به گزارش بهداشت نیوز، اجرای موفقیت آمیز برنامه واکسیناسیون علیه کرونا ویروس فقط منحصر به کارایی و اثربخشی واکسن نیست و
علاوه بر وجود یک سیستم بهداشتی منسجم و قوی، نیاز مبرمی به اعتماد عمومی و پذیرش جامعه هدف نسبت به واکسن دارد. مطالعه حاضر با رویکردی تلفیقی (کیفی-کمی بطور همزمان) با هدف بررسی وضعیت پذیرش واکسن کووید-19 و عوامل تعیین کننده آن در کلان شهر تهران طراحی و اجرا شده است.
روش اجرا
در این مطالعه،کلیه افراد بزرگسال 18 ساله و بالاتر ساکن مناطق 22 گانه شهرداری شهر تهران به عنوان جامعه هدف مد نظر قرارگرفت. حجم نمونه برآورد شده برای بخش کمی این مطالعه، برابر با 1200 نفر بودکه به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. جهت سنجش وضعیت پذیرش واکسن کووید-19 و تعیین کننده های مرتبط به آن از چک لیست محقق ساخته مطابق با مطالعات جهانی صورت گرفته و گایدلاین سازمان جهانی بهداشت استفاده گردید. در بخش کیفی 100 نفر (در هر گروه 25 نفر شامل: سالمندان، ارائه دهندگان خدمات سلامتی، مبتلایان به بیماری های زمینه ای و جمعیت عمومی) بصورت هدفمند انتخاب و پس از انجام مصاحبه های عمیق نیمه ساختارمند با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، اطلاعات تحلیل و نتیجه بخش کیفی استخراج گردید.
یافته ها
بخش کمی این پژوهشی با حجم نمونه 1200 نفری در شهر تهران انجام شد. میانگین سن در گروه زنان2/46و در گروه مردان 47 سال بود.
تمایل به دریافت واکسن: بطور کلی 6/83 درصد از شهروندان تهران تمایل به دریافت واکسن کووید- 19 داشتند و مابقی نسبت به دریافت این واکسن ابراز عدم تمایل کرده اند.
از منظری دیگر، با پرس و جو در خصوص نوع واکسن مشخص شد که فقط 8/6 درصد از افراد هیچ تمایلی به دریافت واکسن نداشته اند، اما 3/85 درصد واکسن خارجی، 4/25 درصد واکسن ایرانی و 6/9 درصد هر دو نوع واکسن را ترجیح داده اند. بر اساس چک لیست استاندارد جهانی نمره کووید-19(نگرش مردم به عملکرد و مدیریت دولت در حوزه اپیدمی با دامنه صفر تا 100 )، میانگین 23/49به دست آمد که بطور معناداری پائین تر از میانگین کل 20 کشور (نمره 95/52 ) قرار داشت که نمایانگر عملکرد متوسط ایران در این زمینه است.
بررسی برخی تعیین کننده های موثر بر تمایل به دریافت واکسن کووید-19 نشان داد که سالمندان در مقایسه با افراد زیر 60 سال 1/7 برابر بیشتر، افراد مجرد در مقایسه با افراد متأهل 46 درصد کمتر و افراد دارای تبعیت دارویی متوسط در مقایسه با افراد دارای تبعیت دارویی پائین، 43 درصد کمتر تمایل به دریافت واکسن داشتند.
شکل شماره 1: وضعیت 10 نشانگر مرتبط به نگرش مردم به عملکرد دولت در دوره همه گیری کووید-19
بخش کیفی مطالعه به منظور تعیین عوامل تاثیرگذار و چالش های مربوط به پذیرش واکسن کووید-19 در ایران و براساس تجارب 4 گروه شامل افراد دارای بیماری های زمینه ای، جمعیت عمومی، سالمندان، و کادر درمان انجام شد. اطلاعات از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته، جمع آوری و با روش تحلیل محتوا کیفی تحلیل گردید. مهمترین چالش ها و راهکارهای ارائه شده از نظر مشارکت کنندگان در کادر زیر آمده است.
|
|||
|
بر اساس تجارب افراد دارای بیماری های زمینه ای |
|
براساس تجارب کادر درمان |
چالش های فردی:
چالش های مدیریتی:
چالش های فرهنگی:
|
|
بر اساس تجارب جمعیت عمومی |
|
از نگاه گروه های مختلف جمعیتی |
|
|
بر اساس تجارب سالمندان |
|
||
راهکارها
نتیجه گیری:
در کل به نظر می رسد برای افزایش میزان پذیرش واکسیناسیون کووید-19 در سطح محلی و ملی، باید سطح بهداشت، سطح سواد سلامت و میزان اعتماد عمومی به دولت در نظرگرفته شود و با برنامه ریزی برای افزایش سواد سلامت و به خصوص سواد واکسن، رغبت برای دریافت این واکسن افزایش می یابد.
در این راستا برنامه ها و استراتژی هایی طرح ریزی شود که با درنظرگرفتن حساسیت مذهبی و فرهنگی عقاید نادرست درباره واکسن را برطرف کند.
نتایج این تحقیق حاکی از آن است که رضایت پایینی از عملکرد دولت در بخش های مختلف مدیریت کرونا وجود دارد. بنابراین اطلاع رسانی به موقع و شفاف،گسترش حمایت های اجتماعی و پوشش های بیمه ای، گسترش دسترسی راحت و ارزان به تست های تشخیصی و امکانات مناسب درمانی، توجه به گروه های مختلف جمعیتی به ویژه گروه های آسیب پذیر و توجه همزمان به ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی سلامت می تواند در جهت افزایش سطح رضایت عمومی از عملکرد دولت کمک کننده باشد.
درنهایت انجام ارزیابی مداوم خطر با حضور کلیه ذینفعان، تدوین و پیش بینی سناریو های آینده و تدوین برنامه پاسخ و مدیریت کووید-19 با استفاده از نتایج ارزیابی مداوم خطر و ارزیابی مداوم مداخلات ملی در حوزه های مختلف توصیه می شود.
این طرح مصوب معاونت تحقیقات دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی بوده است که در سال جاری توسط همکاران رصد خانه اجتماعی کووید-19 انجام شده است.
