به گزارش همشهری آنلاین، زرافه‌ها، به عنوان یکی از شگفت‌انگیزترین پستانداران علف‌خوار آفریقا، نه تنها با قامت بلند و فیزیولوژی منحصربه‌فرد خود شناخته می‌شوند، بلکه الگوی خواب آنها نیز از جنبه‌های جالب توجه در زیست‌شناسی جانوری به شمار می‌آید.
برخلاف بسیاری از پستانداران که زمان قابل توجهی را به استراحت اختصاص می‌دهند، زرافه‌ها ساعات خواب بسیار اندکی دارند. بررسی علمی این موضوع نشان می‌دهد که خواب کوتاه زرافه‌ها نه یک نقص، بلکه نتیجه‌ی سازگاری تکاملی آنها با محیط زیست پرمخاطره و سبک زندگی خاصشان است.
میزان خواب روزانه زرافه‌ها
بر اساس مطالعات زیست‌شناسی رفتاری، زرافه‌ها در طول شبانه‌روز تنها حدود ۳۰ دقیقه تا دو ساعت می‌خوابند؛ این میزان یکی از کوتاه‌ترین دوره‌های خواب در میان پستانداران است. برخلاف انسان که معمولاً یک دوره‌ی پیوسته خواب شبانه دارد، خواب زرافه‌ها به چندین بخش کوتاه تقسیم می‌شود.
آنها اغلب در حالت ایستاده به استراحت می‌پردازند و تنها در شرایطی خاص و احساس امنیت کامل، به مدت چند دقیقه دراز کشیده و وارد مرحله خواب عمیق می‌شوند. این الگوی خواب پراکنده و کوتاه‌مدت، امکان هوشیاری بیشتر در برابر شکارچیان را برای زرافه‌ها فراهم می‌کند.
دلایل تکاملی و زیست‌محیطی خواب کوتاه
چند عامل اساسی باعث شده‌اند که زرافه‌ها چنین الگوی خواب خاصی داشته باشند. نخست، خطر شکارچیان در زیستگاه طبیعی آنها، مانند شیرها و کفتارها، موجب شده تا خواب طولانی به‌عنوان یک تهدید جدی برای بقا در نظر گرفته شود. برخاستن از حالت خوابیده برای زرافه به دلیل قد و وزن زیاد، زمان‌بر و پرخطر است؛ بنابراین آنها اغلب ترجیح می‌دهند در حالت ایستاده بخوابند تا در صورت لزوم بتوانند سریع واکنش نشان دهند.
دوم، نیاز غذایی بالای زرافه‌هاست. این جانوران روزانه تا ۷۰ کیلوگرم برگ، به‌ویژه برگ‌های اقاقیا، مصرف می‌کنند. بدین ترتیب، آنها باید زمان زیادی از روز را صرف تغذیه کنند و طبیعتاً وقتی برای خواب طولانی باقی نمی‌ماند.
اهمیت و پیامدهای فیزیولوژیک
از منظر فیزیولوژی عصبی، کوتاه بودن خواب زرافه‌ها پرسش‌های زیادی را در علوم اعصاب برانگیخته است. خواب برای بسیاری از پستانداران نقشی حیاتی در بازسازی سلولی، پردازش حافظه و حفظ عملکرد سیستم ایمنی دارد. با این حال، زرافه‌ها با وجود خواب اندک، همچنان به حیات سالم و طولانی (۱۵ تا ۲۵ سال در طبیعت) ادامه می‌دهند.
این پدیده نشان‌دهنده‌ی نوعی سازگاری عصبی و متابولیک است که احتمالاً به کارایی بالاتر در خواب‌های کوتاه و ورود سریع به مراحل عمیق خواب مربوط می‌شود. در واقع، زرافه‌ها توانسته‌اند در حداقل زمان ممکن، حداکثر بازدهی خواب را به دست آورند.
الگوی خواب زرافه‌ها نمونه‌ای برجسته از سازگاری حیوانات با شرایط زیست‌محیطی و تهدیدهای طبیعی است. آنها با خواب کوتاه و پراکنده، هم نیازهای فیزیولوژیک خود را تأمین می‌کنند و هم در برابر شکارچیان آسیب‌پذیر نمی‌شوند. این ویژگی نشان می‌دهد که تکامل، حتی در فرآیندهای بنیادینی، چون خواب، می‌تواند راهکارهایی شگفت‌انگیز و کارآمد برای بقا ایجاد کند.
منبع: عصر ایران
