با توجه به تحریمها و محدودیتهای دسترسی توسعهدهندگان ایرانی به خدمات گوگل، اگر موفق به تایید هویت خودشان نشوند، امکان نصب برنامههای آنها بر دستگاههای اندروید تاییدشده محدود میشود. فعالان و بازیسازها نیز این اقدام گوگل را در حذف بازیهای ایرانی از دستگاههای اندروید تاثیرگذار میدانند.
در روزهای اخیر شرکت گوگل از تغییر سیاست امنیتی خود خبر داد. بر این اساس، گوگل از سپتامبر ۲۰۲۶ (شهریور ۱۴۰۵) در کشورهای برزیل، اندونزی، سنگاپور و تایلند و از سال ۲۰۲۷ بهطور جهانی، هویت توسعهدهندگان را برای نصب برنامههای اندروید از منابع جانبی یا فروشگاههای شخص ثالث، تایید خواهد کرد.
این اقدام در جهت تایید هویت توسعهدهندگان، حفظ حریم خصوصی و حمایت از حریم خصوصی انجام خواهد شد. در این زمینه، توسعهدهندگان باید از طریق کنسول جدید Android Developer Console که گوگل در حال ساخت آن است، هویت خود را تایید کنند. این اطلاعات شامل نام قانونی، آدرس، ایمیل، شماره تلفن و احتمالا کارت شناسایی دولتی میشود. لازم به ذکر است که اطلاعات ارائهشده توسط توسعهدهندگان در کنسول جدید به کاربران نمایش داده نخواهد شد. همچنین گوگل برای توسعهدهندگان دانشجویی و آماتور، نوعی حساب کاربری جداگانه با شرایط سادهتر و بدون هزینه ثبتنام در نظر گرفته است.
در نهایت این سیاست جدید گوگل که با هدف افزایش امنیت و جلوگیری از سوءاستفادههای مالی و بدافزارها انجام میشود، برنامه آزمایشی آن از اکتبر ۲۰۲۵ (مهر ۱۴۰۴) آغاز میشود. از مارس ۲۰۲۶ (اسفند ۱۴۰۴) برای تمامی توسعهدهندگان در دسترس خواهد بود. البته اجرا در کشورهای منتخب از سپتامبر ۲۰۲۶ (شهریور ۱۴۰۵) آغاز میشود و در سال ۲۰۲۷ نیز بهطور جهانی گسترش خواهد یافت. این تغییرات گوگل مشابه اقدام اپل در اتحادیه اروپا برای تطابق با قانون خدمات دیجیتال (DSA) است.
هدف اصلی، کاهش سوءاستفادهها و افزایش شفافیت در اکوسیستم اندروید است. قانون خدمات دیجیتال یک قانون جدید در اتحادیه اروپا است که هدفش تنظیم فعالیت پلتفرمها و خدمات آنلاین بهخصوص در زمینه مقابله با محتوای مضر، تقلب، اطلاعات غلط، و سوءاستفادههای آنلاین است. این قانون از شرکتهای بزرگ فناوری میخواهد شفافتر باشند، مسوولیتپذیری بیشتری داشته باشند و اقدامات پیشگیرانه برای حفاظت کاربران انجام دهند. اپل در واکنش به این قانون، سیستم سختگیرانهای برای تایید هویت توسعهدهندگان و کنترل اپلیکیشنهایی که روی آیفونها نصب میشوند ایجاد کرد تا جلوی سوءاستفادهها و اپلیکیشنهای تقلبی گرفته شود.
گوگل هم مشابه همین مسیر را در اندروید دنبال میکند؛ یعنی میخواهد از طریق تایید هویت توسعهدهندگان اطمینان حاصل کند که اپهایی که کاربران از منابع جانبی نصب میکنند، از طرف توسعهدهندگان واقعی و قابل اعتماد هستند. دلیل آن هم این است که تا به حال، در اندروید امکان نصب برنامه از هر منبعی (سایدلودینگ) وجود داشت و این باعث شده بود که اپلیکیشنهای مخرب راحتتر پخش شوند. اما با این تغییرات، گوگل میخواهد کنترل بیشتری روی این روند داشته باشد و از توسعهدهندگان واقعی اطمینان حاصل کند.
هر چند اقدام اخیر گوگل در راستای ارتقای امنیت برنامههای اندرویدی است، اما این فرآیند ممکن است برای برخی توسعهدهندگان ایرانی بهدلیل مسائل مرتبط با تحریمها و محدودیتهای دسترسی به خدمات گوگل، چالشبرانگیز باشد. توسعهدهندگان ایرانی که برنامههای خود را از طریق منابع جانبی توزیع میکنند، برای نصب برنامههایشان روی دستگاههای اندروید تاییدشده، باید هویت خود را از طریق کنسول جدید توسعهدهندگان گوگل تایید کنند. در نتیجه تحریمها احتمال اینکه توسعهدهندگان نتوانند هویت خود را تایید کنند و امکان نصب برنامههایشان بر روی دستگاههای اندروید تاییدشده محدود شود، زیاد است. فعالان و بازیسازها نیز این اقدام گوگل را در حذف بازیهای ایرانی از دستگاههای اندروید تاثیرگذار میدانند.
