به گزارش بهداشت نیوز تحقیقات بسیاری در سال‌های اخیر انجام گرفته که نشان می‌دهند توانایی سم‌زدایی مغز در افراد مبتلا به زوال عقل ضعیف می‌شود. این مسئله به انباشت مواد زیان‌بار مانند میکروپلاستیک‌ها، فلزات سنگین و مواد شیمیایی ماندگار در مغز می‌انجامد. باور بر این است که انباشت مواد سمی با آسیب رساندن به بافت مغز و مختل کردن کارکرد شبکه‌های عصبی به زوال شناختی سرعت می‌بخشند.
اپک تایمز فارسی در خبری نوشت:از این‌رو، تقویت فرایند سم‌زدایی بدن برای حفظ سلامت مغز ضروری است.
انباشت سموم در مغز بیماران مبتلا به زوال عقل
محققان در مطالعه ای که در ماه فوریه در نشریه پزشکی نیچر انتشار یافت، نمونه بافت مغز بیماران مبتلا به زوال عقل را که در فاصله سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ در نیومکزیکو فوت کرده بودند بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که غلظت میکروپلاستیک‌ها در هر گرم از بافت مغز این بیماران به‌طور میانگین ۲۶ هزار و ۷۶ میکروگرم بوده است. این غلظت ۲۰ برابر بیشتر از مقدار میکروپلاستیک‌های موجود در نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از شرق آمریکا در فاصله سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۳ بود.
میکروپلاستیک به ذرات ریز پلاستیکی با قطر کمتر از ۵ میلی‌متر اطلاق می‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ نشان داد که افراد به‌طور میانگین ۲ هزار قطعه پلاستیک در هفته وارد بدن خود می‌کنند. وزن این میکروپلاستیک‌ها درمجموع به ۵ گرم می‌رسد که تقریباً با وزن یک کارت اعتباری برابری می‌کند.
ارتباط علّی مواجهه با پلاستیک و ابتلا به زوال عقل در این مطالعه به اثبات نرسیده، اما بیماران مبتلا به زوال عقل اغلب با آتروفی، تحلیل رفتن سد خونی-مغزی و کاهش توانایی سم‌زدایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که درمجموع به انباشت میکروپلاستیک‌ها در مغز دامن می‌زند.
محققان افزودند که وجود میکروپلاستیک یا نانوپلاستیک در مغز می‌تواند باعث انسداد جریان خون مویرگی شود، عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی را مختل کند و به انباشت پروتئین‌های مرتبط با زوال عقل بیانجامد.
اما میکروپلاستیک‌ها تنها نگرانی ما نیستند. مطالعه ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که سطح فلزات سنگین از جمله آرسنیک و جیوه در مایع مغزی-نخاعی بیماران مبتلا به آلزایمر افزایش یافته است. جالب این‌جاست که غلظت شاخص‌های پروتئینی آلزایمر با مقدار این فلزات ارتباط مستقیم داشت. انباشت فلزات سنگین و دیگر یون‌های فلزی بی‌ثبات به سد خونی-مغزی لطمه می‌زند، باعث التهاب شده و در بعضی از موارد به آسیب یا مرگ سلول‌های عصبی می‌انجامد.
یک مطالعه دیگر نشان داد که غلظت ترکیبات شیمیایی مصنوعی پرفلوروآلکیل و پلی‌فلوروآلکیل در مغز افراد مبتلا به زوال عقل نسبت به مردم عادی بیشتر است. این ترکیبات معمولاً در تولید ظروف نچسب و منسوجات ضدآب مورد استفاده قرار می‌گیرند و به دلیل مقاومت در برابر تجزیه و تمایل به انباشت در محیط و بدن انسان تحت عنوان «مواد شیمیایی ماندگار» شناخته می‌شوند.
تقویت فرایند طبیعی سم‌زدایی مغز
مغز افراد سالم از طریق مایع مغزی-نخاعی سم‌زدایی می‌کند. این مایع از راه ادرار، مدفوع و راه‌های دیگر از بدن خارج می‌شود.
سه راهکار کلیدی برای تقویت توانایی مغز در پاکسازی میکروپلاستیک‌ها وجود دارد:
۱. اطمینان از خواب کافی
مغز سازوکار مشخصی برای دفع ضایعات دارد که به آن سامانه گلیمفاتیک گفته می‌شود. این سامانه بیشترین فعالیت را در زمان خواب دارد.
