حق‌پخش تلویزیونی قرار است در یک مکانیزمی که به زودی مشخص می‌شود به باشگاه‌ها تعلق بگیرد و در همین زمینه باید شاهد پایان بی عدالتی و منت‌گذاری باشیم که سال‌ها از سوی صداوسیما عملیاتی می‌شد.
به گزارش سرویس ورزشی تابناک، فوتبال ایران سال‌هاست یک چالش بزرگ و حل نشده دارد. حق‌پخش تلویزیونی مسابقات که صدای خیلی‌ها را علیه صداوسیما بلند کرد، اما گوش شنوایی وجود نداشت. مذاکرات و مصوبات مختلف، توصیه دولت‌ها و وعده و عیدها هم تأثیری در اجرا شدن قانون حق پخش نداشت، آن هم در حالی که پرداخت حق پخش تلویزیونی به ورزش و فوتبال از سوی صداوسیما در برنامه هفتم توسعه هم دیده شده بود.
دو سال پیش، احمد راستینه، رئیس کمیته تخصصی ورزش کمیسیون تلفیق و عضو فراکسیون ورزش مجلس با اشاره به گنجاندن حق پخش تلویزیونی در لایحه برنامه هفتم توسعه، گفته بود: «در کمیته تخصصی ورزش کمیسیون تلفیق در لایحه برنامه هفتم حکم اجرایی شدن تقسیم درآمدهای تبلیغاتی ناشی از حق پخش مسابقات ورزشی کشور گنجانده شده است. در این حکم پیشنهاد شده است وزارت ورزش به عنوان نماینده فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها، همه درآمدهای کسب شده از محل تبلیغات محیطی و روی لباس تیم‌ها را که تصاویر آن در قالب برنامه‌های مختلف از صداوسیما پخش می‌شود، به ردیف درآمدی مشخص در خزانه‌داری کل کشور واریز کند. صداوسیما نیز باید همه درآمدهای کسب شده از پخش مسابقات ورزشی را به این حساب واریز کند تا با سهم‌های ۳۰ درصدی وزارت ورزش و جوانان و ۷۰ درصدی صداوسیما تقسیم شود.»
هرچند همان زمان بخشی از کارشناسان ایرادهایی به این حکم داشتند. موضوع اول چرایی تقسیم تبلیغات محیطی و روی لباس تیم‌ها با صداوسیما بود و موضوع بعدی هم سهم ۷۰ درصدی صداوسیما و ۳۰ درصدی باشگاه‌ها که آن هم نه به خودشان که به وزارت ورزش و جوانان پرداخت می‌شود تا وزارتخانه آن را بین باشگاه‌ها تقسیم کند. طبیعتاً ایرادهای مهمی به این طرح وارد بود، چراکه صداوسیما برای پرداخت حق فوتبال، خود را در یک بخش از درآمدهای باشگاه‌ها نیز شریک می‌کرد و البته سهم بیشتر را برای خودش در نظر می‌گرفت.
صداوسیما سال‌هاست بر سر فوتبال و البته مردم، منت می‌گذارد که مسابقات فوتبال را پخش می‌کند. رسانه‌ای انحصاری که هرچند در سال‌های اخیر با حضور برخی پلتفرم‌ها که البته آنها هم به صورت غیرقانونی مسابقات داخلی و خارجی را پخش می‌کنند، بخشی از مخاطبان فوتبالی خود را از دست داده است. با این حال همچنان مردم برای اینکه هزینه اینترنت نپردازند، ترجیح‌شان دنبال کردن مسابقات از تلویزیونی است که به اصطلاح برنامه‌های رایگان دارد، اما بودجه دولتی به آن تعلق می‌گیرد که مردم در آن سهم دارند و در اصل اداره شدن این سازمان عریض و طویل، با پول تک تک شهروندان ایرانی است.
