز خارجی است، به ایران و پاکستان امکان می‌دهد از فشار تحریم‌ها عبور کنند. پاکستان با تولید برنج، گوشت، میوه‌های گرمسیری و منسوجات، و ایران با فرآورده‌های نفتی، محصولات معدنی و کشاورزی، مکمل‌های تجاری ایده‌آلی برای یکدیگر هستند.
حجم تجارت ایران و پاکستان در سال‌های اخیر از ۵۰۰ میلیون دلار به بیش از ۳ میلیارد دلار رسیده است. در سال ۱۴۰۳، تجارت دوجانبه با ۱۳.۶ درصد رشد به ۳.۱۲۹ میلیارد دلار رسید که ۲.۴۲۳ میلیارد دلار آن صادرات ایران و ۷۰۶ میلیون دلار واردات از پاکستان بود. محمد اتابک، وزیر صمت، هدف‌گذاری افزایش این رقم به ۱۰ میلیارد دلار را اعلام کرده و این توافقنامه را گامی کلیدی در تحقق این هدف می‌داند.
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، از جمله اتصال بنادر چابهار و گوادر، نقش محوری در گسترش تجارت دارد. این بنادر می‌توانند به دروازه‌های تجارت منطقه‌ای تبدیل شوند و با ایجاد کریدورهای زمینی و دریایی، هزینه‌های لجستیکی را کاهش دهند. همچنین، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در نقاط مرزی، فرصت تولید مشترک در صنایعی مانند نساجی، کشاورزی و پتروشیمی را فراهم می‌کنند که می‌تواند به اشتغال‌زایی و صادرات به کشورهای ثالث منجر شود.
این توافق نه‌تنها منافع اقتصادی دوجانبه را تقویت می‌کند، بلکه جایگاه ایران و پاکستان را در معادلات منطقه‌ای ارتقا می‌دهد. اتصال چین، آسیای میانه، خلیج فارس و شبه‌قاره هند از طریق کریدورهای ترانزیتی ایران و پاکستان، این دو کشور را به بازیگران کلیدی در تجارت منطقه‌ای تبدیل می‌کند. این همکاری همچنین می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای اسلامی و همسایه باشد.
توافق تجارت آزاد ایران و پاکستان فراتر از یک سند اقتصادی، نمادی از عزم ایران برای استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای در برابر چالش‌های جهانی است. با تقویت زیرساخت‌ها، گسترش تهاتر و بهره‌گیری از اشتراکات فرهنگی، این توافق می‌تواند به الگویی موفق برای همکاری‌های منطقه‌ای تبدیل شود و راه را برای توسعه پایدار و خنثی‌سازی تحریم‌ها هموار کند.
