خبرگزاری مهر، گروه استانها – دانیال قنبری: روابط عمومی‌ها به عنوان بازوی اطلاع‌رسانی دستگاه‌های اجرایی، نقشی اساسی در شفاف‌سازی عملکرد و ارتباط مستمر با جامعه ایفا می‌کنند که با این حال، در استان قم، این بخش با معضلاتی جدی دست و پنجه نرم می‌کند که مانع از تحقق کامل اهداف و مأموریت‌های روابط عمومی می‌شود و ضعف در ساختار سازمانی، نبود نیروی متخصص و توانمند، و کمبود توجه و حمایت مدیران از مهم‌ترین مشکلات این حوزه به شمار می‌رود.
یکی از بزرگ‌ترین معضلات، نبود ساختار منسجم و جایگاه مشخص برای روابط عمومی در دستگاه‌ها است که باعث می‌شود مدیران روابط عمومی غالباً تنها و بدون پشتیبانی کافی فعالیت کنند و این وضعیت به تکرار روزمرگی و کاهش کیفیت عملکرد منجر شده است.
کمبود نیروی متخصص و توانمند در حوزه تولید محتوا و مدیریت ارتباط با رسانه‌ها از دیگر چالش‌های اساسی است و بسیاری از فعالان روابط عمومی، از مهارت‌های لازم برای تهیه خبر و تولید محتوا برخوردار نیستند و این موضوع باعث افت کیفیت اطلاع‌رسانی شده است.
نگاه مدیران به روابط عمومی‌ها نیز اغلب اطلاع‌رسانی صرف تلقی شده و اهمیت این بخش کمتر درک شده است و برخی مدیران حتی از ارتباط با رسانه‌ها اجتناب می‌کنند و به سوالات خبرنگاران پاسخ نمی‌دهند که این امر ضربه بزرگی به روند شفاف‌سازی و ارتباط مؤثر با مردم وارد می‌کند.
آموزش‌های ناکافی و عدم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین نیز مزید بر علت شده و روابط عمومی‌ها را در مسیر توسعه و ارتقا با مشکلات جدی مواجه کرده است.
علاوه بر مشکلات ساختاری و کمبود نیرو، روابط عمومی‌ها در استان قم با نبود منابع مالی کافی و ناهماهنگی‌های اداری نیز دست به گریبان هستند که این موضوع باعث شده تا برنامه‌های اطلاع‌رسانی به صورت پراکنده و بدون استراتژی مشخص اجرا شود و نتواند به اهداف کلان پاسخگو باشد.
از سوی دیگر، نبود انگیزه و حمایت مادی و معنوی برای فعالان روابط عمومی، موجب کاهش بهره‌وری و خستگی شغلی شده است و نبود چشم‌انداز مشخص و برنامه‌های توسعه حرفه‌ای باعث شده بسیاری از نیروهای توانمند به سمت سایر حوزه‌ها یا خروج از این بخش سوق پیدا کنند.
ضعف در استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی و رسانه‌های نوین نیز یکی دیگر از چالش‌هاست؛ جایی که روابط عمومی‌ها نتوانسته‌اند خود را با تحولات سریع فناوری هماهنگ کنند و از این بسترها به شکل مؤثر بهره‌برداری نمایند.
همچنین، فقدان هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف در استان و نبود یک نگاه جامع و یکپارچه در اطلاع‌رسانی موجب تشتت پیام‌ها و سردرگمی مخاطبان شده است که این مسأله نه تنها جایگاه روابط عمومی‌ها را تضعیف می‌کند بلکه اعتماد عمومی به عملکرد دستگاه‌ها را نیز کاهش می‌دهد.
خلأ روابط عمومی؛ مانع اصلی شفافیت و تبیین واقعی عملکرد نظام
مرتضی حیدری رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، به اهمیت بازگویی نعمات الهی و تبیین دستاوردهای نظام مقدس جمهوری اسلامی پس از انقلاب اشاره کرد و گفت: این نظام که به عنوان نظامی نوپا در جهان معاصر شناخته می‌شود، بر پایه دین اسلام شکل گرفته است و رهبر انقلاب با به کار بردن مفهوم جهاد تبیین، ما را به دفاع هوشمندانه و دقیق از این نظام فرا می‌خواند.
