از سوی دیگر، باید توجه داشت که فشار فروش در بازار تا حد زیادی تخلیه شده است. سرمایه‌گذارانی که تحت‌تاثیر فضای روانی ناشی از تحولات منطقه‌ای و تهدیدهای سیاسی اقدام به خروج کرده بودند، اکنون بخش عمده موقعیت‌های خود را واگذار کرده‌اند. در نتیجه، سمت عرضه به‌شدت تضعیف شده و کوچک‌ترین ورود نقدینگی توانسته تقاضا را در نمادهای مختلف تقویت کند. این موضوع در حجم معاملات روزهای اخیر نیز به‌خوبی مشهود است؛ جایی که ارزش دادوستدها در محدوده ۶ تا ۷ همت و گاه فراتر از آن تثبیت شده است.
افزایش تقاضا البته تنها به جنبه روانی محدود نیست. در بسیاری از صنایع بزرگ، نسبت‌های مالی به سطحی رسیده که توجیه سرمایه‌گذاری را تقویت می‌کند. این امر، همراه با نشانه‌هایی از ثبات نسبی در ریسک‌های سیستماتیک ـ از جمله کاهش حساسیت بازار به پرونده‌های سیاسی همچون مکانیسم ماشه ـ ترکیبی را شکل داده که توانسته بار دیگر جریان مثبتی را به تالار شیشه‌ای بازگرداند. با این حال، باید تاکید کرد که این ثبات شکننده است و در صورت بروز تحولات غیرمنتظره در عرصه سیاسی یا اقتصادی، به‌سرعت می‌تواند دستخوش تغییر شود.
آنچه اکنون بیش از هر چیز اهمیت دارد، حفظ تعادل میان تقاضای نوپا و جلوگیری از بازگشت فشارهای بیرونی است. اگر سمت تقاضا بتواند در همین سطح باقی بماند و حجم معاملات بالاتر از مرز ۷ همت ادامه پیدا کند، می‌توان انتظار داشت که روند صعودی بازار در کوتاه‌مدت تداوم یابد. اما هرگونه تشدید ریسک‌های سیستماتیک، بار دیگر می‌تواند بازار را در موقعیت دشواری قرار دهد. به نظر می‌رسد بورس در نقطه حساسی ایستاده است؛ نقطه‌ای که در آن نه‌تنها عوامل بنیادی، بلکه مدیریت فضای روانی و کاهش نااطمینانی‌ها نقشی کلیدی در تعیین مسیر آتی خواهند داشت.
بازار در آستانه بازگشت
سعید مشکات، تحلیلگر بازار سرمایه، در گفت‌وگویی درباره شرایط اخیر بورس اظهار کرد: «این انتظار وجود داشت که با کوچک‌ترین رشد بازار و تزریق پول، روند معاملات تغییر کند. علت اصلی هم به سطح پایین فروشندگان در بازار برمی‌گشت. ما از نظر قیمت دلاری در برخی سهام به محدوده‌هایی رسیده بودیم که حتی کف ۳۰ ساله را هم شکسته بود و پایین‌تر از آن معامله می‌شد. به همین خاطر، عملا فروشنده‌ای در بازار باقی نمانده بود. در چنین شرایطی، با ورود کوچک‌ترین قدرت خرید و چون عرضه‌ای وجود نداشت، روند مثبت آغاز شد.»
وی ادامه داد: «بازار در همین حوالی نوسانات مثبت و منفی داشت که نشان می‌داد دیگر توان چندانی برای افت بیشتر ندارد. در واقع، کوچک‌ترین تقاضا باعث حرکت رو به بالا شد. اگر به یکی، دو ماه اخیر نگاه کنیم، می‌بینیم که بورس به‌شدت تحت‌تاثیر متغیرهای سیاسی قرار داشت. حال پرسش این است که اثر این متغیرها تا چه حد محو شده است؟ به نظر می‌رسد دیگر اتفاق تازه‌ای باقی نمانده بود که بتواند ضربه جدیدی به بازار وارد کند.»
