غزل لطفی در اعتماد نوشت: در هر تعطیلی؛ کوتاه یا بلند (تعطیلات عید نوروز یا پایان تابستان) سفر به نوار ساحلی شمال ایران، از اولین و مقرون به‌صرفه‌ترین گزینه‌های پایتخت‌نشینان و ساکنان استان‌های مرکزی ایران است تا چند روزی از دود و آلودگی هوا فرار کنند و پس از بازگشت، با نشاط بیشتر زندگی را دنبال کنند.
اما سفر و تفریحی که به جهت تجدید روحیه، تمدد اعصاب و چند روزی آرامش صورت می‌گیرد نیازمند برنامه‌ریزی، امکانات، فرهنگسازی و زیرساخت‌های خاص خود است که برخی از آن‌ها را مرور می‌کنیم.
۱- برنامه‌ریزی: برای هر کاری، برنامه‌ریزی مهم‌ترین عامل حصول نتیجه (در اینجا منظور، مسافرت به استان‌های شمالی) است. این برنامه‌ریزی شامل تعیین بودجه، تعیین تعداد روزهایی که به سفر اختصاص می‌دهیم، وسیله حمل و نقل، محل سکونت در مقصد و برنامه‌های تفریحی و گردشگری خواهد بود. سفر به سواحل خزر که ازجمله مسافرت‌های سهل‌الوصول به‌نظر می‌رسد هم از عوامل گفته شده، مستثنی نیست.
۲- امکانات: این بخش شامل دو قسمت عمومی و اختصاصی است. در سفری که عموما به صورت جاده‌ای انجام می‌شود، همراه داشتن لوازم شخصی مانند هر سفر دیگری مورد نیاز است اما به جهت استراحت‌های بین راهی، نیازمند دقت بیشتری است. از طرفی هم ایجاد مکان‌های رفاهی بین جاده‌ای به طور عمومی نیز ضروری خواهد بود.
در این میان در نظر گرفتن نسبت حجم مسافری که در یک جاده تردد خواهد داشت و مجموعه‌های رفاهی - گردشگری، رستوران‌های جاده‌ای و مراکز بهداشتی بسیار مهم است و نمی‌توان گفت چون سالی یک یا دوبار، تراکم سفر بیشتر است، به آن نمی‌پردازیم و سوال مهم این است که آیا این مراکز در جاده‌های منتهی به استان‌های شمالی کشور، کافی هستند؟ آیا از نظارت برای داشتن استانداردهای حداقلی برخوردار هستند؟ در مقاصد گردشگری شمال کشور چطور؟ آیا تنوع اقامتگاه‌های مسافرتی با شرایط و بودجه متفاوت به اندازه‌ای که پاسخگوی نیاز گردشگران باشد وجود دارد؟
۳- وسایل حمل و نقل: در سفرهای جاده‌ای، وسایل حمل و نقل؛ اعم از شخصی و عمومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند زیرا سلامت و جان مسافر، در گروی آن است و کوچک‌ترین اشتباه به حوادث جانی و مالی جبران‌ناپذیر منتهی خواهد شد. در یک سفر ایمن، وسیله نقلیه سالم و حضور راننده‌ای متبحر، از ضروریات و مکمل یکدیگر هستند.
همچنین وجود تعمیرگاه‌های سیار جهت حل مشکلات احتمالی نیز لازم خواهد بود. درباره وسایل حمل و نقل عمومی هم باید پیش‌بینی صحیحی از حجم متقاضیان داشت تا خدمات‌رسانی به درستی انجام شود و البته تهیه بلیت از چند روز قبل، توسط مسافر، کمک بزرگی خواهد بود تا هم خودش سردرگم نشود هم اختصاص وسایل نقلیه عمومی علی‌الخصوص، در فصول مسافرت، دچار کمبود و اختلال نشود.
به‌روز رسانی ناوگان حمل‌ونقل عمومی اعم از خودرو، پایانه‌های مسافری و رانندگان، نیز جزو مکمل‌های همین دسته قرار دارند.
۴- جاده: در این مبحث پر ترددترین مسیرهای متصل به نوار شمالی کشور را بررسی می‌کنیم.
جاده‌های چالوس، هراز و فیروزکوه که منتهی به استان‌های مازندران و گلستان می‌شوند: بخشی از این جاده‌ها تعریض یا بازسازی شده‌اند اما بخش عمده‌ای از آن‌ها نیازمند بازنگری کارشناسانه است و در هر تعطیلی و زمانی که شرایط سفر فراهم می‌شود ما شاهد گره کور ترافیک در این راه‌ها هستیم که در نهایت با یک‌طرفه کردن راه، از بار ترافیکی کاسته می‌شود.
از جهتی دیگر، ایمن‌سازی این مسیرها تاکنون به طور کامل محقق نشده و در طول سال بارها به علت ریزش کوه، مسدود می‌شوند. با نگاهی کلی، مسیرهایی را خواهیم دید که با نیاز جمعیتی و گردشگردی سال‌ها قبل احداث شده‌اند و از ایمنی لازم و کافی هم برخوردار نیستند.
اتوبان رشت: مسیری که از تهران به استان گیلان می‌رسد از سه آزادراه تشکیل شده: تهران - کرج، کرج - قزوین، قزوین - رشت. هر سه اتوبان، با اینکه بازسازی و عریض شده‌اند اما هنوز گره‌های ترافیکی خود را دارند. افرادی که محل زندگی‌شان در استان البرز و محل کارشان در استان تهران است یا بالعکس، هر روز با ترافیک سنگین این اتوبان که با افزایش جمعیت، روز به روز هم شرایط بدتر می‌شود دست به گریبان هستند. شاید بتوان برای سفرهای روزانه و کاری نسخه مترو را پیچید اما برای سفر نه!
