گرانی بلیت هواپیما در ایران طی سال جاری به یکی از بحث‌های اصلی و پرحاشیه در صنعت حمل‌ونقل هوایی بدل شده است.
بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که در حالی که بهای بلیت پروازهای جهانی در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵ بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته، نرخ بلیت پروازهای داخلی ایران تا ۳۰ درصد رشد کرده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان، با واقعیت‌های اقتصادی و کیفیت خدمات هوایی در کشور همخوانی ندارد.
بر اساس داده‌های منتشرشده از پایگاه تخصصی fvw، ایرلاین‌های بین‌المللی در مسیرهای پرتقاضا با رشد محدود قیمت مواجه بوده‌اند. عواملی چون افزایش قیمت سوخت، رشد سفرهای تفریحی پس از کرونا و کاهش ظرفیت پروازی در برخی خطوط هوایی از دلایل این رشد جهانی عنوان شده است.
اما در ایران، گرانی بلیت پرواز بیش از آن که ناشی از افزایش تقاضا باشد، به مشکلات ساختاری و اقتصادی ایرلاین‌ها بازمی‌گردد.
به گفته کریم نائینی، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر افزایش نرخ بلیت در ایران، نوسانات ارزی است. تحریم‌ها و افزایش نرخ دلار، هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های هوایی را بالا برده است.
طبق گزارش‌ها، میانگین عمر ناوگان هوایی ایران به حدود ۲۶ سال رسیده است؛ در حالی که این رقم در سطح جهانی حدود ۱۴.۸ سال است.
کاهش تعداد هواپیماهای فعال و دشواری تأمین قطعات به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها، موجب شده تا شرکت‌های ایرانی با ظرفیت کمتری پرواز کنند. این مسئله، رقابت را در بازار کاهش داده و به افزایش نرخ‌ها دامن زده است.
در مقابل، بررسی قیمت‌های جهانی نشان می‌دهد بسیاری از ایرلاین‌های خارجی بلیت‌های خود را ارزان‌تر از خطوط هوایی ایرانی عرضه می‌کنند.
به عنوان نمونه، قیمت هر صندلی/کیلومتر در ایرلاین پگاسوس ترکیه ۳.۳ سنت، جت‌بلو آمریکا ۲.۵ سنت و قطر ایرویز ۶.۵ سنت است.
این در حالی است که نرخ مصوب در ایران ۴.۲ سنت تعیین شده، اما برخی ایرلاین‌ها بلیت‌ها را حتی تا ۹ سنت به فروش می‌رسانند.
این مقایسه زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم ایرلاین‌های خارجی هزینه‌هایی چند برابر بیشتر از شرکت‌های ایرانی دارند؛ از جمله خرید سوخت با نرخ جهانی و پرداخت حقوق کارکنان به دلار. در مقابل، ایرلاین‌های داخلی از سوخت یارانه‌ای بهره می‌برند و هزینه‌های کمتری پرداخت می‌کنند، اما همچنان بلیت‌هایی گران‌تر ارائه می‌دهند.
کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند که نبود نظارت مؤثر بر نرخ‌گذاری، افزایش هزینه‌های نگهداری هواپیما، کمبود قطعات و ضعف در بهره‌وری ناوگان از دلایل اصلی رشد بی‌رویه قیمت‌هاست.
افزایش قیمت بلیت هواپیما نه تنها فشار اقتصادی بر خانوارها را بیشتر کرده بلکه ممکن است منجر به کاهش سفرهای داخلی شود؛ مسئله‌ای که در نهایت به زیان گردشگری ملی و صنعت حمل‌ونقل کشور تمام خواهد شد.
