یک دیپلمات بازنشسته گفت: به نظر من نمی‌توان گفت که اجرای اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها منجر به ایجاد جنگ خواهد شد، زیرا جنگ وابسته به متغیرهای مستقل دیگری از جمله مسائل هسته‌ای و موشکی است.
نصرت‌‌الله تاجیک، در تشریح تفاوت‌های این دور از تحریم‌های ضد ایرانی با سال‌های پیش از برجام، اظهار کرد: اکنون هم ایران و هم غربی‌ها، نسبت به ۱۰ سال پیش تجربیاتی را پیدا کرده‌اند. همچنین نوع ورود کشورهای مختلف به بحث تحریم‌های ضدایرانی نیز تغییر کرده است. اگرچه قطعنامه چین و روسیه تصویب نشد، اما چهار رأی مثبت و دو رای ممتنع به آن، نشان داد جریان نسبتا مخالفی در برابر اجرای تحریم‌های ایران قرار دارد؛ خصوصا که در هیچ کدام از قطعنامه‌هایی که پیش از این علیه کشورمان تصویب شده بود، چنین جریان مخالفی را مشاهده نکردیم. اساسا یکی از هنرهای دستگاه دیپلماسی دولت چهاردهم، این بود که توانست با استفاده از شرایط بین المللی و با تولید ادبیات، لابی‌گری و انجام کارهای سیاسی و بعضا حقوقی، تقریبا جریانی مخالف با تحریم‌های ایران را به وجود آورد و این جریان می‌تواند در شرایطی که به عوامل زیادی از جمله رویکرد ایران در سیاست خارجی خود بستگی دارد، قوی‌تر هم شود.
وی ادامه داد: البته این بدین معنا نیست که کشورها قطعنامه‌های ضدایرانی را اجرا نمی‌کنند، زیرا قطعنامه‌های شورای امنیت لازم‌الاجراست و حتی چین و روسیه نیز حداقل به صورت ظاهری از آنها تبعیت خواهند کرد، اما به هر حال جریان مخالفی هم وجود دارد که ممکن است در جهت کاهش قدرت تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد و جامعه ایران نقش‌آفرینی کند. مخصوصا چین و روسیه می‌توانند در این زمینه بسیار موثر باشند، زیرا مراودات سیاسی و اقتصادی ما با این دو کشور بسیار بیشتر از ارتباطات‌مان با غرب است و این دو می‌توانند با بهره‌گیری از سازوکارهای حقوقی موجود در سازان ملل و دبیرخانه آن و همچنین دبیرخانه شورای امنیت، در مسیر اجرای تحریم‌ها سنگ اندازی کنند. لذا اگر ما یک برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشیم، ممکن است این جریان مخالف بتواند گام‌هایی را در راستای کاستن از فشار تحریم‌ها بر ایران بردارد.
این دیپلمات بازنشسته ادامه داد: به طور کلی تحریم‌ها همیشه یک چالش برای ما محسوب می‌شده و حتی اگر به موجب انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ از بین می‌رفت، آثار روانی آنها باقی می‌ماند و همچنان کشورها با نگاه محافظه‌کارانه به ایران نگاه می‌کردند. ضمن اینکه اکنون نیز ما سال‌هاست که تحت تحریم‌های آمریکا قرار داریم و مبادلات اقتصادی ما از این موضوع تأثیر می‌گرفته است. بنابراین، همواره نوع کنش گری کشورهای دیگر در قبال اجرای تحریم‌ها، تأثیر زیادی در وضعیت‌مان داشته است.
تاجیک با بیان اینکه من بعید می‌دانم مجددا شاهد دیپلماسی فشرده‌ای مانند مذاکرات برجام باشیم، عنوان کرد: اگرچه آقای عراقچی اعلام کرده تصمیم دارد وجاهت حقوقی تحریم‌ها را زیر سوال ببرد، اما احتمالا دستگاه وزارت امور خارجه بیشتر به سمت لابی‌گری و جلب همکاری کشورها با ایران حرکت کند. ضمن اینکه اکنون دیپلماسی واقعا با تنگنا مواجه شده است. اروپا اگرچه بر دیپلماسی تأکید داشت، اما هیچ فرصتی به آن نداد. اتفاقا یکی از اهداف پیشنهاد تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، ایجاد فرصتی بیشتر برای دیپلماسی بود که محقق نشد.