مطالعه ای که امسال در نشریه «سلول» انتشار یافت، نشان داد که عروق مغز در زمان خواب به شکل ریتمیک منقبض می‌شوند و سامانه گلیمفاتیک را فعال می‌کنند. به این ترتیب، جریان مایع مغزی-نخاعی افزایش یافته و روند دفع ضایعات تسهیل می‌شود. با این‌حال، خوابی که با مصرف داروهای خواب‌آور شروع شده باشد، می‌تواند روند طبیعی سم‌زدایی را مختل کند.
خواب ناکافی یا بی‌کیفیت نیز به سلامت مغز آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد.
۲. ماساژ دادن مریدین‌های خاص
براساس طب سنتی چینی، مایع مغزی-نخاعی بخشی از سامانه انرژی «کانال مرکزی» (دو مای) به شمار می‌آید که در راستای ستون فقرات امتداد دارد.
ماساژ دادن نقاط طب سوزنی در ناحیه سر و گردن در زمان خواب به فعال شدن سامانه گلیمفاتیک کمک می‌کند و کیفیت خواب شما را با افزایش مایع مغزی-نخاعی بهبود می‌خشد.
روش اجرا:
ناحیه پیشانی تا پشت گردن را قبل از خواب با یک شانه نرم ماساژ دهید. از بین دو ابرو شروع کنید، از روی سر بگذرید و تا انتهای گردن ادامه دهید. این حرکت را ۱۵ تا ۲۰ مرتبه تکرار کنید.
۳. فعال بمانید
فعالیت بدنی نیز در کنار خواب منظم از فرایند طبیعی سم‌زدایی مغز پشتیبانی می‌کند.
مطالعه ای که در ماه آوریل در نشریه نیچر کامیونیکیشنز انتشار یافت، نشان داد که ورزش طولانی‌مدت به تقویت سامانه گلیمفاتیک مغز و عروق لنفاوی مننژ کمک می‌کند که هردو نقش بسزایی در پاکسازی ضایعات مغزی دارند. این یعنی ورزش منظم به «پاکسازی» مغز کمک می‌کند.
داوطلبانی که سه مرتبه در هفته و هر نوبت ۳۰ دقیقه به مدت ۱۲ هفته ورزش کرده بودند، در مقایسه با گروهی که یک نوبت در هفته ورزش می‌کردند، به‌مراتب عملکرد بهتری در دفع ضایعات مغزی داشتند. از این گذشته، این افراد با کاهش سطح پروتئین‌های التهاب‌زا و افزایش سطح پروتئین‌های مرتبط با عملکرد ایمنی مواجه شدند.
این راهکارها مستقیماً مغز را هدف می‌گیرند، اما رسیدگی به سامانه‌های سم‌زدایی بدن نیز به همان اندازه اهمیت دارد، چرا که این سامانه‌ها از دسترسی سموم به مغز پیشگیری می‌کنند.
تقویت سپر دفاعی بدن در برابر میکروپلاستیک‌ها
برای جلوگیری از ورود میکروپلاستیک‌ها به مغز باید سامانه‌های سم‌زدایی بدن را تقویت کنید.
در قدم اول باید اجابت مزاج خود را اصلاح کنید و بعد سراغ کبد و کلیه‌ها بروید که در طب سنتی چینی به‌عنوان اندام‌های اصلی سم‌زدایی شناخته می‌شوند.
۱. مصرف پروبیوتیک‌ها برای سم‌زدایی روده
مصرف مکمل‌های پروبیوتیک و خوردن میوه و سبزیجات به تقویت گوارش کمک می‌کند و با بهبود اجابت مزاج باعث کاهش جذب میکروپلاستیک‌ها در دستگاه گوارش می‌شود. در یک مطالعه حیوانی که در ماه ژانویه انتشار یافت، مشخص شد که بعضی از گونه‌های لاکتی‌پلنتی‌باسیلوس پلانتاروم به میکروپلاستیک‌ها متصل شده و نرخ دفع آن‌ها را از طریق دستگاه گوارش بیش از ۳۰ درصد افزایش می‌دهند.
بعضی از غذاهای حاوی پروبیوتیک به‌ویژه سودمند هستند. لاکتیکاسی‌باسیلوس پاراکازی در ماست و کفیر و لاکتی‌پلنتی‌باسیلوس پلانتاروم در میسو، ناتو، کیمچی، کلم ترش، خیارشور و زیتون یافت می‌شود.
غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه اژدها، قارچ سفید و قارچ سیاه با بهبود تحرک روده به رفع یبوست کمک می‌کنند.
