به گزارش بهداشت نیوز، تب مصرف داروهای نسل جدید درمان دیابت و چاقی در ایران هم بالا رفته است، درباره این موضوع در گفتگویی نکات جالبی مطرح شد؛ از ضرورت و ممنوعیت‌های مصرف گرفته تا عوارض و گروه‌هایی که باید آمپول لاغری تزریق کنند.
تب مصرف نسل جدید داروهای درمان دیابت که در ادامه آثارشان در کاهش وزن هم تایید شد، سراسر جهان و حتی ایران را گرفته است. اوزمپیک و مونجارو جزو معروف‌ترین‌ها برندهای این محصولات هستند که به شکل غیرقانونی به ایران هم وارد شدند. البته یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی به تازگی نمونه مشابه مونجارو را در داخل کشور تولید کرد تا ایران بعد از آمریکا دومین کشور سازنده این دارو باشد.
این که چه کسانی باید این داروها را مصرف کنند یا با وجود عمر کوتاهی که از تولید آن‌ها می‌گذرد، نباید نگران عوارض آینده آن‌ها بود، در برنامه تندرستی تلویزیون اینترنتی ما مورد بررسی قرار گرفت و سیدموید علویان، فوق تخصص گوارش و کبد و ساغر براتی، متخصص داروسازی بالینی با حضور در استودیوی به نکات جالبی در این باره اشاره کردند که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید. فیلم کامل این گفتگو را می‌توانید در این لینک مشاهده کنید.
ماهیت آمپول‌های لاغری
براتی درباره ماهیت این داروها و اینکه چه مزایایی دارند، گفت: این آمپول‌ها یکسری از هورمون‌ها به نامGLP-۱ را در بدن تقلید می‌کنند که باعث برخی فعل و انفعالات در بدن از جمله افزایش ترشح انسولین، افزایش احساس سیری و کاهش حرکات دستگاه گوارش است. این مکانیسم در مجموع باعث می‌شود که فرد غذای کمتری را دریافت و مقاومت به انسولین در بدن او کاهش پیدا کند. برخی مزایای دیگر از جمله کاهش فشار خون و کاهش چربی خون را هم به دنبال دارد که در کنار هم می‌توانند باعث کاهش وزن قابل توجه شوند. البته که در همین ابتدا باید تاکید کنم که مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.
اساس درمان چاقی، تغییر سبک زندگی
علویان هم در ابتدا با بیان این که چاقی در کل دنیا رو به افزایش است، عنوان کرد: ۶۰ درصد جامعه ایرانی دارای اضافه وزن است. در دنیا هم یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون نفر اضافه وزن دارند. یعنی این موضوع بسیار مهم و حساس است. اتفاقی که رخ داده این است که ما اکنون افراد چاق را به عنوان بیمار در نظر می‌گیریم. این در حالی است که گاهی چاقی با فشار خون، دیابت، بیماری‌های کبدی و بیماری‌های قلبی و عروقی همراه می‌شود.
به گفته این متخصص واکسن، درمان و دارو طی طی سال‌های گذشته منجر به کاهش بیماری‌های عفونی شده اما این بیماری‌ها که جنبه متابولیک دارند، رو به افزایش هستند و ژنتیک، محیط و استرس در این افزایش آمار تاثیر داشته است.
البته به گفته علویان اساس درمان چاقی تغییر سبک زندگی است و در توضیح بیشتر بیان کرد: شرکت‌های تولیدکننده آمپول‌های لاغری هم در ابتدا توصیه‌شان بر تغییر سبک زندگی است، تغذیه مناسب، تحرک کافی و مدیریت استرس. البته گاهی ما با افراد چاقی مواجه می‌شویم که قادر به کاهش وزن خود نیستند و در این شرایط باید راه دیگری پیش پای آن‌ها قرار دهیم، مثل همین آمپول‌های لاغری که ابتدا هدف ساخت آن‌ها لاغری نبود اما مانند هورمون عمل و با تحریکGLP-۱ و GIP پیام‌های سیری را به مغز ارسال می‌کنند. بنابراین تخلیه معده کمتر می‌شود و اشتهای فرد از بین می‌رود. به همین دلیل این امید می‌تواند ایجاد شود که در آینده شانس ابتلا به بیماری‌های متابولیک کمتر شود.
کفه سنگین عوارض چاقی
علویان در پاسخ به این سوال که آیا این مساله به نوعی مردم را تزریق این آمپول‌ها تشویق نمی‌کند، بیان کرد: باید مردم را به تغییر سبک زندگی ترغیب کنیم. ما به هیچ وجه مبلغ دارو نیستیم بلکه مبلغ تغییر سبک زندگی هستیم. اما زمانی که چالشی برای کاهش وزن فرد وجود دارد، می‌توان این آمپول‌ها را مدنظر قرار داد. این داروها هزینه و عوارض دارند و همه ما نسبت به آن آگاه هستیم اما کفه چاقی در ترازو سنگین‌تر است. اما با کاهش وزن شانس اینکه برخی بیماری‌ها در آینده کم شود وجود دارد.