فوتبالی‌ها سال‌هاست که فریاد سر دادند که باید حق پخش تلویزیونی آنها پرداخت شود. در دوره‌ای که علی کفاشیان رئیس فدراسیون فوتبال بود و عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صداوسیما در اوایل دهه ۹۰ حق پخشی هرچند محدود به فوتبال پرداخت می‌شد. این درآمد در دو سه سال از حدود ۱۸ میلیارد به حدود ۲۵ میلیاردی رسید، اما به یکباره صداوسیما با تغییر رئیس از پرداخت این پول منصرف شد و دعوا بالا گرفت. کفاشیان در آن زمان به سازمان لیگ که مسئول برگزاری مسابقات بود، دستور داد که دوربین‌های تلویزیونی صداوسیما را به ورزشگاه‌ها راه ندهند و این موضوع به یک چالش و جنجال بزرگ رسید. صداوسیمایی که پخش کردن مسابقات را یک لطف بزرگ می‌دانست، وقتی با ریزش مخاطب، از دست رفتن آگهی‌های بازرگانی پیش، حین و پس از مسابقات مواجه شد، این موضوع را تحمل نکرد.
علی کفاشیان، رئیس وقت فدراسیون فوتبال چندی پیش در این خصوص به تابناک گفته بود: «ما تصمیم گرفتیم دوربین‌ها را راه ندهیم و به محض این اتفاق چند جلسه تشکیل شد، به ویژه جلسه شورای امنیت استان تهران بود که آمدند از تلویزیون ما را خواستند و مدیران جاهای دیگر هم بودند. گفتند باید تفاهم کنیم و این موضوع درست شود که ما طرح و پیشنهادهای مختلفی دادیم. حتی خواستیم یک کانالی به ما بدهند یا اصلاً ما یک صندوقی درست کنیم که پول‌ها به آن صندوق برود که ما حق خودمان را برداریم و صداوسیما هم حق خودش را بردارد. درآمدهای فوتبال همه تقسیم شود یا اینکه صداوسیما مبلغی را مشخص کند و آنها در نهایت گفتند ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم و قول‌های زیادی دادند و بعد از سه هفته گفتند شما پخش بازی‌ها را برقرار کنید و ما این شرایط را فراهم می‌کنیم.» البته مسئله ورود مجدد دوربین‌های صداوسیما به ورزشگاه‌ها صرفاً با مذاکره و گفت‌وگو حل نشد و گویا تهدیدهایی هم در این زمینه صورت گرفت که کفاشیان درباره آن اینگونه توضیح داد: «تهدید بود. اگر فقط قول بود که ما می‌گفتیم اول انجام شود تا ما شروع کنیم، اما آنها بحث‌های امنیت ملی و مملکت را مطرح کردند و گفتند وعده و قول را قبول کنید و ما انجام می‌دهیم وگرنه مشکلاتی پیش می‌آید.»
حالا انگار پس از سال‌ها بی عدالتی و منت‌گذاری، سال‌ها پس از تهدید و ارعاب، رسیدن به درآمد بی زحمت و رفتن فوتبال به سمت ورشکستگی، باید شاهد خوشبختی فوتبال باشیم. خوشبختی با درآمدی پایدار از سمت صداوسیما که بالاخره به ورزش که بخش زیادی از آن به دلیل پربیننده بودن و پر برنامه بودن فوتبال، به این رشته تعلق می‌گیرد. در همین خصوص محمدباقر قالیباف رئیس مجلس نیز در حساب شبکه اجتماعی ایکس خود به آن اشاره کرده و تأکید داشته که صداوسیما برای خرید این حق باید با باشگاه‌ها توافق مالی کند: «مجلس مهمترین منبع درآمد پایدار باشگاه‌ها یعنی حق‌پخش مسابقات ورزشی را به رسمیت شناخت. پس از لازم الاجرا شدن این قانون، هر نهادی از جمله صداوسیما و... باید با باشگاه‌ها برای خرید این حق مالی توافق کند.»