کرج به قزوین از شرایط بهتری برخوردار است و اگر تصمیم به رانندگی در شب نداشته باشید که با تاریکی مطلق بعضی نقاط مواجه نشوید مشکل دیگری وجود ندارد. با شروع اتوبان قزوین - رشت با مسیری هموار روبه‌رو می‌شویم. جاده‌ای که استانداردهای لازم را دارا است و کف‌سازی، نور، توقفگاه‌های بین راهی هم به خوبی در نظر گرفته شده‌اند.
در واقع مشکل اصلی این مسیر در سال‌های گذشته، در بخشی از آزادراه، واقع در رودبار و به‌طول ۸ کیلومتر بود. ۸ کیلومتری که ساخت آن تقریبا ۱۰ سال زمان برد و پیش از آن در هر تعطیلاتی که پشت سر می‌گذاشتیم شاهد صف ۲۵ تا ۳۰ کیلومتری خودرویی در این محور بودیم. اما این مشکل به طور کامل حل نشد چون ۸ کیلومتر واقع شده در رودبار، به طور یک‌طرفه (از قزوین به سمت رشت) افتتاح شد و در زمان بهره‌برداری هم هیچ کسی به این نکته نپرداخت که مسافرانی که راه رفت را طی می‌کنند، چند روز بعد می‌خواهند به شهر خود برگردند و همین موضوع این روزها به چالشی بدل شده که ترافیکی ۱۴ تا ۲۵ کیلومتری را رقم زده است.
حل این مشکل، مستلزم نگاهی چندگانه است و هم باید به معیشت شهروندان رودباری که از طریق مغازه‌های خود در مسیر مسافران و با فروش زیتون، امرار معاش می‌کنند، پرداخته شود و هم تسهیل عبور و مرور در نظر گرفته شود که نیازمند همکاری چندین دستگاه، ازجمله وزارت راه و شهرسازی، استانداری گیلان و… است.
پس از طی کردن جاده‌های اصلی و بزرگراهی به جاده‌های بین شهری می‌رسیم که هیچ کدام جوابگوی حضور مسافران در فصول گردشگرپذیر، نیست و در ورودی هر شهری با ترافیکی سنگین مواجه خواهیم بود و در تمام مسیرهای رفت و بازگشت نیز تکرار می‌شود.
۵- اقامتگاه: اقامتگاه شامل محل سکونت موقت اعم از هتل، مراکز بوم‌گردی، مسافرخانه، خانه‌های روستایی، ویلاهای گردشگری، خانه‌های معلم و مدارس تجهیز شده یا چادر و کمپینگ است.
در برنامه‌ریزی یک سفر، در نظر گرفتن محل اقامت با اولویت‌بندی هدف سفر و بودجه، لازم و ضروری است. مثلا در یک سفر کاری، اتراق در چادر مسافرتی امکان‌پذیر نیست. در سفرهای تفریحی با توجه به هدف سفر می‌توان گزینه‌های متنوعی را در نظر گرفت. از مواردی که در سفر به شمال کشور به جهت دارا بودن از مناظر طبیعی (دریا، جنگل و کوه) همه دوست دارند تجربه کنند سکنا گزیدن در چادر و گذراندن شب در طبیعت است که این امر نیازمند در نظر گرفتن چند عامل مهم از ابتدای سفر است:
۱- بررسی آب و هوا (در هوای بارانی امکان برپایی چادر نیست.
۲- استفاده از اماکن مناسب برای برپایی چادر (نباید تصور کرد هر کجا که خسته شدیم یا آن محل را برای خودمان مناسب دانستیم؛ مثلا در کنار یک خیابان، چادر می‌زنیم و از طرفی هم ایجاد مکان‌های مناسب برپایی چادر باید تدارک دیده شده باشند.)
۶- زیرساخت: در شهرها و استان‌های گردشگرپذیر احداث زیرساخت‌هایی که هم نیاز ساکنان و هم مسافران را تامین کند ضروری است و نباید با حضور مسافر، امکانات رفاهی شهری و شهروندان مختل شوند.
۷- فرهنگسازی: فرهنگسازی کاری دوجانبه از طرف مردم و مسوولان است که تا همه نسبت به آن توجه نداشته باشند، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود. احترام به جامعه‌ای که به عنوان گردشگر در آنجا حضور داریم، رعایت قوانین و عرف اجتماعی و محافظت از منابع طبیعی از مهم‌ترین آن‌هاست. در سفرهای شمالی هم که بهره بردن از طبیعت پررنگ‌تر است علاوه بر موارد بالا باید مواردی دیگری را نیز مورد دقت قرار داد. از جمله اینکه زباله‌ها را در طبیعت رها نکنیم.
اگر آتشی روشن کردیم، مطمئن شویم که به طور کامل خاموش شده تا ناخواسته جنگلی را طعمه حریق نکنیم. با حیوانات مهربان باشیم و به حریم آن‌ها وارد نشویم. از شکستن درختان اجتناب کنیم. در ادامه احترام به گردشگران نیز ضروری است. البته مهمان‌نوازی از شاخصه‌های ایرانیان است و همیشه آن را در نظر دارند.
نتیجه‌گیری: در تمام موارد بیان شده، مردم و مسوولان باید دست در دست یکدیگر، تلاش کنند تا رفاه، آرامش و سفری خاطره‌انگیز رقم بخورد و پذیرش مسوولیت از طرف همه لازم و ضروری است.
