یکی از عوامل مهم، نرخ بهره بالای اقتصاد است. این نرخ‌ها در بسیاری از موارد از بازدهی شرکت‌ها بالاتر است و سرمایه‌گذاران را به سمت گزینه‌های کم‌ریسک‌تر سوق می‌دهد. با این حال، مشکل اصلی بازار صرفا نرخ بهره نیست؛ عدم هماهنگی سیاست‌های کلان و نااطمینانی از تصمیمات اقتصادی آینده، نقش مهم‌تری در کاهش جذابیت بازار دارد.
حتی بسیاری از شرکت‌ها با وجود رسیدن قیمت سهام به ارزش ذاتی و حتی پایین‌تر، به دلیل نگرانی از تصمیمات اقتصادی آینده و سیاست‌های کلان کشور نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاران را جذب کنند. این نکته نشان می‌دهد که کاهش قیمت‌ها به تنهایی برای بازگرداندن اعتماد کافی نیست و بازار به چشم‌انداز روشن و سیاست‌های هماهنگ نیاز دارد.
یکی از ویژگی‌های بازار سرمایه، شفافیت و گزارشگری دوره‌ای شرکت‌هاست. این شفافیت باعث می‌شود تغییرات سودآوری و عملکرد بنگاه‌ها سریعا قابل مشاهده باشد و اثر بحران‌ها بر شاخص‌ها منعکس شود. شاید در سایر بازارها مشکلات مشابه یا حتی بزرگ‌تری وجود داشته باشد، اما به دلیل نبود گزارشگری منسجم، آن بحران‌ها کمتر دیده می‌شوند. این تفاوت نشان می‌دهد که شفافیت بازار سرمایه مزیتی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند با آن ریسک‌ها را بهتر ارزیابی کنند.
همچنین، ناترازی در حوزه انرژی و سایر نهاده‌های تولید اثر مستقیمی بر سودآوری بنگاه‌ها دارد و فشار مضاعفی بر سرمایه‌گذاران وارد می‌کند. برخلاف سایر بازارها، در بورس این اثرات قابل مشاهده و محاسبه است و همین شفافیت باعث می‌شود سرمایه‌گذاران واکنش سریع نشان دهند.
در چنین شرایطی، حمایت‌های مقطعی و اقدامات کوتاه‌مدت شاید بتوانند فشار روانی بازار را کاهش دهند، اما در بلندمدت اثرگذار نخواهند بود. راه واقعی، اصلاحات هماهنگ در سیاست‌های اقتصادی است: کاهش نرخ بهره واقعی، ایجاد هماهنگی میان نهادهای اقتصادی، تدوین استراتژی روشن برای تشکیل سرمایه، رفع ناترازی‌ها، توسعه ابزارهای نوین مالی و تقویت اعتماد عمومی به بازار سرمایه. تنها در سایه این اقدامات است که می‌توان انتظار داشت ریسک‌های سیستماتیک کاهش یافته و سرمایه‌گذاران با اطمینان بیشتری به بازار بازگردند.
بازار سرمایه ایران نشان داده است ظرفیت بالفعل برای تخصیص منابع به سمت تولید و رشد بلندمدت اقتصادی را دارد، اما این ظرفیت تنها زمانی محقق خواهد شد که سیاست‌ها با یکدیگر هماهنگ شوند و نگاه کلان، جایگزین تصمیمات جزیره‌ای شود. نجات بازار سهام، نه با اقدام مقطعی، بلکه با اصلاحات ساختاری و تصمیم‌های شجاعانه در سطح کلان اقتصاد، ممکن خواهد شد.
* دبیرکل کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار
