همشهری آنلاین - گروه سیاسی: شرکت دولتی معادن در عربستان سعودی اخیرا اعلام کرده است که در پی حفاری‌های جدید در غرب این کشور به نشانه‌های قطعی وجود طلا و مس در یک کمربند زمین‌شناسی گسترده رسیده است. این شرکت در بیانیه رسمی خود اعلام کرد که نتایج اولیه به‌دست‌آمده از چندین نقطه حفاری در منطقه منصوره - مسره حاکی از وجود نمونه‌هایی با عیار ۱۰ تا بیش از ۲۰ گرم طلا در هر تن سنگ است؛ اعدادی که برای فازهای اولیه اکتشاف قابل توجه محسوب می‌شوند. انتشار خبر اکتشاف طلا در عربستان طی سال‌های اخیر گوش‌ها را در کنار نام نفت این کشور به منابع دیگری هم عادت داده است.
طبق اعلام شرکت، این نتایج نه تنها وجود طلا را تایید می‌کند، بلکه احتمال تداوم یک کمربند طلادار به طول بیش از ۱۰۰ کیلومتر را تقویت کرده است. این خبر در رسانه‌های معتبر بین‌المللی نیز بازتاب داشت؛ چرا که عربستان طی سال‌های اخیر معدن را یکی از محورهای اصلی استراتژی تنوع‌بخشی اقتصاد خود در چارچوب برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ قرار داده و به دنبال جذب سرمایه‌گذاری جهانی در این حوزه است. با این حال اعلام این کشف جدید موجب انتشار حجم وسیعی از گزارش‌ها و ادعاهای تاییدنشده در فضای مجازی و برخی رسانه‌های غیررسمی نیز شد؛ مهم‌ترین آنها ادعای وجود «۱۱ میلیون تن طلا» در این محدوده است؛ رقمی که اگر صحت می‌داشت، این معدن را در ردیف بزرگ‌ترین ذخایر طلای جهان قرار می‌داد و آن را به یک رویداد تعیین‌کننده در بازار جهانی طلا بدل می‌کرد.
بررسی منابع رسمی اما نشان می‌دهد که چنین ادعایی فاقد هرگونه سند معتبر است. نه شرکت معادن، نه وزارت صنعت و منابع معدنی عربستان، نه هیچ گزارش فنی استاندارد مطابق چارچوب‌های بین‌المللی کمیته مشترک ذخایر معدنی (JORC) یا استاندارد ۴۳-۱۰۱ کانادا برای گزارش‌های فنی معدن تا این لحظه عددی درباره حجم ذخیره اعلام نکرده‌اند. در گزارش‌های رسمی تنها به «نتایج اولیه امیدبخش» و «پتانسیل قابل توجه» اشاره شده و به‌هیچ‌وجه سخنی از حجم ذخایر قطعی یا احتمالی به میان نیامده است.
انتشار یک عدد بزرگ و غیرمعمول مانند «۱۱ میلیون تن» در حالی رخ داده که در فرآیند اکتشاف معدنی، برآورد حجم یک ذخیره نیازمند چند مرحله کاملا مشخص است: حفاری سیستماتیک در شبکه‌های منظم، نمونه‌برداری کنترل‌شده، انجام آزمایش‌ها در آزمایشگاه‌های معتبر، مدل‌سازی زمین‌شناسی سه‌بعدی، و نهایتا ارائه گزارش فنی قابل حسابرسی. تنها پس از طی این مراحل است که یک ذخیره می‌تواند بر اساس استانداردهای جهانی در رده‌های «اثبات‌شده»، «احتمالی» یا «امکان‌پذیر» طبقه‌بندی شود.
داده‌های ارائه‌شده توسط معادن هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارند و صرفا جنبه تایید حضور طلا را دارند، نه تخمین مقدار آن.
عربستان سعودی طی چند سال گذشته سرمایه‌گذاری سنگینی برای توسعه بخش معدن انجام داده و در تلاش است خود را از وابستگی به نفت دور کند. معادن نیز در کنار پروژه‌های طلا و مس، به دنبال توسعه پروژه‌های فسفات، آلومینیوم و فلزات نادر است و گزارش اخیر این شرکت بخشی از یک نقشه راه گسترده‌تر به شمار می‌رود. با این حال تحلیلگران بازار مواد معدنی تاکید می‌کنند که هرگونه ادعا درباره ذخایر بسیار بزرگ بدون پشتوانه فنی نه‌تنها اعتبار رسانه‌ای را مخدوش می‌کند، بلکه می‌تواند موجب برداشت‌های اشتباه درباره وضعیت بازار طلا و ظرفیت واقعی کشورهای تولیدکننده شود. آنها یادآوری می‌کنند که حتی بزرگ‌ترین معادن طلای جهان نیز قبل از اعلام هر رقم رسمی، ده‌ها سال تحت حفاری، ارزیابی و ممیزی دقیق قرار گرفته‌اند.
نکته مهم دیگر این است که نتایج اولیه حفاری لزوما تصویر دقیقی از حجم ذخایر ارائه نمی‌دهند و در بسیاری از موارد، محدوده‌های طلادار در مراحل بعدی کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از برآوردهای اولیه می‌شوند. از این‌رو، تکیه بر داده‌های اولیه برای استخراج یک عدد مشخص معمولا اقدامی غیرحرفه‌ای و فاقد اعتبار تحلیلی است.
جمع‌بندی اینکه عربستان سعودی واقعا یک اکتشاف جدید و مهم در بخش طلا انجام داده و داده‌های اولیه نشان‌دهنده ظرفیت‌های واقعی این منطقه است. اما هیچ سند رسمی درباره اندازه این ذخیره منتشر نشده و ادعای «۱۱ میلیون تن طلا» نه در گزارش‌های شرکت، نه در رسانه‌های معتبر، نه در استانداردهای فنی و نه در ارزیابی‌های مستقل دیده نمی‌شود. بنابراین روایت قابل اتکا این است که کشف انجام شده، کشفی مقدماتی و امیدبخش است؛ اما برآورد حجم ذخیره هنوز در مرحله اولیه قرار دارد و انتشار اعداد بزرگ فاقد پشتوانه، به معنی انحراف از واقعیت روند فنی اکتشاف است.