مشکات در توضیح بیشتر شرایط روانی بازار افزود: «از منظر روانی، بازار به‌شدت ترسیده بود؛ به‌ویژه پس از شروع جنگ که بسیاری قصد فروش داشتند. اما این فروش‌ها به مرور ته‌کشید و فروشنده‌ای در بازار باقی نماند. همین موضوع باعث شد که بازار دیگر افت نکند. در ادامه، با کوچک‌ترین تزریق نقدینگی شاهد چرخش روند شدیم. این اثر روانی بسیار قوی بود.»
وی در جمع‌بندی تاکید کرد: «نباید فراموش کنیم که از نظر پارامترهای مالی نیز بسیاری از شرکت‌های بزرگ در وضعیت جذابی قرار داشتند. بنابراین، ترکیب شرایط روانی و بنیادی، در نهایت زمینه‌ساز تغییر مسیر بازار شد. از اینجا به بعد، آنچه اهمیت دارد، تداوم همین روند و مدیریت درست انتظارات در بازار سرمایه است.»
تقاضای قوی؛ نشانه‌ای از تداوم رشد بازار
برزو حق‌شناس، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه در تشریح شرایط اخیر بورس گفت: «بازار بعد از ریزش شدیدی که تجربه کرده بود ـ ریزشی بسیار سنگین که ارزش جایگزینی را به سطحی بسیار جذاب رسانده بود ـ به نقطه‌ای رسید که از منظر قیمتی دیگر جای افت چندانی وجود نداشت. من فعلا کاری به سایر مؤلفه‌ها ندارم؛ اما از نظر ارزش جایگزینی، شرایط بازار به شدت جذاب شده بود. با این حال، علت اصلی عدم شکل‌گیری تقاضا، ریسک‌های سیستماتیک بود. عمدتا هم بحث «مکانیسم ماشه» مطرح بود. ما شاهد بودیم که این موضوع در هفته‌های گذشته در بازار پیش‌خور شد و به محض اینکه این فرآیند آغاز شد، بازار واکنش نشان داد. خوشبختانه از ابتدای هفته گذشته شاهد تقویت سمت تقاضا بودیم.»
وی در ادامه افزود: «در همین هفته نیز این روند ادامه داشت و به وضوح مشاهده کردیم که هر عرضه‌ای در بازار با تقاضای قوی مواجه می‌شد. همین تقاضا عامل رشد بسیاری از سهم‌ها و گروه‌های مختلف شد. اکنون هم همچنان تقاضا در بازار وجود دارد و حجم معاملات بالا ـ در سطح شش تا هفت همت و حتی بیشتر از هفت همت ـ نشانگر این واقعیت است. این ارقام بیانگر آن است که طرف تقاضا فعال است و تا زمانی که این شرایط برقرار باشد، بازار با رشد مواجه خواهد شد، زیرا سمت فروش به شدت تضعیف شده است.»
حق‌شناس با اشاره به چشم‌انداز بازار تاکید کرد: «تحلیل من این است که تا مادامی که سطح ریسک‌ها دست‌کم در همین وضعیت فعلی باقی بماند و شاهد تشدید آن نباشیم، بازار می‌تواند همچنان روندی رو به رشد داشته باشد و تقاضای قوی در آن حضور داشته باشد. البته اگر خدای‌ناکرده هرگونه اتفاق جدیدی در حوزه ریسک‌ها رخ دهد و فشارها دوباره تقویت شوند، ممکن است بازار با چالش روبه‌رو شود. اما در شرایط فعلی، اگر سطح ریسک‌ها افزایش پیدا نکند، بازار می‌تواند همچنان بر مدار مثبت و رشد باقی بماند. به‌ویژه آنکه تا زمانی که حجم معاملات بالاتر از هفت همت باشد، نگرانی جدی برای روند بازار متصور نیست.»
