به گزارش خبرنگار مهر، هفته گذشته محمدحسین امید رئیس دانشگاه تهران در حاشیه نشست خبری در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد وضعیت فعلی مؤسسه دهخدا و برنامه برای ادامه تألیف لغت‌نامه بزرگ فارسی گفته بود: اخیراً من با رئیس مؤسسه دهخدا گفتگویی داشتم که بتوانیم از فناوری‌های جدید به‌ویژه هوش مصنوعی کمک بگیریم تا بتوانیم این کار را به اتمام برسانیم. با روند تألیف لغت‌نامه به صورت فعلی، ممکن است تکمیل لغت‌نامه به عمر ما کفاف ندهد. به همین دلیل تلاش می‌کنیم با برنامه‌ریزی‌هایی و پیش‌بینی منابع، با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های موجود بتوانیم این پروژه را با سرعت به اتمام برسانیم. خوشبختانه رئیس مؤسسه هم در این زمینه خیلی فعال است و ما نیز کمک می‌کنیم که این کار انجام گیرد.
در همین راستا محمود بی‌جن‌خان رئیس مؤسسه دهخدا به خبرنگار مهر گفت: در هفته‌های پیش جلسه‌ای با آقای دکتر امید داشتم برای بیان برنامه‌های خودمان در مؤسسه دهخدا، به ایشان گفتم که یک مشکلی که در حال حاضر در لغت نامه برای تألیف لغت نامه بزرگ فارسی با آن روبرو هستیم طول زمان تألیف است. از سال ۱۳۶۲ تا ۱۴۰۱ حرف «آ و الف»، و قسمت‌هایی از حرف «ب» در هشت مجلد چاپ شده و دو مجلد هم آماده چاپ است. اگر بنا باشد با همین شیوه سنتی پیش برویم ۴۰۰ سال طول می‌کشد تا کار لغت نامه تمام شود! ما سال ۱۴۰۱ متوجه این موضوع شده بودیم، همان وقت برنامه‌ریزی‌هایی در این زمینه صورت گرفته و اقدامات اولیه انجام شده بود، که متأسفانه به دلایلی کار دو سه سال متوقف ماند. حالا با بهره‌گیری از تجربیات گذشته، قصد داریم از هوش مصنوعی استفاده کنیم و سرعت و دقت کار را بالا ببریم.
بی‌جن خان ادامه داد: در اولین اقدام، هیئت مؤلفین را گرد هم آورده و روش جدید مبتنی بر هوش مصنوعی در مقیاس کوچک نمایش داده شد و مؤلفین کارایی آن را مشاهده کردند. هدف از این نمایش، تشریح کامل فرآیند کار از ابتدا تا انتها به اساتید بود؛ که در اردیبهشت ماه سال جاری این برنامه را اجرا کردیم و موفق بود. طبق طراحی و برآورد دموی اجرا شده کاری را که در حالت عادی با نیروی انسانی ۴۰۰ سال طول می‌کشد، با کمک هوش مصنوعی می‌توان به کمتر از یک چهارم کاهش داد.
او در پاسخ به این سوال که دانشگاه تهران در این زمینه چه کمکی می‌تواند بکند افزود: دکتر حسینی سرپرست پیشین دانشگاه تهران و دکتر امید رئیس دانشگاه با همراهی قابل تقدیری از این طرح استقبال کردند و در همان روزی که با ایشان جلسه داشتیم، دستورات لازم را به معاونت پژوهشی دانشگاه جهت حمایت از این پروژه صادر کردند. پروژه‌های هوش مصنوعی، پیچیدگی‌های فنی زیادی دارد. به ویژه تأمین سخت‌افزارهای مورد نیاز از جمله پردازنده‌ها و هزینه‌های سنگین مرتبط با آن، از جمله چالش‌های پیش‌روی این طرح است. مورد بعدی هم آن کسانی که خبره هستند و می‌توانند بنشینند و کد بنویسند، اینها هم تعدادشان زیاد نیست و به هر حال این کار هزینه می‌برد. مورد دیگر افزایش تعداد مؤلفان همچنین تأمین بودجه کافی برای بررسی خروجی هوش مصنوعی و تألیف نهایی است.
رئیس مؤسسه دهخدا ادامه داد: دانشگاه ظرفیت لازم برای این کار را دارد و طی گفتگوها این موضوع را مد نظر قرار داده است که پروژه را فراتر از سطح یک لغت‌نامه عادی تعریف نمائیم. به این معنا که هدف اصلی، ایجاد یک مدل زبانی اختصاصی و تشکیل یک پیکره جامع زبان فارسی است که به طور مستمر توسعه یابد و به صورت روزانه و خودکار، متون جدید را دریافت، پالایش، اضافه و اصلاح نماید، که تنها یکی از کاربردهای آن در حوزه لغت‌نامه خواهد بود.
بر اساس این گزارش، به نظر می‌رسد کار لغت نامه بزرگ فارسی می‌تواند زودتر به پایان برسد اگر زمینه استفاده از هوش مصنوعی فراهم گردد و این فناوری در خدمت تألیف قرار گیرد؛ بر تعداد مؤلفان آن افزوده شود و بودجه کافی برای تألیف این فرهنگ پیش بینی و تأمین شود.
تألیف لغت‌نامه بزرگ فارسی در سال‌های پایانی تألیف لغت‌نامه دهخدا به پیشنهاد دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی در راستای وصیت زنده‌یاد علامه دهخدا و اهداف مؤسسه لغت‌نامه دهخدا با همراهی دکتر سیدجعفر شهیدی رئیس وقت مؤسسه آغاز شد. در اواخر سال ۱۴۰۳ با بازگشت مؤسسه دهخدا به ساختار اصلی خود و بازگشت مؤلفان، شیوه جدید با حمایت رئیس دانشگاه تهران با تاکید بر استفاده از فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی مرحله مطالعاتی انجام شده و در حال حاضر مرحله تکمیل پیکره زبانی در حال انجام است و پیش‌بینی می‌شود با تأمین بودجه و حمایت و همراهی دانشگاه تهران، تکمیل این لغت‌نامه به عنوان یک طرح ملی به سرعت انجام شود.
