به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، گفتگوی ویژه خبری جمعه شب با موضوع " عملکرد یک ساله رشد اقتصادی در برنامه هفتم " با حضور ساسان شاه ویسی دبیر کل اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران و سید مصطفی صفاری مشاور اقتصادی در شوراها و مراکز تحقیقاتی و میثم خسروی عضو هیئت علمی دانشگاه اقتصاد دانشگاه تهران بصورت تلفنی واکاوی شد. متن کامل این گفتگو به شرح زیر است.
سؤال: آقای شاه‌ویسی آخرین رشدی که از اقتصاد در سال گذشته داریم؛ سه درصد بوده و تا هشت درصد خیلی فاصله دارد، فکر می‌کنید این شکاف و اختلاف؛ بابت چیست؟
شاه‌ویسی: نرخ رشد اقتصادی به نظر می‌رسد در اقتصاد عمدتاً شاید یک کارکرد روی کاغذ داشته باشد، اما وقتی که شکل عملیاتی به خود می‌گیرد، شاخص‌ها و متغیر‌های مختلفی بایستی در کنار هم قرار بگیرند تا ساز و کار نرخ هدف را بتوانند محقق کنند. اتفاقاً در فرمایشات خود اشاره کردید این که مثلاً در کنار شاخص نرخ رشد هشت درصد، چندین شاخص دیگر را هم ما مطرح می‌کنیم. این که بهبود محیط کسب و کار صورت‌پذیری داشته باشد که بتوانیم نرخ اشتغال را حداکثری و بتوانیم جریان رفاه را مؤثر و پویا و جریان سرمایه‌گذاری به‌خصوص سرمایه‌گذاری شاخص خارجی را تقویت کنیم، به نظر می‌رسد آن چه در کنار همین آمار و شاخص‌ها در اختیار ماست، نشان دهنده این است که نرخ ثابت سرمایه از یک طرف، نرخ جریان سرمایه‌گذاری خارجی از طرف دیگر، بستر‌سازی برای بهبود محیط کسب و کار و از همه مهمتر؛ ایجاد بستری برای طرف تقاضا نسبت به عرضه؛ مهمترین متغیر‌هایی است که کشش‌پذیری را برای تحقق پیدا کردن نرخ رشد مؤثر که همان هشت درصد است برقرار نمی‌کند. این که کاری انجام نشده، به نظر می‌رسد خیلی ساز و کار‌ها را انجام دادند تا بتوانند. چه در برنامه پنجم، یادتان باشد در برنامه چهارم هم هشت و نیم اول مطرح شد، بعد شد هشت و بعد نهایتاً هم بین ۵ و ۷ و ۶ و ۲ متوقف شد. خیلی‌ها می‌گفتند با نفت است و شاخص جدیدی مطرح شده بود که این نرخ رشد با نفت هم می‌تواند محل مسأله باشد. در برنامه پنجم همچنین، در برنامه ششم به شدت دچار افت شد، حتی در استخراج آمار هم دچار چالش‌هایی می‌شدیم. نهایتاً متشبث می‌شدیم به آمار‌هایی که از محیط‌های بین‌المللی در اختیار ما قرار می‌گیرد. اما آن‌چه به نظرم شرایط را متفاوت می‌کند این است که در چه موقعیتی قرار داریم. تغییرات مقداری که در نرخ برنامه به وجود آوردیم چه مقدار توانسته پویایی خود را حفظ کند و نهایتاً شرایط بازار، کسب و کار، کارآفرینان، جریان سرمایه، جریان تأمین منابع، جریان مواد اولیه هر کدام در کنار هم و از همه مهمتر قدرت خریدی که کشش‌پذیری بازار را بتواند محقق کند. به نظر می‌رسد آمار‌هایی از این دست، آن قابلیت مؤثر را ندارد و لذا نه که بگوییم بدبینانه است، اما به نظر می‌رسد نباید خوش‌بین باشیم که بخواهیم نرخ هشت درصد را محقق کنیم.
سؤال: آقای صفاری، اشاره کردند بحث‌های سرمایه‌گذاری داخلی، خارجی، محیط کسب و کار و مواردی که تکرار نمی‌کنم، نگاه شما چیست؟
صفاری: رشد در هر اقتصادی ترکیب سه چیز است؛ یکی نیروی انسانی و رشد آن، جذب سرمایه و تکنولوژی و رشد بهره‌وری. اگر برویم برنامه را نگاه کنیم و برنامه هفتم؛ هشت درصد، ببینیم چه عواملی را دیده، فرضاً بهره‌وری را دو و هشت دهم درصد سالانه دیده، رشد اشتغال را سه و نیم درصد دیده، رشد صادرات نفتی را ۱۲ درصد، غیرنفتی را ۲۳ درصد دیده، رشد بخش نفت را ۹ درصد دیده. یک سال گذشته، آمار‌هایی که اعلام کردند؛ رشد با نفت؛ سه ممیز یک دهم است، رشد بدون نفت؛ سه درصد بوده، اما وقتی نگاه می‌کنیم رشد اشتغال متأسفانه منفی بوده. از آن سمت اگر نگاه کنیم رشد صادرات غیرنفتی که قرار بود ۲۳ درصد باشد؛ ۱۵ و ۶ دهم درصد شده، قرار بوده بخش نفت ۹ درصد رشد کند، ۴ و ۶ دهم درصد رشد کرده، قرار بود بخش معدن ۱۳ درصد رشد کند؛ دو و ۴ دهم رشد کرده، قرار بوده بخش ساختمان ۹ درصد رشد کند؛ ۳ و ۷ دهم رشد کرده؛ بخش خدمات قرار است شش و نیم درصد رشد کند، سه و سه دهم رشد کرده. برمی‌گردد به این که هدفی داریم، اما رسیدن به آن الزاماتی می‌خواهد و اگر آن الزامات آماده نشود، فقط این اهداف در کاغذ می‌ماند و اجرایی نمی‌شود.
سؤال: برویم سراغ الزامات که به هر حال وقتی هشت درصد گفته شده، آیا در خود برنامه هم الزامات آن دیده شده یا خیر و اگر جواب مثبت است یا منفی، در یک سال گذشته آیا الزامات این رشد رعایت شده یا خیر؟
شاه‌ویسی: به نظرم می‌رسد تفاوت معناداری برنامه هفتم با سایر برنامه‌ها داشت. یک مقدار با تطبیق بیشتر خودش را سعی کرد نزدیک کند به اهداف کمی. این که ما در دوره گذشته اگر نسبت به توسعه صنعتی صحبت می‌کردیم، صرفاً به اولویت‌ها خودمان را متوقف کردیم، این که حالا تشخیص اولویت‌ها؛ بخشی از کارکرد‌ها و راهبرد‌های توسعه صنعتی کشور می‌تواند باشد، در چه مقطعی، با چه کشش‌پذیری و در دامنه ۱۲ گروه کدام‌یک از اینها می‌توانند اولویت پیدا کنند، بحث مفصل و مطلوبی بود.