جماران : وی اضافه کرد: اکنون یکی از مسائلی که نیاز به بررسی دارد، چرایی عجله غربی‌ها برای بازگشت تحریم‌های ضدایرانی و عدم موافقت آنها با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ است. شاید غرب نگران بود در صورت دادن مهلت دوباره، ایران تأسیسات هسته‌ای خود را بازیابی یا اهرم‌های فشار خود را تقویت کند. البته اروپا در این زمینه نقش چندانی نداشت، زیرا عملا خود را در ذیل آمریکا تعریف می‌کرد که سال‌ها پیش از برجام خارج شده بود و حتی اروپایی‌ها شرط شکل‌گیری مذاکره بین ایران و آمریکا را مطرح کرده بودند؛ در حالی که اصلا ایالات متحده نه عضو برجام است و نه تمایلی به مذاکره با ایران داشت و در حقیقت از سر شکم‌سیری با موضوع ایران برخورد می‌کند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ضمن نفی احتمال وقوع جنگ مجدد، بیان کرد: اگرچه مهترین تأثیر اجرای مکانیسم ماشه که حتی بیشتر از آثار اقتصادی آن اهمیت دارد، تلاش غرب برای امنیتی‌سازی چهره ایران است تا به اجماع علیه کشورمان و کلید خوردن پروژه ایران‌هراسی منجر شود و انزوای ایران را در پی داشته باشد، اما چند نکته قابل توجه است؛ نخست اینکه عدم وجود اجماع مطلق علیه ایران، اجازه بروز شرایط قبلی برای کشور را نمی‌دهد. ضمن اینکه به نظر من نمی‌توان گفت که اجرای اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها منجر به ایجاد جنگ خواهد شد، زیرا جنگ وابسته به متغیرهای مستقل دیگری از جمله مسائل هسته‌ای و موشکی است.
تاجیک با بیان اینکه اکنون آمریکا و اسرائیل فکر می‌کنند بخش عمده‌ای از توان هسته‌ای ایران از بین رفته است و احیاأ این توان، می‌تواند زمینه ایجاد جنگ را فراهم کند، گفت: اکنون بار روانی ناشی از بازگشت تحریم‌ها که می‌تواند منجر به افزایش تنش‌های اجتماعی و در مضیقه قرار دادن حکومت شود، بیشتر از احتمال وقوع جنگ است و همین فشار روانی در ایران، بسیار برای دشمنان ما اهمیت دارد. همچنین از آن جا که عکس‌العمل ایران به جنگ ۱۲ روزه بسیار شدید بود، قطعا آمریکا و اسرائیل در تصمیم‌گیری خود برای آغاز جنگی مجدد علیه ایران، به این مورد نیز توجه دارند. به علاوه، شرایط تحمیلی به ایران در اثر اعمال مکانیسم ماشه، می‌تواند ایران را به سمت حرکات تند هدایت کند و این احتمال خود به عنوان عامل بازدارنده عمل خواهد کرد.
تاجیک با تاکید بر اینکه اکنون «ایران» اصلی‌ترین بازیگر برای کاستن از آثار تحریم‌هاست، عنوان کرد: اگرچه خودمان هم در رسیدن به این نقطه مقصر هستیم، اما غرب هم رفتار مناسبی را با ما نداشت و می‌خواست از آسیب‌هایی که برای بازدارندگی سیاست خارجی کشور، انسجام ملی و بنیه اقتصادی جامعه ایجاد شده، سوءاستفاده و خواسته‌های خود را به ما تحمیل کند. حتی اگر ما این خواسته‌ها را هم قبول می‌کردیم، ممکن بود باز هم با موانع دیگری از سمت طرف مقابل مواجه شویم. متأسفانه تعاملات دیپلماتیک ما با غرب در یک بستر متوازن و همگن قرار ندارد و عمده دلیل آن هم سوءاستفاده طرف غربی است که اکنون هم می‌خواهند با ایجاد فشارهای روانی به اهداف خود برسد و بزرگ نمایی مشکلات ایران هم در همین چهارچوب در حال انجام است.
این دیپلمات بازنشسته خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم که اکنون ما تنها کشور تحت تحریم نیستیم و علاوه بر ما و روسیه که مستقیما تحت تحریم قرار داریم، کشورهایی که با تعرفه‌های شدید آمریکا مواجه شده‌اند نیز به نوعی با تحریم درگیر هستند. البته ما نباید نسبت به تحریم‌ها ساده‌انگارانه برخورد کنیم، اما نباید هم از آن بترسیم و برای خود لولوسازی کنیم. اکنون باید کار علمی مطالعاتی و نظریه‌پردازی بر روی تحریم‌ها انجام دهیم و نهادی را در داخل کشور ایجاد و مسئول کنیم که منحصرا با تمرکز بر تحریم‌ها، به بررسی آنها و ارائه راهکار برای کاهش آثارشان بپردازد؛ مانند همان کاری که آمریکا علیه ایران انجام می‌دهد و تیم‌های متعددی در حال مطالعه بر روی چگونگی ایجاد فشار بیشتر بر ایران هستند، ما نیز باید کمیته‌ای برای مهندسی معکوس تحریم داشته باشیم و تلاش کنیم با روشهای نوین فقط به روشهای سنتی مانند بلوک‌بندی، دور زدن و... نپردازیم و از آثار تحریم‌ها بکاهیم و با بهبود شرایط زندگی مردم، آنان را با خود همراه کرده و بازی و فشار روانی آمریکا و اروپا را خنثی کنیم
