احتمال تحقق شاخص ۳ میلیونی
احمد اشتیاقی، تحلیلگر بازار سرمایه در ابتدا روند سه‌روزه اخیر بازار را تشریح کرد و گفت: امروز بازار سهام شرایط ویژه‌ای را تجربه کرده است. شنبه صبح در مرحله تطبیق سفارش‌های خرید(مچینگ) پول حمایتی وارد بازار شد. هر زمان که شاخص کل به محدوده دو‌میلیون و ۵۰۰ هزار واحد نزدیک می‌شود، بازار به وضعیت اشباع فروش می‌رسد و عملا فروشنده‌ای باقی نمی‌ماند. به‌ویژه در شرایطی که بازارهای موازی همچون دلار و طلا رشدهای قابل‌توجهی را ثبت کرده‌اند، فشار فروش در بورس کاهش می‌یابد. به همین دلیل با همان پول حمایتی اولیه، اکثر سهام در صف خرید قرار گرفتند و به دلیل نبود عرضه سنگین، این صف‌ها عمدتا حفظ شد.»
وی ادامه داد: «این روند در روز یکشنبه هم تداوم پیدا کرد. سرمایه‌گذاران با توجه به اوج‌گیری قیمت صندوق‌های طلا، بخشی از فروش آنها را به سمت خرید سهام سوق دادند. همین موضوع باعث شد نقدینگی تازه‌ای به بورس تزریق شود. روز دوشنبه نیز شدت تقاضا بالاتر رفت و شاهد صف‌های خرید سنگین‌تری بودیم؛ به‌طوری که تنها در ابتدای معاملات حدود ۱۷ هزار‌میلیارد تومان صف خرید ثبت شد. این رقم در مقایسه با دوره رونق قبلی که حداکثر ۸ هزار میلیارد تومان صف خرید به ثبت رسیده بود، عدد قابل‌توجهی به شمار می‌رود.»اشتیاقی در خصوص دلایل این روند مثبت توضیح داد: «زمزمه‌هایی مبنی بر ایجاد بازار ارز تجاری شنیده می‌شود؛ بازاری که در آن صادرکنندگان و واردکنندگان بتوانند ارز را با توافق مستقیم مبادله کنند. همچنین بخشی از ارز پتروشیمی‌ها نیز احتمالا در این بازار با نرخ‌هایی بالاتر از ۷۰ هزار تومان عرضه خواهد شد. وعده وزیر اقتصاد در خصوص یکسان‌سازی نرخ ارز نیز باعث شکل‌گیری انتظارات تازه‌ای در میان فعالان بازار شده است. واقعیت این است که سیاست تثبیت نرخ دلار در محدوده ۷۰ هزار تومان طی ماه‌های اخیر دیگر امکان‌پذیر نیست و فعالان بازار عدد واقعی‌تری را در محدوده ۹۰ هزار تومان برآورد می‌کنند. اگر این سناریو محقق شود، می‌توان انتظار داشت بورس تا ۲۵ درصد رشد کند.»
وی افزود: «البته باید اثر محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و ناترازی‌های اقتصادی را هم لحاظ کنیم. با کسر این عوامل، می‌توان گفت بازار به‌طور عملی ظرفیت رشد حدود ۱۵ درصدی دارد. به بیان دیگر، شاخص کل که در محدوده ۲.۷میلیون واحد قرار دارد، می‌تواند تا سه‌میلیون واحد نیز افزایش یابد. اما اگر سیاست‌های ارزی وعده داده شده تحقق پیدا نکند، بورس در کوتاه‌مدت احتمالا بین دو‌میلیون و ۷۰۰ تا دو‌میلیون و ۸۰۰ هزار واحد نوسان خواهد کرد.»
این تحلیلگر بازار سرمایه در پایان به شرایط بازارهای موازی اشاره کرد و گفت: «بازارهای رقیب مانند طلا و دلار نیز در وضعیت خاصی قرار دارند. به نظر من، دست‌کم برای دو ماه آینده امکان رشد چشم‌گیر در این بازارها وجود ندارد. انتظار می‌رود دلار تا پایان آبان در محدوده ۱۱۰ تا ۱۱۵ هزار تومان باقی بماند. از آنجا که چشم‌انداز صعودی در این بازارها محدود شده، بورس شانس بیشتری برای جذب نقدینگی پیدا کرده و می‌تواند مقصد بخشی از سرمایه‌های سرگردان باشد.»