وی وظایف روابط عمومی را در دو حوزه ارتباط با جهان بیرون و ارتباط مؤثر و شفاف با مردم دانست و تأکید کرد: همه مسئولیت داریم همه آنچه انجام می‌دهیم را به اطلاع مردم برسانیم، زیرا روابط عمومی در این مسیر نقش محوری و اثرگذاری دارد.
حیدری ضعف‌های موجود در روابط عمومی‌ها را شامل ابعاد ساختاری و برون‌سازمانی برشمرد و اظهار داشت: اعتقادی به خودتعریفی و تعریف نادرست از روابط عمومی و تبلیغات که به اشتباه در قالب خودنمایی مطرح می‌شود، نداریم و وظیفه اصلی ما ارائه شفاف عملکردها به مردم است.
وی افزود: تاکنون نتوانسته‌ایم تمام عملکرد خود را به خوبی در اختیار مردم قرار دهیم و فرمان رهبر انقلاب درباره جهاد تبیین، دعوتی به انجام این رسالت مهم است.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قم بر اهمیت انگیزه و باور درونی در روابط عمومی‌ها تأکید کرد و گفت: توسعه این حوزه شامل دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است که در بخش سخت‌افزاری پیشرفت‌هایی حاصل شده اما در نرم‌افزار و باورها هنوز کمبودهایی احساس می‌شود. به گفته وی، نخستین گام برای یک مدیر مسلمان این است که به ضرورت شفافیت عملکرد ایمان داشته باشد.
حیدری با اشاره به نقش محوری شورای اطلاع‌رسانی و شورای فضای مجازی در استان، عنوان کرد: فعال‌سازی این دو شورا برای انسجام بخشی به عملکرد دستگاه‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های فضای مجازی ضروری است.
معاون سیاسی، امنیتی و انتظامی استانداری قم خاطرنشان کرد: رسانه‌های مجازی گسترده‌تر عمل می‌کنند و برای هدایت و مدیریت این فضا باید شورای فضای مجازی فعال باشد و همچنین شورای اطلاع‌رسانی با برنامه‌ریزی و ایجاد انگیزه، تلاش می‌کند دستگاه‌ها را منسجم سازد و آنان را به ارائه عملکرد شفاف و متقن ترغیب کند.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قم با ابراز تأسف از عدم توفیق کافی در انعکاس عملکرد نظام جمهوری اسلامی در استان و کشور، افزود: با وجود تنوع عملکردها، بازتاب آن‌ها در رسانه‌ها قابل مقایسه نیست.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت هنگامی که ذی‌حساب بودجه را کنترل می‌کند، رئیس دستگاه موظف به پاسخگویی است و در صورتی که مدیر به اهمیت روابط عمومی ایمان داشته باشد، به این حوزه اعتبار و هزینه بیشتری اختصاص می‌دهد.
معاون سیاسی، امنیتی و انتظامی استانداری قم به دوران جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و یادآور شد: رسانه‌ها بدون دریافت اعتبارات خاص، برای دفاع از وطن پای کار بودند.
رئیس شورای اطلاع‌رسانی استان قم تأکید کرد: روابط عمومی باید از شکل سنتی تبلیغات و تشریفات فاصله گرفته و به مرکزی هوشمند برای تحلیل تبدیل شود، زیرا عرصه امروز عرصه جولان رسانه‌ها است. به همین دلیل آموزش مستمر روابط عمومی و ارتقای جایگاه آن در ساختار مدیریتی از ضروریات است.
در پایان حیدری بر ضرورت شفافیت داخلی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تأکید کرد و گفت منصفانه نیست همه مشکلات را تنها متوجه روابط عمومی بدانیم. او افزود در دنیای ارتباطات، کسی که ابزارهای قدرتمند ارتباطی در اختیار داشته باشد، برنده میدان خواهد بود.
