همشهری آنلاین - مریم سرخوش: دکتر کامران باقری لنکرانی، رئیس سومین کنگره اندوسکوپی ایران، بیماری‌های گوارشی و کبد را عامل مهمی در ناتوانی و مرگ و میر عنوان کرد و گفت: ۸ درصد بار بیماری‌ها مربوط به گوارشی و کبد است و ۳۰ درصد مراجعات به پزشکان عمومی را تشکیل می‌دهد. ریسک ابتلای هر فرد در طول عمر به یکی از این بیماری‌ها، حتی مدت کوتاه هم بالای ۶۰ درصد است.
او با تاکید بر این که بسیاری از بیماری‌ها نتیجه سبک زندگی غلط است، بیان کرد: رفلاکس یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است و به مدل غذا خوردن افراد مربوط می‌شود. در حال حاضر چیزی حدود یک سوم جامعه ایرانی از بیماری رفلاکس به شکل برگشت اسید در طی یک ماه گذشته زندگی شکایت داشته‌اند.
به گفته لنکرانی، مصرف بیش از حد غذاهای چرب و اسیدی، نوشابه گازدار، چای و قهوه در تشدید آن نقش دارد و مصرف الکل و دخانیات هم این بیماری را تشدید می‌کند.
این متخصص با اشاره به تغییر در الگوی بیماری‌های گوارشی هم بیان کرد: در گذشته با اندوسکوپی بیشتر زخم معده و اثنی اشعر شناسایی می‌شد اما اکنون رفلاکس شایع‌تر است.
۳۰ درصد ایرانی‌ها کبد چرب دارند
او درباره کبد چرب هم توضیح داد: در گذشته مهم‌ترین بیماری کبدی، هپاتیت ویروسی بود و ۳۴ سال پیش که پیوند کبد را در شیراز شروع کردیم، بیشترین افراد مراجعه‌کننده در فهرست انتظار مبتلایان به هپاتیت بی بودند. اما اکنون بیشتر افراد در فهرست انتظار، مبتلا به کبد چرب هستند که ناشی از سبک زندگی نامناسب، چاقی، قند خون و چربی خون کنترل نشده و مصرف الکل است. در سطح جمعیتی مطالعه‌ای انجام شده و حدود ۳۰ درصد جمعیت ایرانی بزرگسال کبد چرب با درجات مختلف دارند.
به گفته لنکرانی، از مهم‌ترین عوامل خطر غیر از فاکتورهای اعلام شده الگوی نامناسب مصرف غذاست. کسانی که نوشابه مصرف می‌کنند ریسک ابتلا به کبد چرب در آنها ۳ تا ۴ برابر افزایش دارد. کسانی هم که مصرف حبوبات کمتری دارند هم بیشتر در معرض این بیماری هستند. به همین دلیل باید با آگاهی رسانی عمومی مردم را به تغییر سبک زندگی تشویق کرد.
وزیر اسبق بهداشت به انجام یک مطالعه درباره کسانی که درمان کبد چرب داشتند، اشاره کرد و گفت: این مطالعه روی کسانی بود که که وزن را کاهش و الگوی غذایی را تغییر دادند. آنها همچنین مصرف پروتئین‌های حیوانی را به گیاهی تغییر داده بودند که یکی از آنها حبوبات است. مردم باید آگاه باشند که بدترین چیز در بروز کبد چرب مصرف بالای قند و شکر است.
به گفته لنکرانی، عمده بیماری‌های سخت گوارشی در گروه‌های محروم رخ می‌دهد و کبد چرب هم بر خلاف تصور بیشتر میان گروه‌های متوسط رو به ضعیف رواج دارد.