ابوالفضل صادق، فعال صنعت بازی درباره تصمیم جدید گوگل به «دنیای اقتصاد» میگوید: « تصمیم جدید شرکت گوگل برای اپلیکیشنهایی که داخل گوگلپلی هستند و احراز هویت شدهاند، نه تنها مشکلی ایجاد نخواهد نکرد؛ بلکه اقدام امنیتی مناسبی است. اما مشکل بهخصوص برای اپهای ایرانی از جایی شروع میشود که شرکت گوگل از قبل به دلیل تحریم فعالیت توسعهدهندگان ایرانی را در بستر گوگلپلی مسدود کرده است. در اینجا ما امکان دسترسی به باندل در گوگلپلی را که به «بسته برنامه اندروید» اشاره دارد، از دست میدهیم. در این روش، توسعهدهنده فایل نهایی را با تمام کدها و منابع برنامه در قالب یک فایل AAB به گوگلپلی ارسال میکند و گوگل خود مسوول تولید APKهای بهینه شده برای دستگاههای مختلف و ارائه آن به کاربران است. در این شرایط، اگر اپهای ایرانی حتی در بسترهای داخلی نصب و دانلود اپلیکیشنها هم منتشر شده باشد، چون در گوگل نیست؛ از گوشیهای اندرویدی حذف خواهند شد.»
به گفته او، بسیاری از توسعهدهندگان اپهای ایرانی از جمله صنعت بازی تاکنون موفق به انتشار اپلیکیشنهای خود در گوگلپلی نشدهاند و صرفا در کافه بازار و مایکت منتشر کردهاند. در نتیجه تصمیم جدید گوگل به احتمال زیاد اپهای ایرانی در آینده از مارکت دانلود و نصب اپلیکیشنهای اندرویدی حذف خواهند شد. صادق همچنین با بیان اینکه چالش بسیار جدی در انتظار توسعهدهندههای ایرانی است، به اکانتهای احراز هویت شده برخی از اپهای ایرانی در گوگلپلی که تحریمها را دور زدهاند، اشاره میکند و میگوید: « برخی از شرکتها از ارتباط با خارج توانستهاند در گوگلپلی حساب کاربری بسازند و احراز هویت آنها تایید شود، به همین دلیل سیاست جدید گوگلپلی برای آنها مشکلساز نخواهد شد.
اما اکثر توسعهدهندههای ایرانی این امکان را ندارند و اپهای خود را فقط در بسترهای داخلی منتشر کردهاند. در نتیجه خطر حذف اکانت اپهای آن از گوشیهای اندرویدی بسیار بالاست.» ناظران میگویند این تحدیدها از سوی گوگل ممکن است، موجی جدید برای دور زدن گوگل ایجاد کند و افرادی که در خارج از کشور هستند، کمکحال توسعهدهندگان داخلی شوند و البته که یک بازار سیاه جدید ایجاد خواهد کرد.
وحید رحیمیان، مدیر عامل یکی از مارکتهای داخلی دانلود و نصب اپلیکیشن نیز معتقد است که تصمیم جدید گوگل برای احراز هویت توسعهدهندهها مشکل جدیدی را به سایر چالشهای آن اضافه میکند. او در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» مطرح میکند: « این تصمیم موجب میشود تا توسعهدهندههای ایرانی برای تایید هویتشان نیازمند آدرس یا تلفن در خارج از کشور شوند که این موضوع بازار کسبوکارهای فروش کردیتکارت به ایرانیها را داغ میکند.
با این حال از نظر من، سیاست جدید گوگل به دلیل اینکه مرتبط با اپهای فعال در گوگلپلی نیست، تقریبا اکثر توسعهدهندهها میتوانند احراز هویت را انجام دهند. البته شرکتهای وابسته به دولت نسبت به شرکتهای خصوصی در این زمینه با چالشهای بیشتری مواجه خواهند شد. شرکتهای کوچک نیز در این رابطه درگیر پرداخت هزینههای اضافه میشوند. » به گفته او، با توجه به اینکه در حال حاضر علاوه بر سیاست جدید گوگل با تحریمهای خارجی و سیاستهای اشتباه داخلی، بسیاری از توسعهدهندههای اپلیکیشن اندروید به این نتیجه خواهند رسید که بیخیال فعالیت در اکوسیستم اندروید شوند.
با این حساب، درحالیکه سیاست جدید گوگل میتواند به افزایش امنیت اکوسیستم اندروید کمک کند، اما برای توسعهدهندگان ایرانی، بهویژه کسانی که به توزیع برنامههای خود از طریق منابع جانبی میپردازند، چالشهایی ایجاد میکند. بنابراین، توسعهدهندگان ایرانی باید بهدقت این تغییرات را دنبال کنند و در صورت لزوم، استراتژیهای توزیع جدیدی را برای دسترسی به کاربران خود در نظر بگیرند.