مثال این وضعیت را درباره واکسن کرونا هم داشتیم اما اگر این واکسن نبود، اکنون چه وضعی داشتیم. بشر آن زمان دچار یک اپیدمی وحشتناکی شده بود که با واکسن از بین رفت. می‌توان تصور کرد در آینده بشر به این نتیجه برسد که کاهش وزن به هر شیوه‌ای از جمله تزریق آمپول‌های لاغری ریسک برخی از سرطان‌ها را کاهش داده است.
آمپول لاغری مناسب چه کسانی است؟
براتی هم در پاسخ به این سوال که چه افرادی کاندیدای تزریق این آمپول‌ها هستند، عنوان کرد: این داروها اثربخشی خوبی در کاهش وزن و اثرات مثبتی بر متابولیک دارند. اما باید تحت نظر پزشک استفاده شود. فردی بیشترین نفع را از این داروها می‌برد که وضعیت جسمانی و شرایط سلامتش با استفاده از این داروها سازگار باشد که آن را پزشک تعیین می‌کند. اما طبق توصیه‌های ارائه شده افرادی می‌توانند آن را مصرف کنند که حجم توده بدن یا BMI آن‌ها بالای ۳۰ یا بالای ۲۷ همراه با دیابت یا فشار خون باشد. این افراد بیشترین نفع را از استفاده از این داروها می‌برند.
به گفته این متخصص داروسازی بالینی اینکه هر فردی صرفا به قصد کاهش وزن و بدون نظارت بخواهد از این داروها استفاده کند اصلا صحیح نیست، چرا که نحوه افزایش دز این دارو نیاز به نظر پزشک دارد و باید با توجه به پاسخ بالینی بدن بیمار مدیریت شود. اگر فرد هم دچار برخی عوارض گوارشی شود باید برای مدیریت این عوارض تحت نظر پزشک قرار بگیرد. عوارض اولیه دارو با مشاوره صحیح کاملا قابل مدیریت هستند.
او درباره اینکه برخی افراد که تحت تاثیر فضای مجاری این آمپول را به صورت خودسرانه و برای کاهش ۴ تا ۵ کیلو طی یک تا دو ماه استفاده می‌کنند، بیان کرد: این افراد قطعا در معرض آسیب هستند.
آمپول فقط یک ابزار است
علویان هم درباره تبلیغ داروهای لاغری در فضای مجازی عنوان کرد: به طور قطع دارو باید از مسیر درست بیاید و زنجیره ثبت و نگهداری آن درست باشد. اطلاعات غلط باعث آسیب به مردم می‌شود و نکته‌ای که باید از طریق این برنامه اطلاع‌رسانی شود این است که ضرر و زیان چاقی بیش از ضرر آمپول و جراحی لاغری است. ما می‌گوئیم بخش عمده افراد در جامعه توانایی ورزش کردن را دارند.
بلاگرها در فضای مجازی باید مردم را به ورزش کردن تشویق کنند. تبلیغ مصرف غذای سالم را داشته باشیم و دولت هم از رستوران‌هایی که به سلامت مردم توجه می‌کنند مالیات‌های کمتری بگیرد. اما مساله اینجاست که درصدی از مردم جامعه از هر امکانی هم که استفاده کنند نمی‌توانند لاغر شوند. این‌ها چاق هستند و در صورت‌عدم کاهش وزن بخش‌های سی‌سی‌یو و آی سی‌یو در بیمارستان‌ها پر خواهد شد.
او با تاکید بر این که آمپول‌های لاغری یک ابزار هستند و راه حل نهایی به شما نمی‌روند، عنوان کرد: باید به این محصولات به عنوان یک ابزار و بخشی از درمان توجه کرد و تنها با خرید از داروخانه نباید انتظار چندانی داشت. اتفاق مثبت و منجر به سلامتی فرد زمانی رخ می‌دهد استفاده کننده از آمپول راه تغذیه درست و عوارض آمپول‌ها را بداند.
مساله اینجاست که برخی همکاران ما درباره این آمپول‌ها دز کافی را تجویز نمی‌کنند و که باعث می‌شود درمان اثربخشی لازم را نداشته باشد. در زمینه آموزش پزشکان باید کار جدی‌تری صورت بگیرد. یعنی در کنگره‌ها و کنفرانس‌ها باید در زمینه اندیکاسیون، موارد مصرف وعدم مصرف، کنترل عوارض و نحوه کنترل بیماری توضیحات بیشتری داده شود.
تجویز دارو کار تیمی است
علویان همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون با عوارضی در مصرف کنندگان این دارو مواجه شده است، بیان کرد: تا کنون بیماری ندیده‌ام به خاطر تزریق این آمپول‌های جدید دچار عوارض جدی شود. اما تجربه اینکه اینکه فرد ناگزیر به بستری در بیمارستان و تزریق سرم به دلیل عوارض شدید گوارشی شده باشد را داشته‌ایم. عمده این افراد هم که دچار عوارض شده بودند، به صورت خودسرانه و بدون نظارت پزشک از آمپول استفاده کرده بودند.