او در پاسخ به سوالی درباره تغییر نرخ ارز و تاثیر آن بر تجهیزات پزشکی بیان کرد: در حال حاضر ارز تجهیزات و لوازم مصرفی نسبت به سال گذشته افزایش قیمت ۲.۵ برابری داشته است. این در حالی است که برخی تجهیزات تولید داخل ندارد، از جمله وسایلی که برای بریدن ضایعات پیش سرطانی از آنها استفاده می‌کنیم. پیشنهاد مشخص در این زمینه یارانه هدفمند است و اگر قرار است ارز تک نرخی شود باید برای افراد نیازمند به شکل هدفمند پرداخت شود.
اهمیت تشخیص زودرس
لنکرانی با تاکید بر این باید درباره بیماری‌های گوارشی تشخیص زودرس داشته باشیم، عنوان کرد: با وجود این که دسترسی به اندوسکوپی بیشتر شده اما هنوز بیشتر سرطان‌های معده در مراحل دیرتر و درمان‌ناپذیرتر تشخیص داده می‌شود و افرادی که نیاز به این درمان‌ها دارند محروم می‌شوند. تشخیص کبد چرب هم با سونوگرافی امکانپذیر است اما خطا دارد و برای تشخیص قطعی باید از روش‌های دیگر استفاده شود.
او درباره رسمتیروم به عنوان داروی جدید درمان کبد چرب هم بیان کرد: این دارو هورمون گیرنده تیروئید را فعال می‌کند، اما برخی افراد مورد آزمایش با این دارو در ادامه دچار اختلال در ضربان قلب شده‌اند، این در حالی است که بسیاری از بیماران با کبد چرب، بیماری قلبی هم دارند و به همین دلیل باید درباره داروهای جدید کمی صبر کرد.
لنکرانی درباره سرطان‌ها بیان کرد: سرطان یک بیماری ترسناک است و اکنون می‌توان از درمان‌پذیر بودن آنها صحبت کرد. درباره بسیاری از آنها هم غربالگری داریم.
این فوق تخصص با بیان این که الگوی سرطان‌های گوارشی در ایران در حال تغییر است، عنوان کرد: سرطان مری بیشتر بافت سنگفرشی است که اکنون رو به کاهش است و یک نوع دیگر به نام «آدنوکارسینوما» که با رفلاکس ربط دارد، افزایش پیدا کرده است. مورد اول ناشی از آلودگی درون خانه به دلیل سوزاندن نفت و زغال، چای گرم و سوءتغذیه بود که اکنون بهتر شده است. اما درباره آدنوکارسینوما کسانی که مدت طولانی برگشت اسید دارند، اگر همزمان چاق باشند یا دخانیات و الکل مصرف کنند، شانس ابتلا به سرطان مری در آنها بیشتر خواهد بود. الگوی این سرطان در ایران در حال تبدیل شدن به کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی است.
سرطان معده به دلیل چاقی و سیگار رو به افزایش است
او درباره سرطان معده هم بیان کرد: بیشترین سرطان مربوط به عفونت هلیکوباکتر است. زمانی که ما مطالعات را شروع کردیم، بیش از ۹۰ درصد ایرانی‌ها مبتلا به این عفونت بودند و اکنون این عدد به ۵۰ درصد رسیده که ناشی از رعایت بهداشت است. اما یک نوع دیگر از سرطان معده با چاقی و سیگار مرتبط است که در حال افزایش است.
رئیس سومین کنگره اندوسکوپی ایران درباره سرطان روده هم بیان کرد: ما این سرطان را طی ۴ تا ۵ دهه اخیر نمی‌دیدیم، اما اکنون با تغییر الگوی غذایی، مصرف کمتر فیبر، میوه و سبزیجات همچنین افزایش مصرف پروتئین حیوانی و روغن بر شیوع این بیماری اثر گذاشته است. البته درباره این سرطان غربالگری داریم که وزارت بهداشت جزو برنامه‌ها خود قرار داده و بررسی خون نهفته در مدفوع است. ۳۰ درصد افرادی هم که سرطان روده بزرگ دارد سابقه فامیلی دارند.