ضعف ساختاری و کمبود نیروی متخصص، چالش روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی قم است
مهدی بخشی سورکی، رئیس هیئت مدیره خانه مطبوعات استان قم و مدیر خبرگزاری مهر استان قم، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: همه دستگاه‌های اداری و اجرایی را نمی‌توان با یک نگاه کلی مورد بررسی قرار داد و با توجه به گستره فعالیت هر دستگاه، لازم است عملکرد آن در ارتباط با رسانه و بیان آنچه رخ داده به طور دقیق و متناسب ارزیابی شود.
به گفته رئیس هیئت مدیره خانه مطبوعات استان قم دستگاه‌ها باید بر اساس اهمیت ماموریت‌شان در سه دسته حاکمیتی و زیرساختی، خدماتی در حوزه اجتماعی و تخصصی که با مخاطبان خاص ارتباط دارند، تقسیم‌بندی شوند.
مدیر خبرگزاری مهر استان قم افزود: در ابتدای دولت شهید رئیسی مأموریتی برای ارزیابی روابط ۱۷ دستگاه اجرایی بر اساس شاخص‌های مشخص تعریف شد که بررسی‌ها نشان داد چالش‌های مهمی در حوزه روابط عمومی وجود دارد که مانع از انجام بهینه وظایف این بخش‌ها می‌شود.
وی اضافه کرد: از جمله مهم‌ترین مشکلات می‌توان به ضعف سخت‌افزاری، نبود اعتبارات مشخص، عدم جایگاه و ارتقا ساختار اشاره کرد، همچنین کمبود نیروی متخصص و توانمند نیز یکی دیگر از معضلات روابط عمومی‌های دستگاه‌های اجرایی است.
بخشی سورکی با اشاره به افول روابط عمومی‌ها در حوزه‌های تخصصی اظهار کرد: به ندرت دستگاهی می‌تواند ادعا کند روابط عمومی آن متناسب با تخصص خود به خوبی عمل کرده است.
وی افزود: برخی دستگاه‌های استان ساختار روابط عمومی دارند ودر برخی موارد مدیر روابط عمومی تنها است و دچار روزمرگی شده که این موضوع موجب شده کارکرد مناسبی صورت نگیرد.
رئیس هیئت مدیره خانه مطبوعات استان قم همچنین گفت: رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند فعالیت‌های روابط عمومی باید به صورت هنرمندانه منعکس شود، اما به دلیل کم‌توجهی، این مهم تاکنون محقق نشده است.
بخشی سورکی در ادامه با بیان اینکه در ارزیابی‌ها مشاهده شده برخی کارشناسان روابط عمومی توانمندی لازم حتی برای تنظیم یک خبر را ندارند، افزود: نبود نیروی توانمند تولید محتوا و برخی مدیران رسانه‌گریز، بخش‌های آسیب‌زای این حوزه هستند.
مدیر خبرگزاری مهر استان قم همچنین بیان کرد: در برخی موارد مدیران پاسخگوی سوالات خبرنگاران نیستند و هنر ارتباط با رسانه را ندارند و برخی مدیران حتی از رسانه فاصله گرفته‌اند که این موضوع بر کیفیت اطلاع‌رسانی اثرگذار است.
جایگاه روابط عمومی نیازمند ارتقا و تغییر نگاه مدیران است
محمدجواد مختاری، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل استانداری قم در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: جایگاه روابط عمومی در دستگاه‌های اجرایی استان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و نیازمند ارتقا و توجه بیشتر است و امیدواریم بتوان این جایگاه را به سطح اصلی و واقعی خود رساند.
مختاری افزود: خوشبختانه تصمیمات خوبی در این مدت اتخاذ شده و تبدیل جایگاه روابط عمومی به اداره، اتفاقی مثبت به شمار می‌رود و تلاش داریم جایگاه روابط عمومی در دستگاه‌ها ارتقا یابد، اما چالش اصلی را نگرش مدیران نسبت به نیروهای روابط عمومی دانست که در حال حاضر نگاه مناسبی به این حوزه وجود ندارد و نگرش اطلاع‌رسانی قابل قبول نیست.
