همشهری آنلاین - مریم سرخوش: دکتر رضا رییس کرمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در نشست خبری روز جهانی و هفته ملی سالمند بیان کرد: رشد جمعیت کاهش پیدا کرده و موالید در سال گذشته برای اولین بار زیر یک میلیون رسید. در استان گیلان هم رشد جمعیت منفی شد. در حال حاضر جمعیت سالمندی کشور ۱۲ درصد و در ۱۴۳۰ به ۲۶ درصد می‌رسد. آثار آن به لحاظ مسائل حوزه سلامت قابل توجه است چون بیماری‌های خاص از جمله درگیری قلبی، دیابت، سکته مغزی، فشار خون و … در سنین سالمندی بیشتر است.
او ادامه داد: با افزایش جمعیت سالمندان نیاز به تخت‌های ویژه سی‌سی‌یو و ای‌سی‌یو بیشتر می‌شود. این در حالی است که همین حالا هم در تخت‌های ICU کمبود داریم.
رییس کرمی با بیان اینکه اگر در فرزندآوری حرکت جهشی صورت نگیرد، نشانگرهای بدی به جامعه ما خواهد داد، عنوان کرد: بعد جمعیتی خانواده‌ها کم شده و سالمندان مجبور به سکونت در مراکز نگهداری یا زندگی تنها خواهند شد که مستقیم روی سلامت جسمی و روانی آنها تاثیر خواهد داشت. مساله مهم این که تعداد متخصصان سالمندی هم محدود و آمادگی لازم برای افزایش این جمعیت را ندارد. مناسب سازی بسیاری از موارد هم جوابگوی نیازهای سالمندی نیست. اگر رشد جمعیت سالمند به همین شکل باشد، ورود نکنیم و آمادگی لازم نداشته باشیم در آینده دچار مشکل می‌شویم.
این مسئول تاکید کرد: وظیفه حوزه سلامت اعم از دانشگاه، رسانه و حوزه بهداشت و درمان این است که به این موضوع بیشتر، کامل‌تر و جامع‌تر بپردازند. باید زمینه‌های آماده‌سازی جامعه فراهم شود تا خدمت کافی به سالمندان بدهیم.
۵۰ درصد سالمندان مشکل بلع دارند
دکتر سیدرضا احمد خاتون آبادی، رئیس دانشگاه توانبخشی و مدیر گروه سالمندشناسی دانشگاه تهران هم با بیان اینکه امروزه وضعیت خدمات پزشکی خوب شده و سالمندان طول عمر بیشتری دارند، عنوان کرد: اما مساله مشکلات سالمندی هم وجود دارد و توانبخشی هم یک حلقه مفقوده در جامعه سلامت است. یعنی پزشکان تلاش می کنند و اگر توانبخشی به درستی ایفای نقش نکند این تلاش از بین می‌رود.
او ادامه داد: توانبخشی فقط برای دوره سالمندی و افراد نیازمند نیست و حتی قبل از این دوره هم می‌توان افراد را توانمند کرد. سالمندان سالم هم باید وارد برنامه‌ریزی آموزشی و توانمندسازی شوند.
خاتون‌آبادی با بیان اینکه ۴۰ تا ۵۰ درصد سالمندان دچار مشکلات بلع هستند، عنوان کرد: اگر درمان به موقع صورت نگیرد به پنوموتی و عفونت ریه مبتلا می‌شوند. از سوی دیگر در سنین سالمندان با اختلالات مغزی، انواع دمانس، سکته های مغزی و … هم مواجه هستیم. این بیماری‌ها فرد را دچار وابستگی کامل می‌کند. افراد با سکته‌های مغزی ۳۰ درصد دچار اختلال تکلم و گفتار می‌شوند. دمانس هم فاجعه است و باید برنامه‌ریزی درست صورت بگیرد تا مراقبت‌های بیشتری داشته باشند.
او با بیان اینکه سبک زندگی افراد سالمند به دلیل زندگی مدرن تغییر کرده، ادامه داد: باید برای حذف برخی فعالیت‌های سالمندان در زندگی آپارتمان‌نشین جایگزین انتخاب کنیم. توانمندی و بازی‌های شناختی برای آنها مهم است و استفاده از موبایل به شرط انجام بازی‌های علمی هم توصیه می‌شود. این بازی‌ها درجات مختلف از آسان به سخت دارند و ذهن را به چالش می‌کنند. اما دیده می‌شود که سالمندان بازی‌هایی را انجام می‌دهند که مطالعات علمی در آن انجام نشده و هیچ مزیتی برای ذهن آنها ندارد. این مسئول نسبت به بسته شدن پنجره جوانی کشور هم هشدار داد و گفت:
از ۱۴۱۰ تا ۱۴۳۰ پنجره جمعیتی بسته خواهد شد. ۱۴۰۲ در اوج پنجره جمعیتی بودیم اما طی دو سال گذشته کاری نکردیم.
