دکتر هرمزدیار کیان مهر در سال ۱۳۱۱ در کرمان در خانواده‌ای کم بضاعت و از اقلیت‌های زرتشتی چشم به جهان گشود. ایشان دارای چهار برادر و دو خواهر بود و سه سال بیشتر نداشت که پدرش را از دست داد. از آن پس مسئولیت مدیریت و حفاظت از زندگی و کودکان بر عهده مادرش بود. ایشان دوره ابتدایی و پنج سال از دوره متوسطه را در زادگاهش کرمان به اتمام رساند و سال آخر را در تهران سپری کرد. دیپلم تجربی را کسب کرده و در همان جا مشغول به کار شد.
پس از چهار سال کارفرمایش، مخارج تحصیل ایشان را به عهده گرفت تا برای ادامه تحصیل به خارج سفر کند و مدارک فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس خود را از آمریکا دریافت کرد. دکتر کیان مهر پس از کسب فوق لیسانس و بازگشت به ایران و کار در دانشگاه شیراز و سپس دانشگاه فردوسی مجدد توسط دانشگاه فردوسی در سال ۱۳۵۰ جهت کسب مدرک دکترا به همراه همسر و فرزندش به انگلستان بورس شدند.
لازم به ذکر است دکتر کیان مهر در سال ۱۳۵۴ نام خانوادگی خود را از خداداد کوچکی به کیان مهر تغییر داد و برخی مدارک و به طبع مقالات ایشان که به سال‌های پیش از ۱۳۵۴ برمی‌گردد با نام خانوادگی خداداد کوچکی است. ایشان طی فرصت‌های مطالعاتی در سال‌های ۱۳۵۸ به انگلستان و در سال ۱۳۷۰ به کانادا سفر کرد. دکتر کیان مهر در سال ۱۳۶۸ به درجه دانشیاری و در سال ۱۳۷۵ به درجه استادی نائل شد و به مدت پنج سال تنها استاد گروه زیست شناسی بود.
دکتر کیان مهر؛ دوره ابتدایی و متوسطه را تا سال ۱۱ در زادگاهش سپری کرد. در مدرسه اقلیت‌های زرتشتی به نام کاویانی تا دوم ابتدایی و در مدرسه ایرانشهر تا پایان دوره اول متوسطه را به اتمام رساند. سال‌های ۱۰ و ۱۱ متوسطه را نیز در دبیرستان شاپور کرمان سپری کرد و سال آخر دبیرستان را در فیروز بهرام در شهر تهران که متعلق به اقلیت‌ها بود به اتمام رساند و موفق به کسب دیپلم تجربی از دبیرستان فیروز بهرام شدند.
دکتر کیان مهر پس از دریافت دیپلم به مدت چهار سال در تهران نزد فردی به نام ارباب تفتی مشغول به کار شد که طی این مدت موفق به جلب رضایت کارفرمای خود شده و سرانجام کارفرمای ایشان مخارج ادامه تحصیل دکتر کیان مهر را برعهده گرفت تا ایشان بتوانند مراتب عالیه تحصیلی را در خارج به پایان برساند. در نتیجه دکتر کیان مهر پس از گذراندن کلاس‌های زبان و شرکت در آزمون‌های اعزام به خارج موفق به مهاجرت به آمریکا شد.
ابتدا طی دو سال تحصیل در کلرادو موفق به کسب مدرک فوق دیپلم شدند. پس از آن به کمک استادش آقای دکتر اوون جهت ادامه تحصیل به دانشگاه ایالتی اروگان رفته و در سال ۱۳۴۰ موفق به کسب مدرک لیسانس در رشته علوم گیاهی شد. از آنجا که معدل بالای ۱۷ داشت، درخواست بورس کرد که با آن موافقت شد و جهت انجام تحقیقات به مرکز تحقیقاتی کشاورزی در آلاسکا اعزام شد. سرانجام در سال ۱۹۶۴ موفق به کسب مدرک فوق لیسانس از دانشگاه اروگان شد اما به دلیل عدم امکانات مالی مدتی از تحصیل انصراف داد و از دانشگاه کورنل به عنوان آسیستانت دپارتمان گیاه شناسی بورس گرفت.
