به گزارش خبرنگار مهر، آئین کلنگ‌زنی نخستین زیستگاه امن ماهی آفانیوس در حسن‌آباد جرقویه و افتتاح رسمی خانه آفانیوس اصفهان با حضور حمید ظهرابی معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، داریوش گلعلیزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان، فرشته عالم‌شاه، مدیر خانه آفانیوس اصفهان، و مسعود جمشیدی شهردار حسن‌آباد جرقویه عصر برگزار شد.
این پروژه با حمایت شرکت فولاد مبارکه، سازمان حفاظت محیط‌زیست و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان برای حفاظت از گونه‌های بومی و احیای اکوسیستم زاینده‌رود و تالاب گاوخونی اجرا شده است.
حفاظت از تنوع زیستی وظیفه‌ای همگانی است
حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در این آئین زاینده‌رود را یکی از مهم‌ترین حوضه‌های آبی کشور دانست و اظهار کرد: چالش‌هایی مانند افزایش کانون‌های گردوغبار و فرونشست زمین از دغدغه‌های اصلی ماست. حل مشکلات زیست‌محیطی زاینده‌رود می‌تواند کلید رفع بسیاری از مسائل این حوضه و شهر اصفهان باشد.
وی با تأکید بر اهمیت حفاظت از تنوع زیستی در سه سطح ژنتیکی، گونه‌ای و اکوسیستمی، افزود: گونه‌هایی مانند ماهی آفانیوس ممکن است به دلیل اندازه کوچکشان مورد غفلت قرار گیرند اما حفاظت از آن‌ها در حوضه زاینده‌رود، فارس و هرمزگان از اولویت‌های ماست. حفاظت از تنوع زیستی نباید تنها وظیفه سازمان محیط‌زیست باشد، بلکه باید به یک حرکت مردمی تبدیل شود.
ظهرابی با قدردانی از مشارکت شهروندان و مسئولان محلی، خاطرنشان کرد: حضور مردم، شورای شهر و شهرداری در این پروژه نمونه‌ای موفق از همکاری برای حفاظت از گونه‌های در خطر است. سازمان حفاظت محیط‌زیست از پروژه‌های مردمی که به احیای محیط‌زیست زاینده‌رود کمک کنند، حمایت قاطع خواهد کرد.
ماهی آفانیوس از منظر محیط‌زیستی و هویتی ارزشمند است
در ادامه داریوش گلعلیزاده، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان با اشاره به ارزش ماهی آفانیوس به‌عنوان نماد زیستی استان، اظهار کرد: این گونه نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی بلکه از منظر هویتی نیز ارزشمند است. پیشنهاد می‌کنم نماد ماهی آفانیوس و قوچ اصفهان در ورودی‌های شهرهای استان نصب شود تا به‌عنوان نشانه‌ای از هویت زیستی اصفهان شناخته شود.
وی افزود: محیط‌زیست در تقابل با توسعه نیست بلکه اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند به بحران‌های امنیتی منجر شود. حال نامناسب تالاب‌های ما نشان‌دهنده ضعف در مدیریت سرزمین است.
گلعلیزاده با اشاره به لغو مجوز معدن پتاس در ۱۳ کیلومتری تالاب گاوخونی، تأکید کرد: هر فعالیتی که حیات تالاب را به خطر بیندازد، متوقف خواهد شد. و از صنعت و معدن و تجارت پیگیر لغو مجوز اکتشاف این معدن هستیم.
وی اضافه کرد: همکاری مردم، سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی می‌تواند تجربه موفقی در حفاظت از منابع زیستی ایجاد کند.
ماهی آفانیوس برند زیستی اصفهان است
در ادامه فرشته عالم‌شاه، فعال محیط‌زیست و مدیر خانه آفانیوس اصفهان، اظهار کرد: طی هفت سال گذشته، ۳۰ نقطه زیستگاه ماهی آفانیوس در طول ۷۰ کیلومتر از حوضه زاینده‌رود شناسایی شده است. آموزش‌های مردمی، جداسازی مارهای غیربومی، شناسایی تهدیدات و بهسازی زیستگاه‌ها از جمله اقدامات ما بوده است.
وی با اشاره به چالش‌های موجود، افزود: به دلیل مالکیت بخش خصوصی و کشاورزی بر بسیاری از زیستگاه‌ها، کنترل کامل این مناطق ممکن نیست. تهدیداتی مانند ماهی‌های مهاجم با نرخ رشد بالا و انگل‌ها، ایجاد زیستگاه‌های امن و تحت نظارت را برای حفظ ذخایر ژنتیکی این گونه ضروری کرده است.
عالم‌شاه، ماهی آفانیوس را گونه پرچم و برند زیستی شهر اصفهان توصیف کرد و گفت: این ماهی به دلیل لاروخوار بودن، در کنترل بیماری‌هایی مانند مالاریا نقش کلیدی دارد و می‌تواند فرصتی بی‌نظیر برای گردشگری محیط‌زیستی، اقتصاد و هویت چند میلیون‌ساله زاینده‌رود و تالاب گاوخونی باشد. این پروژه آغاز مسیری بزرگ‌تر است که نیازمند حمایت‌های جدی و همکاری گروهی است.
همراهی شورای شهر حسن آباد برای حفاظت از آفانیوس
همچنین مسعود جمشیدی شهردار حسن‌آباد جرقویه، نیز در این مراسم اظهار کرد: برای واگذاری زمین جهت ایجاد نخستین زیستگاه امن ماهی آفانیوس، همراهی ویژه اعضای شورای شهر حسن‌آباد را داشتیم و شاید سریع‌ترین مصوبه تاریخ را به دلیل حمایت همه‌جانبه از محیط‌زیست اخذ کردیم.
وی افزود: از ظرفیت آب کشاورزی که برای فضای سبز تأمین می‌شود، استفاده خواهیم کرد و با بهره‌گیری از استخر شهرداری، مشکل تأمین آب و زمین این طرح را برطرف کرده‌ایم. امیدواریم ظرف یک ماه آینده، نماد ماهی آفانیوس را در ورودی شهر حسن‌آباد نصب کنیم.
به گزارش مهر، نخستین زیستگاه امن گونه در خطر انقراض ماهی آفانیوس در زمینی در شهرداری حسن آباد جرقویه کلنگ زنی و خانه ماهی آفانیوس در این شهر به طور رسمی افتتاح شد.
کپور دندان‌دار یا گورماهی اصفهان با نام علمی *Aphanius isfahanensis* گونه‌ای منحصر به فرد است که فقط در حوضه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی زندگی می‌کند.
این گونه به‌عنوان یک ماهی لاروخوار بومی در کنترل جمعیت حشرات و پشه‌های ناقل برخی بیماری‌ها مانند سالک نقش مهم و بی‌بدیلی دارد. ماهی آفانیوس گونه‌ای تخم‌گذار با طول عمر چهار تا پنج سال است.
این ماهی از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی بسیار با ارزش است اما وضعیت زیستگاه و محل پراکنش این گونه به دلیل فعالیت‌های انسانی در شرایط نامناسبی است.
نوسانات آب رودخانه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی و خشکی بخش‌هایی از زیست‌بوم آبی در سال‌های اخیر، زندگی این گونه منحصر به فرد را با خطر مواجه کرده است.
