به گزارش همشهری آنلاین، وزیران خارجه سه کشور اروپایی در نامه‌ای خطاب به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرده‌اند که خواستار فعال‌سازی ساز و کاری هستند که می‌تواند به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود.
تروئیکای اروپایی در این نامه بدون هیچ اشاره‌ای به نقض عهد خود برای جبران اثرات خروج آمریکا از برجام، ایران را به «نقض اساسی» تعهدات خود در این توافق هسته‌ای منعقدشده در سال ۲۰۱۵ متهم کرده‌اند.
آنها همچنین مدعی شده‌اند که در پنج سالی که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد «با حسن نیت» تمام تلاش خودشان را برای «رفع بن‌بست‌ها» به کار گرفته‌اند.
اساس ادعای کشورهای غربی این است که اقدامات جبرانی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام نقض این توافق محسوب می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا یک سال به کشورهای اروپایی فرصت داد که مطابق با وعده‌ها و همچنین تعهداتشان در برجام اثرات این خروج را خنثی کرده و اثرات ملموس اقتصادی وعده‌داده‌شده در توافق را محقق کنند.
با وجود این، ساز و کار موسوم به «اینستکس» که اروپایی‌ها مدعی بودند برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شده بدون آنکه مبادله‌ای از طریق آن انجام شود ناکام ماند و تعطیل شد.
ایران بر همین اساس با طی کردن روند قانونی مشخص‌شده در توافق هسته‌ای یک سال بعد از خروج آمریکا اعلام کرد با استناد به بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام تصمیم به کاهش مرحله به مرحله تعهداتش در این توافق گرفته است.
کشورهای اروپایی در ادامه مسیر هم به طرق مختلف اعم از اعمال تحریم‌های جدید تعهداتشان در برجام را نقض کردند.
آشکارترین تخلف در اکتبر ۲۰۲۳ موسوم به «روز انتقال» در توافق هسته‌ای رخ داد که انگلیس، فرانسه و آلمان از عمل به تعهدات خود برای پایان دادن به تحریم‌های موشکی علیه ایران خودداری کردند.
انگلیس، آلمان و فرانسه مضاف بر این نه تنها حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکردند بلکه با نقض مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به حمایت از آن پرداختند.
به عنوان مثال، صدراعظم آلمان در یک سخنرانی در جریان حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران گفت که تل‌آویو دارد «کار کثیفی» که به نفع اروپایی‌ها است اما خودشان حاضر به انجام آن نیستند را برای آنها انجام می‌دهد.
مسیری که کشورهای اروپایی امروز برای آغاز روند بازگشت تحریم‌ها علیه ایران به کار گرفته‌اند نیز مسیری غیرقانونی بوده است.
کشورهای اروپایی بدون رجوع به کمیسیون مشترک حل اختلافات برجام به صورت مستقیم نامه‌شان را به شورای امنیت ارجاع داده‌اند.
متن کامل نامه سه کشور اروپایی در زیر آمده است:
ما، وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، هدف بنیادین مشترکی داریم که ایران هرگز به دنبال دستیابی یا توسعه تسلیحات هسته‌ای نباشد. ما با این اعتقاد که توافق جامع اقدام مشترک (برجام) به‌طور قاطع به تضمین ماهیت صرفاً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران کمک خواهد کرد، این توافق را مذاکره کردیم. شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا در قطعنامه ۲۲۳۱ مورخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ از برجام حمایت کرد. این توافق دستاوردی بزرگ برای منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای بود و به این ترتیب، صلح و امنیت بین‌المللی را تقویت کرد.
پس از خروج ایالات متحده از برجام در ۸ مه ۲۰۱۸ و با وجود توقف اجرای تعهدات ایران تحت برجام از ماه مه ۲۰۱۹، فرانسه، آلمان و بریتانیا (گروه E۳) همچنان به این توافق پایبند ماندند.
از سال ۲۰۱۹، ایران از محدودیت‌های تعیین‌شده در برجام در زمینه اورانیوم غنی‌شده، آب سنگین و سانتریفیوژها فراتر رفته، توانایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای انجام فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام را محدود کرده و از اجرای پروتکل الحاقی به توافقنامه جامع پادمان‌ها و فرآیند تصویب آن دست کشیده است. این اقدامات برخلاف تعهدات ایران در برجام است و پیامدهای جدی برای توانایی ایران در پیشرفت به‌سوی توسعه تسلیحات هسته‌ای دارد.
