طی سال‌های گذشته یکی از دغدغه‌های اصلی محققان و رهبران چینی غلبه بر مرگ و افزایش طول عمر بوده است. در این مسیر پژوهشگران و استارتاپ‌ها آزمایش‌های مختلفی انجام دادند که برخی از آنها موفقیت‌آمیز بوده و برخی نیز صرفاً تلاشی متزلزل و ادعاهای گزاف. در این مطلب نگاهی به رؤیا و تلاش‌های چین برای دستیابی به جاودانگی می‌اندازیم.
اخیراً گفتگوی کوتاهی از «شی جین‌پینگ»، رئیس جمهور چین، و «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه در رسانه‌های مختلف پخش شد که در آن درباره امکان زندگی تا ۱۵۰ سالگی و شاید «جاودانگی» صحبت کردند. بسیاری در جهان با نگرانی به این صحبت‌ها واکنش نشان دادند.
اما برای محققان آزمایشگاه Lonvi Biosciences، یک استارتاپ پزشکی در شنژن، این گفتگو اصلاً عجیب نیست. «لیو کینگهوا» (Lyu Qinghua)، مدیر ارشد فناوری این شرکت، با اطمینان می‌گوید: «زندگی تا ۱۵۰ سالگی قطعاً واقع‌بینانه است. تا چند سال دیگر، این موضوع به واقعیت تبدیل می‌شود.»
شرکت او قرص‌های ضدپیری مبتنی‌بر ترکیب موجود در عصاره هسته انگور تولید کرده است. او هرچند درباره شکست کامل مرگ (چیزی که پوتین با اشاره به پیوند اعضا ممکن دانست) تردید دارد، اما پیش‌بینی جسورانه‌تری می‌کند: «تا ۵ الی ۱۰ سال آینده هیچ‌کس سرطان نخواهد گرفت.»
استارتاپ Lonvi براساس یافته‌های دانشمندان در شانگهای (که ارتباطی با Lonvi ندارند) کار می‌کند. این دانشمندان در سال ۲۰۲۱ در ژورنال Nature Metabolism مقاله‌ای منتشر کردند که نشان می‌داد یک ترکیب طبیعی در عصاره هسته انگور به نام PCC1 با کشتن انتخابی سلول‌های زامبی (سلول‌های پیر که نمی‌میرند و به سلول‌های سالم آسیب می‌زنند) طول عمر موش‌ها را افزایش داده است.
البته متخصصان هشدار می‌دهند که ترجمه نتایج از موش به انسان نیازمند آزمایش‌های طولانی و دقیق است و اغلب آنچه برای موش‌ها کار می‌کند، برای انسان‌ها ناامیدکننده است.
جستجو برای اکسیر حیات، که در سال‌های اخیر مورد علاقه میلیاردرهای فناوری آمریکایی بوده، در چین سابقه‌ای دو هزار ساله دارد. این جستجو با اولین امپراتور دودمان چین، «چین شی هوانگ»، آغاز شد که دستور جستجوی سراسری برای یافتن معجون‌های ضد مرگ را صادر کرد. او برای احتیاط، دستور ساخت هزاران «سرباز سفالی» را نیز داد تا در صورت مرگ در مقبره‌اش از او محافظت کنند. او در ۴۹ سالگی درگذشت، احتمالاً بر اثر مسمومیت با جیوه ناشی از یکی از همان درمان‌های ضد پیری.
همواره هاله‌ای از فریبکاری و دوزوکلک بر تجارت طول عمر سایه افکنده است. اما اکنون، سرمایه‌گذاری هنگفت دولت و شرکت‌های خصوصی، همراه با علاقه شدید رهبران و مردم چین، آن را به یک شاخه پزشکی قانونی و گاهی بسیار سودآور تبدیل کرده است.
چین که مشتاق است در بیوتکنولوژی، هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های پیشرفته از غرب پیشی بگیرد، صنعت طول عمر را به یک اولویت ملی تبدیل کرده و میلیاردها دلار صرف تحقیقات و تجاری‌سازی آن کرده است.
