همزمان با اوج مصرف برق در تابستان و مواجه با مساله ناترازی‌ها، بار دیگر مسوولان وزارت نیرو بر میزان مصرف برق ماینرهای غیرمجاز و تاثیر آن بر خاموشی‌ها تاکید کرده‌اند. محمد اله‌داد، معاون انتقال خارجی شرکت توانیر اعلام کرده است که مصرف برق غیرمجاز ماینرها عامل بخشی از قطعی‌های مکرر و اخیر برق در کشور است. به طوری که ماینرها حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ناترازی شبکه را تشکیل می‌دهند. به گفته او مصرف ماهانه هر ماینر بیش از ۲۵۰۰ کیلووات ساعت است که این میزان بیش از ۱۰ برابر الگوی مصرف متوسط خانوارهای شهری است. اله‌داد همچنین گفته است که ۱۲۰۰ مگاوات مصرف غیرمجاز در کشور شناسایی شده و برآورد می‌شود که حداقل دو برابر این مقدار هنوز در شبکه وجود داشته باشد. همچنین توانیر از کشف ۵ برابری دستگاه‌های استخراج غیرمجاز رمزارز در پنج ماه نخست امسال خبر داده است. آن‌طور که هادی سفیدمو، مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر اعلام کرده است هرمزگان، بوشهر و خوزستان بیشترین میزان مراکز غیرمجاز استخراج را داشته‌اند که دلایل آن به پایداری شبکه و سهولت ورود دستگاه‌های قاچاق برمی‌گردد. تلاش‌ها در وزارت نیرو نیز برای کشف و شناسایی رمزارزهای غیرمجاز افزایش یافته است. در همین زمینه این وزارتخانه از پرداخت پاداش یک تا ۲۰۰میلیون تومانی در ازای گزارش‌های مردمی خبر داده است.
وزیر نیرو هم دستور تشکیل کمیته‌ای به منظور تهیه و تدوین لایحه‌ای جامع برای جرم‌انگاری و برخورد قاطع با استخراج غیرقانونی رمزارز را صادر کرده است. علی‌آبادی معتقد است که برخوردها با استخراج‌کنندگان غیرمجاز کافی نبوده و همچنان فعالیت آنها ادامه دارد، بنابراین لازم است مجلس برای مقابله موثرتر با استخراج غیرقانونی رمزارز جرم‌انگاری کند.
در همین زمینه هادی سفیدمو، مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درخصوص میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینر گفت: مصرف برق ماینرهای مجاز که در ایام عادی سال مشغول به فعالیت هستند حدود ۶ مگاوات است. درحالی‌که بر اساس برآوردهای انجام گرفته میزان مصرف مزارع غیرمجاز استخراج رمزارز حدود ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ مگاوات برآورد می‌شود.
وی درخصوص وضعیت فعالیت ماینرها در تابستان گفت: براساس مصوبه هیات دولت هر ساله محدوده زمانی اجرای محدودیت در استفاده از برق برای استخراج رمزارز توسط توانیر اعلام می‌شود. این مدت زمان در سال جاری از ۱۵ خرداد لغایت ۱۵ مهر تعیین و ابلاغ شده است.
سفیدمو در مورد روش‌های کشف ماینرها گفت: برای برخورد با فعالیت ماینرهای غیرمجاز از کلیه ظرفیت‌های فنی، مهندسی و عملیاتی شرکت‌های توزیع استفاده می‌شود. علاوه بر این از ظرفیت‌های موجود در دستگاه‌های امنیتی، انتظامی و قضایی نیز برای برخورد با مراکز غیرقانونی بهره گرفته می‌شود. ضمن این که به دلیل استفاده از برق غیرمجاز برای ماینرهای غیرمجاز، شناسایی اماکن مشکوک بسیار سخت است. به همین منظور از ظرفیت گزارش‌های مردمی از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۵۱۲۱ استفاده شده است.
سفیدمو اضافه کرد: کنتورهای هوشمند نصب شده در شبکه برق در شناسایی و کشف مراکز غیرمجاز موثر است. در مناطقی که به این کنتورها مجهز هستند فرآیند شناسایی و کشف به صورت هوشمندانه اتفاق می‌افتد. البته تعداد کنتورهای هوشمند نصب شده در شبکه توزیع کافی نیست. به همین دلیل یکی از برنامه‌های مهم توانیر توسعه استفاده از کنتورهای هوشمند است که در دستور کار قرار گرفته است. به گفته مجری طرح نظارت و ساماندهی بر استخراج رمزارز شرکت توانیر، از ابتدای سال تاکنون ۳۰ درصد از ماینرهای غیرمجاز کشف شده مربوط به واحدهای صنعتی و ۸ درصد نیز مربوط به واحدهای با تعرفه کشاورزی بوده است.
مجید گودرزی، کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» درخصوص میزان مصرف برق دستگاه‌های ماینر گفت: هر دستگاه ماینر ۳ کیلووات در ساعت برق مصرف می‌کند. براساس حدسیات ما حدود ۴۲۷ هزار دستگاه ماینر غیرمجاز در کشور وجود دارد. این تعداد ماینر ۱۴۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کنند. این میزان مصرف در شرایطی که ما در نقطه سر به سر برای تولید و عرضه برق هستیم باعث ناترازی و ایجاد بحران می‌شود. مهم‌ترین بخش هم بحث خنک کننده‌ها است که مصرف بسیار بالایی دارند. متاسفانه در بعضی از مزرعه‌ها به صورت تک تک و در بعضی دیگر به صورت گروهی و یکجا سیستم خنک کننده نصب می‌شود.