وی در ادامه راهکارهای ارتقای روابط عمومی را در سه بازه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تشریح کرد و گفت: با تشکیل شورای اطلاع‌رسانی، هدف بازگرداندن هویت واقعی روابط عمومی از طریق آموزش و تقویت انگیزه نیروهای علاقه‌مند دنبال می‌شود و تاکنون پنج جلسه هیئت‌رئیسه برگزار شده است که بخشی از این اقدامات به شمار می‌رود.
مدیرکل روابط عمومی استانداری قم با اشاره به مشکلات فرایندی در استفاده از بودجه‌های تعریف نشده برای حوزه روابط عمومی اظهار کرد: این مسأله یکی از موانع مهم است.
مختاری همچنین اعلام کرد سامانه مدیریت دستگاه استانی تا پایان شهریورماه معرفی خواهد شد و در این سامانه مدیران حامی و روابط عمومی‌های برتر مشخص و معرفی خواهند شد.
اختصاص ۳ در هزارم بودجه به روابط عمومی‌ها؛ ضعف ساختاری و نبود حمایت مدیران در قم
محمدجواد شاکر آرانی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص نحوه هزینه‌کرد بودجه دستگاه‌ها گفت: هزینه مصارف قانونی بر عهده رئیس دستگاه است و بودجه به صورت کلان مشخص می‌شود و رئیس دستگاه موظف به هزینه‌کرد آن است و سازمان برنامه مجموع هزینه‌های دستگاه‌ها را کنترل می‌کند.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم با اشاره به دو بند قانونی در حوزه اطلاع‌رسانی و فعالیت‌های روابط عمومی اظهار کرد: ماده ۳۷ قانون دائمی پیش‌بینی کرده که هر دستگاه باید یک درصد از بودجه خود را با صدا و سیما هزینه کند تا تولید و تهیه محتوا توسط دستگاه شکل گیرد و همچنین در بودجه سنواتی، سه در هزار اعتبارات هزینه‌ای غیر از حقوق پرسنلی دستگاه‌ها مکلف به مصرف در حوزه اطلاع‌رسانی هستند و تمامی دستگاه‌ها موظف به انجام این موضوع اند و در صورت عدم هزینه‌کرد، بودجه باید به دیوان محاسبات بازگردانده شود.
شاکر آرانی درباره تخصیص بودجه استان گفت: هزینه‌ها به دو بخش تقسیم می‌شود؛ دو تا سه درصد در اختیار سازمان برنامه استان است و مابقی در اختیار دستگاه‌های ملی مانند آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و علوم پزشکی قرار دارد.
وی تأکید کرد: برای موفقیت در حوزه اطلاع‌رسانی، سه عامل کلیدی ضروری است؛ داشتن نیروی انسانی آموزش‌دیده و متخصص، تجهیزات کافی و بهره‌گیری بهینه از این منابع.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم مهم‌ترین چالش را در عدم حمایت و استفاده مدیران و رؤسای دستگاه‌ها از ظرفیت روابط عمومی دانست که باید با آموزش و تأمین امکانات این معضل رفع شود تا به نتایج مطلوب برسیم.
شاکر آرانی همچنین گفت: جایگاه کارشناسی روابط عمومی در تمامی دستگاه‌ها و اداره کل‌ها پیش‌بینی شده و به فراخور آن، تا سطح رئیس گروه و اداره نیز تعریف شده است، اما ساختار فعلی پاسخگو نیست و ضعف عمده در کمبود مهارت و توانمندی نیروهاست.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم خاطرنشان کرد: رسانه‌ها نیازمند تفکر و اندیشه پویا هستند و صرفاً نظام کارمندی نمی‌تواند پاسخگوی این نیاز باشد؛ بنابراین باید افرادی با این ویژگی‌ها جذب و به کار گرفته شوند.