خاتون‌آبادی در پاسخ به سوالی درباره شیوع بیماری‌های مزمن در سالمندان بیان کرد: آمار الزایمر ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار ابتلا اعلام می‌شود اما ابزارهای تشخیص متفاوت است و مستند نیستند.
ابتلای سالمندان به ۳ بیماری مزمن
دکتر علیرضا نمازی شبستری، مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در ادامه این نشست خبری بیان کرد: سالمندی بحث روز دنیاست و کشور ما هم مستثنی نیست و شرایط پرچالش و روند رو به رشدی دارد. در کشورهای توسعه یافته این مساله شیب ملایمی داشته و زودتر از ما برنامه ریزی کردند و فرصت داشتند که آن را آماده کنند. اما در ایران این رشد به شکل طوفانی در حال رخ دادن است که توانایی و فرصت مناسب برای ایجاد زیرساخت مناسب این گروه سنتی را سخت می‌کند.
او درباره تعریف جمعیت سالمندی هم بیان کرد: هر فرد ۶۰ سال سالمند است اما در کشورهای پیشرفته ۶۵ سال برای سالمندی در تظر گرفته شده و در ایران هم سن ورود به سالمندی ۶۵ سال است. اگر کشوری ۸ درصد بالای ۶۵ سال یا ۱۲ درصد بالای ۶۰ سال داشته باشد، پیر است و ایران جزو کشورهای سالمند قرار دارد. تفاوت کشورهای سالمند به نسل مولد است و اگر تی‌اف‌ار زیر ۱،۳ باشد گروه سالمندی به تدریج از مولد بیشتر می‌شود. در ایران این عدد به زیر یک رسیده و باید کارهای بیشتری انجام شود.
او درباره چالش‌های جمعیت سالمندی بیان کرد: در ۴ بعد اقتصادی و مالی، سلامت، بهداشت و درمان، فرهنگی و اجتماعی ، همچنین زیرساختی و شهری این چالش‌ها وجود دارد. در بحث بازنشستگی و بیمه‌ها ۸ تا ۱۲ نفر باید کار کنند و بک نفر پول دریافت کند. اما رشد جمعیت سالمند این مساله را دچار چالش می‌کند. توانایی افراد در سالمندی کمتر می‌شود و به دلیل بیماری‌های مزمن و متعدد نیاز به مراقبت‌ها و دریافت خدمات درمانی بیشتر خواهند داشت. از سوی دیگر آنها فعال نیستند و منابع مالی محدود خواهند داشت. نیاز به تخت، خدمات منزل و مراقبین هم در آنها بیشتر می‌شود. سالمندان به تدریج با کاهش توانایی دچار انزوا و افسردگی و ارتباطاتشان کمتر می‌شود. مناسب سازی مناطق شهری، خانه‌ها، ادارات و… بسیار هزینه‌بر است.
مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به سوال همشهری آنلاین درباره سوءتغذیه پنهان در دوره سالمندی بیان کرد: سوءتغذیه به دلیل کمبود منابع دسترسی، کاهش قدرت اقتصادی و تغییرات فیزیولوژیک در افراد سالمند رخ می‌دهد. تغییر در سیستم حس‌های چشایی و مزه و کاهش پرز روده‌ها نیاز به غذا را در سالمندان متفاوت می‌کند و دریافت ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها را کاهش می‌دهد. افراد با افزایش سن دچار سارکوپنی، کاهش عضلات، افزایش چربی و کاهش آب بدن رخ می‌دهد اما در افراد با سبک زندگی مناسب این مساله کمتر است و سلامت بیشتری دارند.
نمازی شبستری با بیان این که هر سالمند بالای ۷۰ سال حداقل ۳ بیماری مزمن و زمینه دارد، ادامه داد: کسانی که مشکل کلیوی، فشار خون و دیابت دارد باید رژیم غذایی مناسب خودشان را داشته باشند که در این بیماری‌ها اثرات مفید دارند. از سوی دیگر سالمندان اگر تنها باشند هم میلی به خوراک نخواهند داشت و از نظر روحی و روانی تاثیرگذار و حتی دستگاه گوارش و آنزیم‌هایی که ترشح می‌شود را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به گفته این مسئول بررسی‌ها نشان می‌دهد از هر ۳ سالمند یک نفر مبتلا به پوکی استخوان و یک نفر هم در معرض ابتلاست.