«وادیم گلادیشف»، استاد دانشکده پزشکی هاروارد که کارهای مهمی در زمینه طول عمر انجام داده، می‌گوید: «آنها [چینی‌ها] خیلی سریع پیشرفت کرده‌اند. تا چند سال پیش آنجا خبری نبود و غرب بسیار جلوتر بود اما آنها به سرعت درحال رسیدن به ما هستند.»
میانگین امید به زندگی در چین در سال گذشته به ۷۹ سال رسید که ۵ سال بالاتر از میانگین جهانی است، اما هنوز با میانگین ۸۵ سال در ژاپن فاصله دارد و تا ۱۵۰ سالگی مورد بحث شی و پوتین (هر دو ۷۲ ساله) راه درازی در پیش است.
شاید گفتگوی آنها فقط یک تعارف بوده باشد، اما مخالفان تبعیدی حزب کمونیست آن را جدی گرفتند. آنها به ویدیویی از سال ۲۰۱۹ اشاره می‌کنند که ظاهراً یک تیزر تبلیغاتی از بیمارستان نظامی نخبگان ۳۰۱ پکن (محل درمان مقامات ارشد) بود.
این ویدیو که به سرعت توسط سانسورچیان چینی حذف شد، به صراحت می‌گفت که این بیمارستان درحال انجام کارهای پیشگامی برای «پروژه سلامت رهبران ۹۸۱» است و هدف آن «افزایش طول عمر چهره‌های ارشد حزب به ۱۵۰ سال» است. این ویدیو نشان می‌دهد که میانگین طول عمر رهبران چین (مانند مائو که در ۸۲ سالگی درگذشت و دنگ شیائوپینگ که در ۹۲ سالگی درگذشت) بسیار بیشتر از رهبران کشورهای توسعه‌یافته است.
در کنار پروژه‌های حساس دولتی، یک بازار تجاری پرهیاهو نیز شکل گرفته است. شرکت‌هایی مانند Time Pie اکنون کنفرانس‌های علمی بین‌المللی برگزار می‌کنند و مجلاتی با عناوینی چون «آهسته پیر شو، خوب زندگی کن» منتشر می‌کنند. هم‌بنیان‌گذار Time Pie می‌گوید: «قبلاً هیچ‌کس در چین درباره طول عمر صحبت نمی‌کرد، فقط آمریکایی‌های ثروتمند. اکنون بسیاری از چینی‌ها علاقه‌مند هستند و پول لازم برای افزایش عمر خود را دارند.»
در این کنفرانس‌ها هم دانشمندان حضور جدی دارند و هم شرکت‌هایی که کرم‌های ضد پیری، معجون‌ها، محفظه‌های انجماد (Cryogenic) و دستگاه‌های اکسیژن پرفشار (Hyperbaric) می‌فروشند.
برای مثال شرکت Rlab از مشتریان دعوت می‌کند تا وارد یک محفظه انجماد با دمای منفی ۲۰۰ درجه فارنهایت شوند. یا شرکت SuperiorMed که «بزرگ‌ترین بیمارستان طول عمر جهان» را در چنگدو اداره می‌کند، می‌خواهد «جزایر جاودانگی» بسازد؛ اگرچه بنیانگذار آن اذعان داشت که این جزایر هنوز وجود خارجی ندارند و احتمالاً چیزی بیش از اسپا‌های لوکس نخواهند بود.
اما حضور دانشمندانی مانند پروفسور گلادیشف از هاروارد و «استیو هوروات»، اسطوره تحقیقات پیری و مبدع «ساعت پیری»، نشان می‌دهد که این حوزه درحال پیشرفت است. هوروات می‌گوید علم طول عمر قبلاً پر از «ادعاهای بدوی» بود، اما اکنون «بهبود گسترده‌ای» یافته و «دیگر هیچ‌کس در کنفرانس‌های علمی درباره جاودانگی صحبت نمی‌کند، چون پوچ است.»
درکل هرچقدر هم خرافات و شبه‌علم‌های مختلفی پیرامون افزایش علم و جاودانگی وجود داشته باشد، به نظر می‌رسد بازار محصولات ضدپیری، صرف نظر از نتایج علمی قطعی، مشتری‌هایی دارد و مسلماً استارتاپ‌های مختلفی هستند تا از این بازار بهره ببرند.