در سال ۱۳۵۰ دکتر کیان مهر موفق به کسب بورس تحصیلی جهت ادامه تحصیل در مقطع دکترا و به دانشگاه شفیلد انگلستان اعزام شد. پس از گذشت چهار سال بعد از دفاع از رساله خود با موضوعیت بیولوژی همزیستی میکوریزی در سال ۱۳۵۴ موفق به کسب مدرک دکترا شد. دکتر کیان مهر پس از کسب مدرک فوق لیسانس ابتدا در دانشگاه ایالتی نیویورک استخدام شد و به مدت دو سال به تدریس پرداخت. پس از آن از دانشگاه شیراز برای دعوت از اساتید ایرانی مقیم در آمریکا اقدام کرد که ایشان از جمله افرادی بود که دعوت این دانشگاه را پذیرفت و از دانشگاه نیویورک استعفا داد و به ایران بازگشت.
همچنین، از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۸ در دانشگاه پهلوی سابق شیراز بود و دعوتنامه‌ای از دانشگاه فردوسی مشهد برای ایشان ارسال شد تا مسئولیت اولین سمپوزیوم ژنتیک ایران را به عهده بگیرد. از آن پس به اصرار رئیس دانشگاه، دانشکده و نیاز به حضور ایشان در گروه زیست شناسی باعث شد ایشان از دانشگاه شیراز به دانشگاه فردوسی منتقل شود .ایشان گروه زیست شناسی دانشکده پزشکی را در گروه زیست شناسی دانشکده علوم ادغام کرد.
دکتر کیان مهر پس از کسب مدرک دکترا و بازگشت به ایران از سال ۱۳۵۴ با درجه استادیاری در دانشگاه فردوسی مشهد شروع به کار کرد. ایشان بنیان‌گذار تحقیقات میکوریزای و سیکولار – آربا سکولار و همچنین بنیان‌گذار تحقیقات بر روی جلبک‌های سواحل خلیج فارس و دریای عمان است. آزمایشگاه گیاهان بی گل را تاسیس کرد و مدیریت گروه را به مدت چهار سال بر عهده داشت.
دکتر کیان مهر در یکی از مصاحبه‌های خود اظهار داشته است: دانشگاه‌های ما در ایران باید تلاش کنند که همراه با نیازهای جامعه پیش بروند. این قضیه در خارج به خوبی دیده می‌شود. در انگلیس بیشتر بودجه‌های دانشگاه‌ها و به خصوص بودجه طرح‌های تحقیقاتی را بخش‌های خصوصی تامین می‌کنند؛ بنابراین بایستی همراه با نیاز بخش‌های خصوصی پیش برود. خوشبختانه در سال‌های اخیر رابطه بین دانشگاه و صنعت برقرار شده است که امیدوارم این رابطه پررنگ‌تر شود. اگر ما علاقه‌مند هستیم که مملکت‌مان پیشرفت کند، می‌دانیم که پیشرفت هم ممکن نیست مگر به وجود تخصص‌ها و تولید علم که در راس پیشرفت یک مملکت قرار می‌گیرند و از آنجا که اساتید این دو رکن علم و تخصص را تولید می‌کنند، بنابراین باید توجه بیشتری به رفاه آنها باشد تا بتوانند خدمات خود را به نحو احسن انجام دهند.
زنده‌یاد هرمزدیار کیانمهر پس از گذراندن دوره بیماری، پنج‌شنبه ۱۶ اسفندماه ۱۳۹۷ خورشیدی در سن ۸۸ سالگی به هماروانان پیوست.
منبع:
پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه فردوسی مشهد/ مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه
انتهای پیام