این وضعیت بیش از پنج سال پیش رخ داد. از آن زمان، ما تمام تلاش خود را برای رفع بن‌بست به کار بسته‌ایم. ما به‌طور مداوم تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای را برای کاهش تنش‌ها و بازگرداندن ایران و ایالات متحده به میز مذاکره برای دستیابی به یک راه‌حل جامع و مذاکره‌شده انجام داده‌ایم. ما با حسن نیت برای حفظ برجام اقدام کردیم، با این امید صادقانه که بتوانیم از طریق گفت‌وگوی دیپلماتیک سازنده و در چارچوب این توافق، راهی برای رفع بن‌بست پیدا کنیم.
این تلاش‌ها شامل استفاده از مکانیسم حل اختلاف برجام بود که در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰ آغاز شد و توسط هماهنگ‌کننده برجام، طبق بند ۳۶ توافق، تأیید شد. گروه E۳ همچنین با حسن نیت در مذاکراتی که از ۶ آوریل ۲۰۲۱ تا ۲۸ فوریه ۲۰۲۲ برای بازگرداندن ایران به پایبندی کامل به برجام و بازگشت ایالات متحده به این توافق انجام شد، مشارکت کرد. هماهنگ‌کننده برجام پیشنهادهای عملی در مارس و سپس در اوت ۲۰۲۲ ارائه داد. ایران هر دو بسته پیشنهادی را رد کرد و در عین حال خواسته‌های غیرقابل‌قبولی فراتر از چارچوب برجام مطرح کرد. با وجود این، ما به تلاش‌های خود برای یافتن راه‌حلی صلح‌آمیز از طریق دیپلماسی، همان‌طور که در نامه‌مان به دبیرکل سازمان ملل متحد در ۸ اوت ۲۰۲۵ بیان شده، ادامه داده‌ایم.
در ژوئیه ۲۰۲۵، گروه E۳ پیشنهادی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و مکانیسم بازگشت تحریم‌ها ارائه کرد. شرایط تعیین‌شده توسط E۳ برای این تمدید – از جمله ازسرگیری مذاکرات، پایبندی ایران به تعهدات خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اقداماتی برای رفع نگرانی‌های ما درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا – هنوز به‌طور رضایت‌بخش از سوی ایران برآورده نشده است. ترکیب این اقدامات ایران و تمدید محدود زمانی می‌توانست مسیر معتبری برای دستیابی به یک توافق سیاسی برای جایگزینی برجام و رفع نگرانی‌های دیرینه ما درباره برنامه هسته‌ای ایران فراهم کند.
امروز، نقض آشکار و عمدی تعهدات ایران در قبال برجام واضح است و سایت‌های دارای نگرانی‌های عمده اشاعه‌ای در ایران خارج از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارند. ایران هیچ توجیه غیرنظامی برای ذخایر اورانیوم با غنای بالای خود – که اکنون بیش از ۹ مقدار قابل‌توجه است – ندارد و این ذخایر توسط آژانس نیز راستی‌آزمایی نشده‌اند. بنابراین، برنامه هسته‌ای ایران همچنان تهدیدی آشکار برای صلح و امنیت بین‌المللی است.
در نتیجه اقدامات ایران و مطابق با بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد (۲۰۱۵)، فرانسه، آلمان و بریتانیا امروز تصمیم گرفته‌اند به شورای امنیت اطلاع دهند که معتقدیم ایران به‌طور قابل‌توجهی به تعهدات خود تحت برجام پایبند نبوده و بدین ترتیب مکانیسم «بازگشت تحریم‌ها» را فعال می‌کنند.
این اطلاع‌رسانی فرآیند بازگشت تحریم‌ها را که در قطعنامه ۲۲۳۱ تعریف شده است، آغاز می‌کند. این فرآیند دوره‌ای ۳۰ روزه را پیش از بازگرداندن احتمالی قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که قبلاً لغو شده بودند، باز می‌کند. ما تأکید می‌کنیم که این قطعنامه‌ها و اقدامات مندرج در آنها – شامل تحریم‌ها و سایر اقدامات محدودکننده – جدید نیستند. برعکس، این قطعنامه‌ها پیش‌تر توسط شورای امنیت تصویب شده و به دلیل تعهدات ایران تحت برجام لغو شده بودند. با این حال، ایران تصمیم گرفته به این تعهدات پایبند نباشد. مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱، ما به تلاش برای حل دیپلماتیک موضوع نقض قابل‌توجه تعهدات ایران ادامه خواهیم داد. ما از دوره ۳۰ روزه برای ادامه گفت‌وگو با ایران در مورد پیشنهاد تمدید خود یا هرگونه تلاش دیپلماتیک جدی برای بازگرداندن پایبندی ایران به تعهداتش استفاده خواهیم کرد.
ما یادآوری می‌کنیم که اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای ادامه لغو قطعنامه‌های مرتبط با ایران تصویب نکند، شش قطعنامه شورای امنیت، از جمله قطعنامه‌های مربوط به تحریم‌ها، بازگردانده خواهند شد.