منع مصرف داروهای لاغری
براتی هم درباره ممنوعیت‌های مصرف این داروها عنوان کرد: برخی موارد محدود منجر به منع مصرف در برخی بیماران می‌شود. از یک جمله نوع خاصی از سرطان تیروئید. البته خود این داروها باعث ایجاد سرطان تیروئید نیستند. در افرادی هم که سابقه حساسیت شدید دارند هم این محدودیت مصرف وجود دارد. سن مصرف هم در مورد برندهای مختلف متفاوت است. درباره اسپارتینا که به تازگی در ایران تولید و وارد بازار دارویی کشورمان شده هم مطالعات نشان داده که از هر ۵ نفر، یک نفر می‌تواند با ۳۰ درصد کاهش وزن مواجه شود. این اعداد قابل مقایسه با جراحی‌های چاقی هم هست، ولی به شرط آنکه درست استفاده شود.
به گفته این کارشناس حوزه دارو، این آمپول از سن بالای ۱۷ سال مورد استفاده است و فعلا کودکان مجاز به مصرف آن نیستند.
آسیب به عضله‌ها؟
براتی در پاسخ به این سوال هم که گفته می‌شود این داروها عوارضی از جمله کاهش عضلات را به همراه دارد؛ بیان کرد: این داروها برخی عوارض از جمله التهاب، تهوع، یبوست و سوهاضمه را دارند که قابل مدیریت هستند. فردی که تحت درمان با این داروهاست باید میزان مصرف آب و تعداد وعده‌های غذایی خود در روز را افزایش دهد، البته حجم هر وعده باید کم شود. بهتر است زمانی هم احساس سیری رخ داد، فرد دست از غذا خوردن بکشد. به جای اینکه از غذاهای پر ادویه و تحریک کننده استفاده شود هم توصیه به مصرف غذاهای زودهضم است. با این راهکارها عوارض گوارشی به حداقل می‌رسد.
او ادامه داد: درباره ادعاهایی مبنی بر کاهش عضله هم باید گفت؛ هر روش کاهشی وزن می‌تواند هم منجر به کم شدن چربی و عم عضله شود. نکته مهم این است که کاهش حجم عضله نسبت به کاهش میزان چربی متعادل باشد. مزیت این داروها این است که کاهش توده چربی تقریبا ۳ برابر بیشتر از کاهش توده عضلانی است. برخی مطالعات تصویربرداری هم نشان داده در نتیجه استفاده از این داروها نفوذ چربی به عضله کم می‌شود که این خود باعث افزایش کیفیت عضله است. یک توصیه مهم این که افراد تحت درمان با این داروها در رژیم روزانه خود پروتئین را لحاظ کنند. حدود یک تا دو گرم به ازای هر یک کیلوگرم وزن فرد باید پروتئین مصرف شود.
داروهای بدون طول مصرف
براتی درباره زمان استفاده از این داروها هم بیان کرد: طول مدت مصرف برای این داروها تعیین نشده. چاقی هم مانند دیابت و فشار خون یک اختلال مزمن است. بنابراین طول مدت مصرفی برای این دارو طبق مستندات تعیین نشده است. برای نگهداشتن اثرات مفید حفظ شده دارو، اگر فرد توانایی اقتصادی‌اش را دارد بهتر است تزریق دارو تحت نظر پزشک ادامه‌دار باشد. اگر هم به هر دلیلی فرد می‌خواهد دارو را قطع کند توصیه می‌شود حداقل دز را تزریق کند. اگر هم به طور کامل می‌خواهد دارو را قطع کند حتما رژیم و ورزش را فراموش نکند چرا که مکانیسم‌های جبرانی بدن تمایل دارند وزن را به حالت اولیه برگردانند. بنابراین با قطع دارو رژیم و ورزش باید با دقت بالایی پیگیری شود.
پوشش بیمه‌ای مهم است
علویان در پاسخ به این سوال که چقدر ضرورت دارد این داروها تحت پوشش بیمه در اختیار مردم قرار بگیرد، بیان کرد: جراحی متابولیک در حال حاضر پوشش بیمه‌ای دارد، یعنی بیمه قانع شده که چاقی و عوارض آن از جمله مشکلات قلبی و دیابت در آینده هزینه‌های بیشتری را تحمیل می‌کند، به همین دلیل این جراحی‌ها را تحت پوشش قرار داده است. درباره آمپول‌های لاغری هم می‌توان برای آن دسته از افرادی که داروها نقش جدی در کاهش وزن و عوارض ناشی از چاقی در آن‌ها دارد، این تدبیر را در گرفت گرفت.
البته به گفته این فوق تخصص گوارش و کبد، بیمه آنقدر منابع مالی برای اختصاص به همه مصرف‌کننندگان داروهای لاغری ندارد.
او در ادامه تاکید کرد: ما اکنون برای چگونگی مصرف این داروها مانند سایر درمان‌ها نیاز به دستورالعمل داریم که خارج از چارچوب‌های درمانی تجویز نشود.
منبع: همشهری آنلاین