گودرزی تصریح کرد: براساس دستورالعمل وزارت نیرو ماینرهای مجاز باید خودتامین باشند و نیروگاه تولید برق داشته باشند و یا این که در شرایط غیرپیک با استانداردهایی که وزارت نیرو تعریف می‌کند فعالیت کنند که البته این ممکن نیست. چرا که مصرف برق ماینرها مداوم است و قطع و وصل برق به استخراج رمزارز آسیب می‌زند. بنابراین ماینرها به صورت غیرمجاز در مدار هستند. ۹۰ درصد این موارد از انشعابات پشت کنتوری و غیرمجاز استفاده می‌کنند و تعرفه‌هایی که برای آنها در نظرمی‌گیرند بسیار پایین است.
وی با بیان این که وزارت نیرو آمادگی دارد در شرایطی که شبکه به پایداری برسد موضوع مهم رمزارزها، نیروگاه‌های خورشیدی و مزرعه‌هایی که از این نیروگاه‌ها تغذیه می‌کنند را در دستورکار قرار بدهد، گفت: متاسفانه آن چیزی که در حقیقت اتفاق می‌افتد تعرفه‌های بسیار پایینی است که صرف استخراج بیت‌کوین می‌شود. برای استخراج یک بیت‌کوین در ایران ۱۰۰۸ دلار صرف می‌شود و قیمت آن ۱۰۸ هزار دلار است؛ بنابراین قیمت فروش هر بیت‌کوین بیش از ۱۰۷ برابر بهای استخراج آن است. درحالی‌که انتظار می‌رود این جذابیت کاهش یابد و حتی جرم‌انگاری شود تا از انگیزه افراد برای استخراج غیرقانونی کاسته شود. چرا که بخش مهمی مانند صنعت به دلیل کمبود برق تعطیل می‌شود و ماینرها از این وضعیت سواستفاده می‌کنند. به گفته گودرزی، قوانین فعلی بازدارنده نیست. قطع چند روزه انشعاب و یا جریمه ۱۷۰میلیون تومانی به ازای هر دستگاه ماینر غیرمجاز کارساز نیست. به هر حال موضوع رمزارزها در کشور جدید است. قوانین این حوزه به مرور تصویب و اجرا می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود در قوانین جدید استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارز نقره داغ شوند. این کارشناس اقتصادی افزود: ۸ روش برای کشف ماینرها از جمله پایش مصرف و رصد اشتراکات در بازدیدهای مستمر وجود دارد. خوشبختانه در سال جاری به دلیل پیشرفت در روش‌های کشف، کشفیات رشد قابل‌توجهی داشته که مهم‌ترین دلیل رشد کشفیات، گزارش‌های مردمی است.
گودرزی گفت: عموما استخراج‌کنندگان رمزارز در مراکز صنعتی حضور بیشتر و مزارع بزرگ‌تری دارند. معمولا ماینرها در مراکز صنعتی تعطیل شده نصب می‌شود. چراکه این مراکز متروکه هستند و رفت و آمدی به محل آنها انجام نمی‌گیرد. به‌علاوه آنکه تعرفه برق صنعتی هم که به این واحدها اختصاص می‌یابد، بسیار ارزان است. درواقع این مراکز از برق یارانه‌ای استفاده می‌کنند. در مراکز صنعتی فعال این اتفاق کمتر می‌افتد چراکه از یک‌سو هم میزان مصرف برق آنها پایش می‌شود و از سوی دیگر نیز حضور مردم مانع از این دست اقدامات غیرقانونی است.
گودرزی معتقد است باید به این بینش جمعی برسیم که ماینرها تبعات بسیار مخربی بر اقتصاد کشور دارند. سرمایه‌گذاری در این ارزها ارزش افزوده صفر دارد. درهمین‌حال هم ناامنی سرمایه‌گذاری در رمزارزها نیز از دیگر تبعات فعالیت در این بخش است.
وی ادامه داد: یکی از بدترین عوارض استخراج رمزارزها خروج بی‌سر و صدای سرمایه از کشور است که چالشی جدی برای اقتصاد ما محسوب می‌شود. سابق بر این اینطور توجیه می‌شد که چون کشور در شرایط تحریم است، رمزارزها می‌توانند برای دورزدن تحریم‌ها استفاده شود. اما اکنون با وجود ساختارهای جدید مالی دیگر چنین دغدغه‌ای وجود ندارد. همچنین تخمین زده می‌شود که ایرانی‌ها حدود ۸میلیارد دلار در این بازارها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در چنین شرایطی این نگرانی وجود دارد که رمزارزها به یکباره بلوکه یا بی‌اعتبار شوند. این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: دولت باید با قوانین مالیاتی سفت و سخت جلوی خروج سرمایه از طریق رمزارزها را بگیرد. استخراج‌کنندگان غیرمجاز باید مشمول جرایم کیفری قرار گیرند. چرا که ناترازی برق عوارض مخربی دارد و دولت‌ها قادر نیستند در کوتاه‌مدت به ظرفیت شبکه سراسری اضافه کنند.
