مهدی رئیس‌زاده کارشناس مسائل اقتصادی و مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اثرات فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران، گفت: اثرگذاری مکانیسم ماشه به همراهی کشورهای مختلف با تحریم‌ها بستگی دارد. در هفته جاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار می‌شود و رئیس‌جمهور به همراه هیئتی در این اجلاس سالانه حضور خواهند داشت و برآیند این جلسه تکلیف مکانیسم ماشه را مشخص می‌کند. با توجه به حضور رهبران و سران کشورهای اثرگذار در این مجمع، حتی احتمال تغییر در روند موجود و لغو فعال‌سازی مکانیسم ماشه نیز وجود دارد. بنابراین تا زمانی که نتیجه این اجلاس مشخص نشود، بلاتکلیفی در بازارهای مالی از جمله بازار ارز تداوم خواهد داشت.
وی افزود: باید به این نکته نیز اشاره کرد که سهم قابل‌توجهی از نوسانات بازار، ناشی از عوامل روانی است و ارتباط کمتری با شاخص‌های اقتصادی واقعی دارد. اخبار، اطلاعات، واکنش‌های غیرمنطقی و شایعات می‌تواند فضای بازار را تشدید کند و در این میان، عده‌ای نیز ممکن است از این شرایط سوءاستفاده کنند؛ افرادی که به «کاسبان تحریم» معروف‌اند و سود آنها در نوسانات شدید بازار است.
رئیس‌زاده اظهار کرد: اگر پس از برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل، اتفاق خاصی رخ ندهد، جو منفی حاکم بر بازار برای مدت طولانی‌تری باقی خواهد ماند، اما اگر هیئت مذاکره‌کننده و دیپلماسی ایران بتوانند با عزت و قوت عمل کنند، ممکن است شاهد نتایج مثبتی باشیم. همان‌طور که پیش از این نیز مشاهده کردیم که پس از شکل‌گیری توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره، بلافاصله روند کاهشی در بازار ارز شکل گرفت، اما با انتشار اخبار و رویدادهای منفی بعدی، دوباره روند بازار افزایشی شد و امروز شاهد سطح بالاتری از نرخ ارز هستیم. در چنین شرایطی به علت بلاتکلیفی در زمینه معاملاتی، در عمل اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد و شاید معاملات چندانی هم در بازار آزاد صورت نگیرد، اما جو هیجانی و روانی باعث می‌شود که نرخ‌ها افزایش پیدا کند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در حال حاضر، بیشتر فعالان اقتصادی در انتظار نتیجه مجمع عمومی هستند و به دلیل عدم اطمینان، سطح فعالیت خود را به طور موقت کاهش داده‌اند. همه انتظار دارند که هیئت دیپلماسی ایران اقداماتی انجام دهد تا کشور از این وضعیت «نه جنگ، نه صلح» خارج شود. اینکه مردم به دنبال حفظ دارایی‌های خود هستند، طبیعی است و با نرخ‌های بالای فعلی، ترس از آینده در جامعه شکل گرفته که باید مدیریت شود.
مخالفت روسیه و چین با اسنپ بک
رئیس‌زاده با اشاره به اینکه میزان اثرگذاری مکانیسم ماشه بیشتر به عکس‌العمل طرف‌های مقابل بستگی دارد، ابراز داشت: در حال حاضر، روسیه و چین اعلام کرده‌اند که مکانیسم ماشه را اجرا نمی‌کنند و به همکاری با ایران ادامه می‌دهند. بنابراین باید دید در صورت فعال‌سازی، آیا چین و روسیه مبادلات خود با ایران را حفظ خواهند کرد یا خیر؟ تاکنون این دو کشور، علاوه بر ابراز مخالفت در شورای امنیت، به صورت رسمی اعلام کرده‌اند که همکاری آنها با ایران ادامه خواهد یافت، اما به ویژه در مورد چین، با توجه به حجم گسترده مبادلاتش با آمریکا، باید منتظر ماند و دید آیا خرید نفت از ایران را ادامه خواهد داد یا خیر.
وی در ادامه گفت: درست است که تحریم‌های ثانویه آمریکا تأثیر بسیار بیشتری بر اقتصاد ایران داشته و موانع گسترده‌ای ایجاد کرده است، اما باید به خاطر داشت که وقتی قطعنامه سازمان ملل در سال ۸۹ صادر شد، تحریم‌های شورای امنیت مواردی مانند کمک‌های بشردوستانه، دارو، مواد غذایی و کالاهای اساسی را مستثنی کرده بود اما با این وجود، بسیاری از شرکت‌هایی که با آمریکا کار می‌کردند، علی‌رغم عدم وجود ممنوعیت صریح در قطعنامه، به دلیل ترس از تهدید یا واکنش آمریکا، از ادامه فعالیت مستقیم با ایران خودداری کردند. بنابراین، سیاستگذاران اقتصادی باید به این نکته توجه داشته و اقدامات لازم برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از فعال‌سازی مکانیسم ماشه را در نظر بگیرند.
این کارشناس با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی که نوسانات بازار بسیار شدید است، ورود به بازار ارز و طلا تا زمانی که ثبات برقرار نشود، منطقی به نظر نمی‌رسد، گفت: به نظر می‌رسد عاقلانه‌تر آن است که صبر کنیم تا مجمع برگزار شده و تکلیف روشن شود. پس از آن، ممکن است بازار ثبات نسبی را تجربه کند و حتی ممکن است نرخ ارز کاهش یا افزایش داشته باشد بنابراین افرادی که اکنون به صورت هیجانی وارد می‌شوند، متضرر شوند.
فرصت سرمایه‌گذاری مطمئن
رئیس‌زاده با اشاره به اینکه یکی از راه‌های حفظ ارزش پول، شرکت در حراج‌ها و پیش‌فروش‌های سکه بانک مرکزی است، اظهار کرد: البته بسیاری از افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، در ماه‌های گذشته در حراج‌ها و پیش‌فروش‌های بانک مرکزی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران شرکت کرده و اقدام به خرید سکه کرده‌اند. از یک سو، قیمت اونس جهانی هم روند افزایشی دارد و از سوی دیگر، معامله در حراج‌ها امنیت بیشتری دارد، بر همین اساس، بسیاری از افراد این مسیر را انتخاب کرده‌اند.
وی در پایان تاکید کرد: بنابراین با توجه به فضای نااطمینانی و هیجانی موجود، بازار ارز در حال حاضر گزینه مطمئنی برای سرمایه‌گذاری نیست و به نظر می‌رسد ورود به این بازار یا خرید ارز کار عاقلانه‌ای نباشد؛ چرا که در صورت بهبود شرایط، ممکن است نرخ‌ها کاهش یابد و حتی اگر روند فعلی ادامه دار نیز باشد، باید موضوع مصرف ارز را در نظر گرفت. با کاهش قدرت خرید مردم و کوچک‌تر شدن سفره خانوارها، تقاضا برای کالا و در نتیجه تقاضا برای ارز به منظور واردات کاهش پیدا می‌کند. در مورد تقاضا برای حفظ ارزش پول نیز، با وجود گزینه‌های دیگر و محدودیت تقاضا از سوی افراد عادی، به نظر نمی‌رسد تقاضای واقعی و بزرگی شکل گیرد بنابراین نوسانات کنونی تا حد زیادی ناشی از فضای هیجانی است.