دلار، محرک سه روزه بورس
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه، سه روز اخیر معاملات بورس را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «سه روز گذشته برای بورس بسیار خوب بود. همزمان با رشد نرخ دلار و مشخص شدن وضعیت مکانیسم ماشه، فضای اطمینان بیشتری در بازار سرمایه شکل گرفت و شاهد ورود پول به سمت بورس بودیم. در این مدت هم ارزش معاملات افزایش یافت و هم ورود پول حقیقی به چشم آمد. شاید بتوان گفت مهم‌ترین محرک رشد اخیر بازار، افزایش نرخ دلار در بازار آزاد بوده است.»
وی ادامه داد: «در بورس کالا نیز تحرکاتی مشاهده شد که احتمالا اثرات افزایش نرخ دلار در گزارش‌های ماهانه و فصلی شرکت‌ها منعکس خواهد شد. همچنین شایعاتی درباره رشد نرخ دلار توافقی مطرح شده و گفته می‌شود بخشی از عرضه دلاری شرکت‌های پتروشیمی و فولادی ممکن است به سمت تالار دوم بیاید. در مجموع می‌توان گفت بازار در نقاط ارزنده‌ای قرار داشت و همین محرک دلاری موجب شد طی این روزها صف‌های خرید شکل بگیرد.»
خبری‌زاد در پایان به نقش گزارش‌های مالی شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: «گزارش‌های ماهانه شهریور بسیار مطلوب بوده و این موضوع یکی دیگر از محرک‌های رشد اخیر بازار به شمار می‌آید. بر اساس این روند، انتظار می‌رود گزارش‌های فصلی و میان‌دوره‌ای آتی نیز مطابق پیش‌بینی‌ها مثبت باشد و بتواند به تداوم فضای امید در بازار سرمایه کمک کند.»
ماشه‌ای که برعکس عمل کرد
فاطمه حاجعلی، کارشناس بازار سرمایه، سه روز معاملاتی اخیر بورس را یکی از مقاطع مهم و پرهیجان دانست و گفت: «بورس ایران نشان داد که ریسک‌های سیاسی را پیش‌خور کرده و تنها منتظر یک سیگنال شفاف برای بازگشت تقاضا بوده است. با وجود فعال شدن مکانیسم ماشه و پایان برجام، برخلاف انتظار شاهد سقوط بازار نبودیم، بلکه صف‌های خرید و رشد شاخص کل ثبت شد. ارزندگی تاریخی نمادها، خروج از تعلیق روانی و همچنین انتظارات تورمی سه عامل اصلی این واکنش مثبت بودند.»
وی ادامه داد: «روز یکشنبه همزمان با رسمی شدن مکانیسم ماشه، بیش از ۹۰ درصد نمادها با صف خرید همراه شدند و ورود بیش از دو همت پول حقیقی به بازار ثبت شد. ارزش معاملات نیز به اوج رسید. در این میان، تغییر رفتار حقوقی‌ها بسیار قابل‌توجه بود؛ بازیگرانی که پیش‌تر عرضه‌کننده بودند، این بار با استراتژی حمایتی وارد شدند و اجازه اصلاح جدی به بازار ندادند. نمادهایی همچون وپاسار و ونیرو بیشترین حمایت را تجربه کردند.» این کارشناس بازار سرمایه در خصوص سومین روز معاملاتی نیز اظهار کرد: «شاخص کل با رشد بیش از ۶۱ هزار واحدی از سطح ۲.۷میلیون واحد عبور کرد و تمرکز نقدینگی روی سهم‌های دلاری از جمله پتروشیمی، فلزات و معدنی‌ها قرار گرفت. حقوقی‌ها نیز با عرضه‌های مدیریت‌شده سعی کردند هیجان خرید را کنترل کنند و این نوع بازارگردانی هوشمند می‌تواند به تثبیت روند صعودی کمک کند.»
حاجعلی در پایان تاکید کرد: «ترکیب ورود پول حقیقی و حمایت حقوقی‌ها نشان‌دهنده تغییر فاز بازار است. اگر این الگو در زمان انتشار گزارش‌های شش‌ماهه ادامه یابد، بورس یک کف بنیادی ـ رفتاری خواهد ساخت. البته پایداری این روند منوط به اصلاح سیاست‌های ارزی و کاهش رانت‌هاست؛ چراکه تجربه نشان داده هر اصلاح جدی در نرخ ارز می‌تواند جهش قابل‌توجهی برای بازار سهام به همراه داشته باشد.»
