به گزارش خبرنگار مهر، سرویس دانش و فناوری خبرگزاری مهر در هفته‌ای که رو به پایان است اخبار مختلفی در حوزه فناوری منتشر کرد.
در ادامه، مروری کوتاه بر رویدادها و دستاوردهای حوزه فناوری داشته‌ایم.
رونمایی از نسخه عمومی آزمایشی سکوی ملی هوش مصنوعی تا آذرماه
یکی از اخبار مهم هفته گذشته، اعلام پیشرفت پروژه «سکوی ملی هوش مصنوعی» از سوی حسین اسدی، نماینده دانشگاه صنعتی شریف بود. او از تکمیل فاز اول زیرساخت پروژه، آغاز ارائه سرویس محدود به شرکت‌های همکار از شهریورماه، و برنامه‌ریزی برای رونمایی نسخه عمومی آزمایشی سکو تا آذرماه خبر داد. اسدی همچنین گفت: این سکو کاملاً بومی‌سازی شده و حتی در شرایط قطع اینترنت بین‌المللی نیز قابل استفاده خواهد بود.
رشد ۴۰ درصدی فروش محصولات دانش بنیان در سال جاری
در خبر دیگری، حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور رئیس‌جمهور، اعلام کرد که فروش محصولات دانش‌بنیان در سال جاری با رشد ۴۰ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ به ۳۶۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. به گفته او، این میزان فروش نشان‌دهنده نفوذ ۸۱ درصدی محصولات دانش‌بنیان در کل فروش شرکت‌های فناور و سهم بالای آن‌ها در اقتصاد ملی است.
افشین همچنین با اشاره به چالش‌های شرکت‌های نوپای دانش‌بنیان که ۶۷ درصد از کل این شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند، بر ضرورت توسعه مدل‌های سرمایه‌گذاری و ارزش‌گذاری دانش فنی تأکید کرد.
ششمین دوره جایزه علمی و فناوری حایزه مصطفی (ص) برگزار شد
برگزاری هفته جایزه مصطفی یکی مهم‌ترین رویدادهای علم و فناوری بود. در سال ۲۰۲۵ سه دانشمند از ایران، ترکیه و هند به عنوان برگزیدگان ششمین دوره جایزه مصطفی در سال ۱۴۰۴ معرفی شدند. مهمت تونر، متولد ۱۹۵۸ در استانبول ترکیه، با توسعه فناوری میکروفیلویدیک در جداسازی سلول‌های تومور برای تشخیص سریع بیماری‌ها، به عنوان برگزیده در حوزه علوم فناوری زیستی و پزشکی شناخته شد. وهاب میررکنی، متولد ۱۹۷۹ در ایران، با فعالیت‌های برجسته در زمینه الگوریتم‌های هوش مصنوعی، نماینده حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است و محمد خواجه نذیرالدین، متولد ۱۹۵۷ در هند، با فناوری سلول‌های خورشیدی حساس به رنگ و پروسکایت که نقشی مهم در توسعه انرژی پاک دارد، سومین برگزیده این دوره محسوب میشود.
اعطای مدال به ۳ دانشمند زیر ۴۰ سال در هفته جایزه مصطفی
همزمان با نخستین روز از هفته جایزه مصطفی، مراسم اعطای مدال دانشمندان جوان زیر ۴۰ سال روز ۱۵ شهریور ۱۴۰۴ در فرهنگستان علوم برگزار شد. در این مراسم، سه پژوهشگر جوان از کشورهای مالزی، ترکیه و ایران به‌دلیل دستاوردهای برجسته علمی در حوزه‌های علوم پایه، زیستی و پزشکی مورد تقدیر قرار گرفتند.
پروفسور شو پائولک از مالزی، بوسه جواتمره ییلدریم از ترکیه و سپده میرزائی ورزقانی از ایران، برگزیدگان این دوره بودند که علاوه بر نشان افتخار علمی، جایزه نقدی ۱۰ هزار دلاری نیز دریافت کردند. این مدال با هدف تشویق نسل جوان، ترویج الگوهای موفق علمی و حمایت از پژوهشگران در جهان اسلام اعطا میشود.
تعریف گرنت یک میلیون دلاری برای پروژه های فناورانه مشترک کشورهای جهان اسلامی
در ادامه اخبار هفته، حسین افشین، رئیس شورای سیاستگذاری جایزه مصطفی و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، از تعریف یک گرنت ویژه یک میلیون دلاری برای حمایت از پروژه‌های علمی مشترک بین محققان کشورهای اسلامی خبر داد که با همکاری بنیاد ملی علم ایران اجرا خواهد شد. این گرنت با هدف تسهیل همکاری در حوزه‌های نوظهور فناوری همچون هوش مصنوعی و فناوری کوانتوم طراحی شده است.
افشین همچنین بر لزوم سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های فناورانه و ایجاد آزمایشگاه‌های مشترک بین کشورهای اسلامی تأکید کرد و از دانشگاه‌ها خواست در معرفی افراد شایسته برای دوره‌های بعدی جایزه مصطفی مشارکت فعال داشته باشند.