این واکنش قالیباف پس از آن رسانه‌ای شد که نمایندگان مجلس ماده ۱۷ لایحه نظام جامع باشگاه‌داری را که در گزارش کمیسیون فرهنگی گنجانده شده بود، به تصویب رساندند. مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال هم پس از این اتفاق در نامه‌ای به ریاست مجلس شورای اسلامی، از گام بزرگ و مهم تصویب قانون حق پخش تقدیر و ابراز امیدواری کرد که این قانون در مسیر اعتلاء فوتبال کشور تأثیرات عمیق و ویژه‌ای بگذارد. هرچند به نظر می‌رسد هنوز برای خوشحالی و سر دادن سرود پیروزی زود باشد و تا زمان اجرایی شدن قانون، باید منتظر ماند. چراکه سابقه نشان داده صداوسیما به یک باره می‌تواند برخلاف هرچیزی که وعده داده شده، عمل کند. با این حال، مصوبه مجلس که قانونی لازم‌الاجرا می‌شود، می‌تواند گام بزرگ و مؤثری تلقی شود.
حالا ماده ۱۷ لایحه نظام جامع باشگاه‌داری چیست؟ در این ماده اشاره شده است که «باشگاه‌ها ذی‌نفعان اصلی کلیه حقوقی هستند که ناشی از برگزاری مسابقات و دیگر رویدادهای رسمی باشگاهی است.» این حقوق شامل هرنوع منافع مالی و معنوی، سمعی و بصری، ضبط رادیویی، حقوق تولید و پخش تلویزیون، حقوق چندرسانه‌ای، بهره‌برداری از نشان (آرم)ها می‌باشد و متقاضیان بهره‌برداری از این حقوق باید با صاحبان آن توافق کنند.
این ماده دو تبصره بسیار مهم دارد که یکی درباره تأمین بودجه حق‌پخش است و دیگری درباره اجرایی شدن آن صحبت می‌کند. در تبصره یک ماده ۱۷ آمده است: «به منظور ارتقای سلامت جامعه، ترویج فرهنگ ورزش و دسترسی رایگان عمومی به مسابقات ورزشی، سازمان برنامه و بودجه موظف است اعتبارات لازم برای پرداخت حق‌پخش تلویزیون و حقوق چند رسانه‌ای مسابقات ورزشی را طبق آیین‌نامه‌ای که توسط سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت ورزش و جوانان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد، تامین و تخصیص دهد.» باتوجه به این تبصره مشخصاً تأمین بودجه بازهم نه از محل درآمدهای صداوسیما و تبلیغاتی که بابت مسابقات ورزشی دریافت می‌کند، بلکه از سوی سازمان برنامه و بودجه باید انجام شود.
حالا در تبصره دو همین ماده نیز به موضوع دیگری اشاره شده است: «وزارت ورزش و جوانان مکلف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، آیین‌نامه چگونگی تأمین، تسهیم منافع مالی و معنوی، سمعی، بصری، چند رسانه‌ای و بهره‌برداری از نشان (آرم)ها بین ذی‌نفعان و وظایف دستگاه‌های مرتبط را با لحاظ کیفیت و کمیت به تصویب هیأت وزیران برساند.» در این بین مشخصاً هنوز واضح نشده که باشگاه‌ها، فدراسیون فوتبال و سایر فدراسیون‌هایی که احتمالاً درآمدهایی از محل پخش مسابقات ورزشی خود دارند به چه میزان درآمدی می‌رسند. این سهم چگونه تقسیم خواهد شد و بودجه تعلق گرفته از سوی سازمان برنامه و بودجه، به چه نحوی تقسیم خواهد شد.
پیگیری‌های خبرنگار تابناک نشان می‌دهد که در جلسه‌هایی که لازم است میان صداوسیما، وزارت ورزش و جوانان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شود، نمایندگان فدراسیون فوتبال نیز حاضر خواهند بود. در این جلسه قرار است جزئیات مهمی بررسی شود که می‌تواند تأثیر به سزایی در خصوص آینده فوتبال ایران ایفا کند. نحوه چگونگی درآمد پایدار باشگاه‌ها که می‌تواند آنها را از یک ورشکستگی بزرگ که هم اکنون هم دچارش شده‌اند، نجات دهد.