البته به گفته لنکرانی، درباره سرطان معده تست غربالگری وجود ندارد اما قانونی هست که اگر کسی بستگان درجه اول با سابقه ابتلا به این سرطان داشت جدی‌تر بررسی شود. درباره سرطان مری نوع سنگفرشی غربالگری وجود ندارد، اما درباره نوع رفلاکس اگر کسی بالای ۵۰ سال و بیشتر از ۵ سال درگیر این مساله باشد و مصرف دخانیات و چاقی هم داشته باشد، اندوسکوپی می‌شوند تا ضایعه پیش سرطانی تشخیص داده شود.
لنکرانی با بیان این که سرطان کبد جزو سرطان‌هایی است که در دنیا رو به افزایش گذاشته، عنوان کرد: روند شیوع این بیماری در کشور ما رو به کاهش است. بیشترین دلیل بروز این سرطان ناشی از هپاتیت بی بود که در کشور ما کمتر شده است. تعداد مبتلایان به به هپاتیت سی هم ۱۲۰ هزار نفر است. اما سرطان ناشی از کبد چرب در حال افزایش است. یکی از نگرانی‌های ما در سرطان‌های گوارشی درباره لوزالمعده است که تعداد آن در حال حاضر کم است اما شیوع آن رو به افزایش و علایم دیررس دارد. این ارگان پشت معده قرار دارد و دسترسی به علائم آن سخت است و باید هوشیارتر در این باره عمل کنیم تا در مراحل اولیه شناسایی شود. از علائم اولیه این سرطان هم می‌توان به کاهش وزن بی‌دلیل، ابتلا به دیابت بدون سابقه خانوادگی و سابقه خانوادگی اشاره کرد.
او درباره توصیه‌هایی که در طب ایرانی برای درمان کبد چرب مطرح می‌شود هم بیان کرد: برخی توصیه‌ها به مصرف گیاهی مثل خار مریم است اما تاثیر مهمی در بیماران کبد چرب نداشته است. این گیاه البته تغییراتی در آنزیم‌ها داشته اما مطالعات ثابت نکرده که تاثیر چندانی داشته باشد. به همین دلیل به دنبال این هستیم که طب ایرانی را مستند کنیم و جایی به آن بپردازیم که در تحقیقات تاثیرگذاری آن مشخص شده باشد.
خطری به نام سالم‌نمایی محصولات آسیب‌زا
لنکرانی با تاکید بر افزایش سواد سلامت هم بیان کرد: به دنبال این هستیم که از طریق شورایعالی انقلاب فرهنگی بحث ارتقای سواد سلامت به عنوان یک وظیفه حاکمیتی در نظر گرفته شود. یکی از این موارد افزایش آگاهی درباره سیگارهای الکترونیک است، چون به شدت در حال افزایش است. در آمریکای شمالی ۶۰ درصد مصرف دخانیات را همین سیگارهای الکترونیک تشکیل می‌دهند و ما هم در همین مسیر قرار داریم. باید به مردم بگوییم که ضررهای این سیگارها اختصاصی است و می‌تواند منجر به چروکیده شدن ریه شود. نباید با تصور امن که چنین محصولاتی نیکوتین کمتری دارند، افراد با ژست سالم‌نمایی از آن استفاده می‌کنند.
او ادامه داد: درباره نوشابه‌های رژیمی هم همین مساله را داریم و نیازمند آگاه‌سازی هستیم. این محصول هم ژست سالم‌انگاری پیدا کرده است. مردم باید بدانند که این نوشابه قند ندارد اما حاوی ترکیباتی است که اشتهای کاذب ایجاد می‌کند که باعث چاقی است و گازدار بودنش هم موجب پوکی استخوان و کاهش فسفر در بدن می‌شود. جایگزین کردن دوغ به عنوان نوشیدنی هم باید به شرطی باشد که نمک زیاد نداشته باشد و منجر به فشار خون نشود.