هشدار نسبت به بردگی علمی کشورهای جهان اسلام
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نشست شورای سیاستگذاری جایزه مصطفی بر خطر «بردگی علمی» ناشی از رشد سریع فناوری‌های نوین تأکید کرد و هشدار داد که بدون همکاری کشورهای اسلامی، این تهدید جدی خواهد بود.
پیشنهاد اختصاص سهمیه ویژه برای بانوان در جایزه مصطفی
خسروپناه با اشاره به نقش موثر بانوان دانشمند، پیشنهاد اختصاص سهمیه ویژه برای بانوان در جایزه مصطفی را مطرح کرد تا حمایت بیشتری از نخبگان زن صورت گیرد.
یک پژوهشگر ایرانی، روشی نوین برای استفاده مؤثر از فناوری اینترنت اشیاء در سامانه‌های پایش سلامت سازه‌ها ارائه کرده است. این سامانه با بهره‌گیری از حسگرهای کم‌مصرف و با قابلیت پردازش اولیه داده‌ها در خود حسگر، امکان ارزیابی بلادرنگ و پیوسته وضعیت سازه‌ها را در شرایط عادی و پس از زلزله فراهم می‌کند.
این طرح مشکلات هزینه بالا و محدودیت‌های انتقال داده در روش‌های سنتی را با استفاده از ارتباط بی‌سیم و الگوریتم‌های پردازشی کاهش داده است. محصول نمونه این سامانه قابلیت نصب در سازه‌های مهم کشور را دارد و می‌تواند به بهبود عملکرد پایش سلامت سازه‌ها کمک کند.
با ۸ پلتفرم هوش مصنوعی ترانزیت دیجیتالی می شود؛ افزایش سرعت عملیات لجستیکی
خبر دیگر هفته امضای تفاهم‌نامه همکاری با رویکرد ترانزیت دیجیتال میان منطقه آزاد ماکو و شرکت دانش‌بنیان «توتال ناو» بود. این توافق با هدف توسعه کریدور حیاتی شرق به غرب و تقویت نقش منطقه آزاد ماکو به عنوان هاب اصلی ترانزیت بین‌المللی انجام شده است.
بر اساس مفاد توافق‌نامه، هلدینگ بین‌المللی توتال ناو متعهد شده است که از طریق مجموعه متاوی، هشت پلتفرم تخصصی مبتنی بر هوش مصنوعی و آخرین فناوری‌های دیجیتال را در اختیار شرکت‌های فورواردری و کریر (حمل‌کننده) فعال در منطقه آزاد ماکو قرار دهد.
این پلتفرم‌های پیشرفته، با اهدافی چون افزایش چشمگیر شفافیت در فرآیندهای ترانزیت، بالا بردن سرعت عملیات لجستیکی، کاهش قابل توجه هزینه‌ها و در نهایت ارتقای سهم ترانزیتی کشور طراحی و پیاده‌سازی خواهند شد.
بومی سازی تراکتور دوچرخ با بیش از ۹۰ درصد قطعات ساخت داخل
در هفته‌ای که گذشت، تراکتور دوچرخ بومی‌سازی‌شده ایرانی با بیش از ۹۰ درصد قطعات ساخت داخل رونمایی شد. این محصول بر اساس شرایط اقلیمی ایران طراحی شده و قابلیت استفاده در زمین‌های زراعی، باغی و شالیزاری را دارد. ویژگی‌هایی مانند چرخش ۳۶۰ درجه، وزن سبک، مصرف سوخت پایین و قابلیت اتصال ادوات متنوع، آن را به جایگزینی مناسب برای نمونه‌های وارداتی با نصف قیمت تمام‌شده تبدیل کرده است.
ارژنگ جوادی، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی، این پروژه را نمونه‌ای موفق از تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در کشاورزی دانست که علاوه بر پاسخگویی به نیاز کشاورزان خرد، موجب صرفه‌جویی ارزی، افزایش بهره‌وری، اشتغال‌زایی و ارتقای امنیت غذایی کشور میشود. همچنین با راه‌اندازی خط تولید این تراکتور، امکان صادرات به کشورهایی چون عراق، پاکستان، ترکیه، آذربایجان و هند فراهم شده است
صادرات ۱۲ میلیون دلاری نانوکاتالیست ایرانی
در هفته‌ای که گذشت، گزارشی از رشد چشمگیر صنعت نانوکاتالیست در ایران منتشر شد. بر اساس اعلام معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، حجم فروش نانوکاتالیست‌های ایرانی در سال گذشته به بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان و صادرات آن به ۱۲ میلیون دلار رسید. این فناوری با کاهش چشمگیر وابستگی به واردات، تاکنون بیش از ۳۶۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور به همراه داشته است.
نمونه موفق آن، استفاده از کاتالیست ایرانی شرکت «اکسیر نوین فرآیند آسیا» در پالایشگاه شازند اراک بود که با ۴۰ درصد عملکرد بهتر از نمونه خارجی، ۷۵ میلیون دلار صرفه‌جویی در واردات بنزین ایجاد کرد. اکنون نانوکاتالیست‌های داخلی در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های بزرگ کشور به‌کار گرفته می‌شوند و این موفقیت، نشان‌دهنده نقش راهبردی این فناوری در اقتدار صنعتی و امنیت انرژی ایران است
