به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سال ۱۴۰۴ با شعله‌های آتش در جنگل‌ها، مراتع و نخلستان‌های ایران آغاز شد. از شمال تا جنوب، از غرب تا شرق، عرصه‌های طبیعی کشور یکی پس از دیگری در آتش می‌سوزند و فاجعه‌ای بی‌سابقه رقم می‌زنند.

بیش از ۴۷ هزار هکتار جنگل و مراتع در سال گذشته طعمه‌ی آتش شد و تنها در دو ماه نخست ۱۴۰۴، رشد آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس بیش از ۷۰۰ درصد گزارش شده است. این ارقام نه هشدار، که فریاد مستمر طبیعت است؛ فریادی که زیر بار کم‌کاری و بی‌تدبیری خاموش می‌شود.

آتش‌سوزی‌ها و آسیب‌های جبران‌ناپذیر

هر آتش‌سوزی، نه تنها عرصه طبیعی، بلکه حیات وحش کشور را با تهدید روبه‌رو می‌کند. گونه‌های نادر و در حال انقراض از جمله بز وحشی، قوچ و میش، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای و پرندگان بومی، در معرض نابودی هستند.

بازسازی زیست‌بوم‌ها ممکن است ده‌ها سال طول بکشد و خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی آن به نسل‌های آینده منتقل می‌شود.

طبق قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب ۱۳۴۶ و اصلاحیه‌های بعدی و همچنین قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ۱۳۷۱، حفاظت از عرصه‌های طبیعی و تنوع زیستی کشور وظیفه مستقیم دولت است و کوتاهی در این زمینه تخلف قانونی محسوب می‌شود.

اصل ۵۰ قانون اساسی نیز صراحت دارد که حفاظت از محیط زیست، وظیفه عمومی و ملی است. با این حال، ضعف در مدیریت، تجهیزات ناکافی، آموزش نادرست و فقدان نظارت باعث شده است که آتش‌سوزی‌ها هر سال گسترده‌تر شوند.

فهرست کامل آتش‌سوزی‌های ۱۴۰۴ تا نیمه مردادماه

در نیمه نخست مرداد ۱۴۰۴، دست‌کم ۳۲ مورد آتش‌سوزی گسترده در جنگل‌ها، مراتع و زمین‌های کشاورزی ۱۱ استان ایران ثبت شد. این رخدادها عمدتاً مناطق شمالی، غربی و مرکزی کشور را هدف قرار داده و بیشترین تمرکز آن‌ها در جنگل‌ها و مراتع چهارمحال و بختیاری، گلستان، آذربایجان شرقی، فارس، سمنان، گیلان و کردستان بوده است. فهرست پیش رو، تصویر تکان‌دهنده‌ای از آتش‌سوزی‌های سال ۱۴۰۴، از آغاز فروردین تا پایان تیرماه، ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که حیات وحش و منابع طبیعی کشور چه خطرات جبران‌ناپذیری را تجربه کرده‌اند.

این فهرست بلند ، تنها آمار رسمی و ثبت‌شده آتش‌سوزی‌هاست و بخش قابل‌توجهی از خسارات حیات وحش و منابع طبیعی را دربر می‌گیرد. دولت و سازمان‌های مسئول منابع طبیعی و محیط زیست باید فورا اقدام کنند و تجهیز نیروهای واکنش سریع و بالگردهای امدادی،سامانه‌های هشدار سریع و پایش دقیق مناطق حفاظت‌شده،آموزش و مشارکت مردمی در پیشگیری و مهار آتش،برخورد قانونی با کوتاهی و سهل‌انگاری در مهار آتش را ایجاد کنند.

گفتنی است،آتش‌سوزی جنگل‌ها نه تنها باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و حیات وحش می‌شود، بلکه تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز دارد. به طور تقریبی، هر متر مربع جنگل سوخته می‌تواند خسارتی بین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در بخش اقتصادی ایجاد کند، بسته به ارزش چوب، محصولات فرعی، قابلیت جذب گردشگر و خدمات اکوسیستمی آن منطقه؛ این خسارت‌ها شامل کاهش درآمدهای محلی، از دست رفتن مراتع دامداری، کاهش تولید اکسیژن و تأثیر بر منابع آب و خاک است. از نظر اجتماعی، از دست رفتن جنگل باعث افزایش خطر سیل و فرسایش خاک، کاهش فرصت‌های شغلی محلی، جابه‌جایی خانوارها و فشار روانی ناشی از تخریب محیط زیست می‌شود و می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی و تشدید نابرابری‌ها در مناطق روستایی و حاشیه‌ای شود. به عبارت دیگر، هر متر سوخته جنگل معادل از دست رفتن یک سرمایه طبیعی با ارزش اقتصادی ملموس و پیامدهای اجتماعی بلندمدت است.

ایران، نسل‌های آینده و حیات وحش کشور، دیگر طاقت تأخیر و وعده‌های توخالی را ندارند. حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی، دیگر اختیاری نیست؛ یک وظیفه ملی و قانونی است.