افزایش دریافت ویتامین‌ها و ترکیبات گیاهی مانند کورکومین، فلاونوئیدها، کوئرستین و ترکیبات حاوی گوگرد نیز باعث تقویت فرایندهای سم‌زدایی بدن می‌شود. بسیاری از این ترکیبات در خانواده کلم به‌وفور یافت می‌شوند.
تمرین تنفس از راه دیافراگم، که به آن تنفس شکمی هم می‌گویند، با رساندن هوا به عمق شکم باعث تحریک روده شده و به کاهش یبوست کمک می‌کند.
۲. نوشیدن آب برای سم‌زدایی کلیه‌ها
تقویت کلیه‌ها به دفع میکروپلاستیک‌ها از راه ادرار کمک می‌کند. هیدراته ماندن، مصرف خوراکی‌های مفید برای کلیه و خیساندن پاها (پدیکور) راهکارهای مؤثری برای بهینه‌سازی عملکرد کلیه‌ها هستند.
کسی که حدوداً ۵۰ کیلوگرم وزن دارد، باید دست‌کم ۶ لیوان در روز آب بنوشد. این مقدار در روزهای گرم باید به ۸ لیوان برسد. یک راهکار ساده برای هیدراته ماندن این است که صبح و ظهر و شب چند لیوان آب بنوشید.
براساس طب سنتی چینی، خوراکی‌های سیاه‌رنگ کلیه‌ها را تقویت می‌کنند. لوبیای سیاه و کنجد سیاه دو نمونه از این خوراکی‌ها هستند. یَم چینی نیز به‌رغم رنگ سفید برای سلامت کلیه‌ها مفید است.
مریدین کلیه، که براساس طب سنتی چینی بر کارکرد کلیه اثر می‌گذارد، از نقطه «یونگ‌چوآن» یا چشمه جوشان آغاز می‌شود که در فرورفتگی کف پا قرار دارد. ماساژ دادن منظم این نقطه و خیساندن پا در این ناحیه به تقویت کلیه‌ها کمک کرده و فرایند سم‌زدایی را تسهیل می‌کند.
۳. تغذیه و خواب برای سم‌زدایی کبد
کبد وظیفه پردازش سموم بدن را برعهده دارد که با ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن که ممکن است حامل مواد شیمیایی باشند دشوارتر می‌شود.
رعایت رژیم غذایی سالم و داشتن خواب کافی به فرایند طبیعی سم‌زدایی کبد کمک می‌کند.
گلوتاتیون، سلنیوم، روی، ویتامین‌های گروه ب و کاتچین‌ها چند نمونه از مواد مغذی کلیدی هستند که به سم‌زدایی کبد کمک می‌کنند. این مواد در خوراکی‌هایی مانند کنگر فرنگی، زردچوبه و گوجی‌بری یافت می‌شوند.
کنگر فرنگی به دلیل محافظت از کبد به‌ویژه در افرادی که بیماری‌های کبدی دارند مورد بررسی قرار گرفته است. یک کارآزمایی نشان داد که عصاره کنگر فرنگی از کبد محافظت می‌کند و باعث بهبود بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که کورکومین، ترکیب فعال زردچوبه، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن را افزایش می‌دهد و از آسیب کبدی جلوگیری می‌کند. پلی‌ساکاریدهای لیسیوم بارباروم، که در گوجی‌بری یافت می‌شوند، عملکرد کبد را تثبیت کرده و التهاب را به حداقل می‌رسانند.
براساس طب سنتی چینی، جریان انرژی در مریدین‌های کبد و کیسه صفرا در بازه زمانی ۱۱ شب تا ۳ بامداد به اوج خود می‌رسد. خوابیدن قبل از ساعت ۱۱ شب به تقویت فرایند بازسازی و ترمیم طبیعی کبد کمک می‌کند.
۴. عرق کردن برای سم‌زدایی از راه پوست
عرق کردن راهکار اصلی سم‌زدایی پوست است. فعالیت‌هایی مانند ورزش، حمام کردن و استفاده از سونا باعث تعریق می‌شوند و به دفع سموم از طریق پوست کمک می‌کنند.
مطالعه ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که بعضی از میکروپلاستیک‌ها به سطح پوست می‌چسبند و پلاستی‌سایزرها (روان‌کننده‌ها) را به درون بدن منتقل می‌کنند. این ذرات ممکن است به سایر ترکیبات سمی متصل شوند و نرخ جذب آن‌ها را از طریق پوست افزایش دهند. برای کاهش این خطر بهتر است در انتخاب لباس زیر و لباس‌های چسبان سراغ پارچه‌های طبیعی بروید، زیرا الیاف مصنوعی میکروپلاستیک آزاد می‌کنند.
منبع: ایسنا
