مازندران مهد آیین‌ها و فرهنگ‌هاست. ۱۴ آبان به‌عنوان روز مازندران نامگذاری شد تا دیارعلویان که مهد آیین ها، نام آوران، قهرمانان، پهلوانان و فرهنگ‌هاست به فراموشی سپرده نشود.
نامگذاری روزی به نام مازندران، فرصتی برای بازخوانی برخی آیین‌های فراموش‌شده بومی و محلی است، که جوان‌تر‌ها کمتر از آن شنیده‌اند.
پژوهشگران و فعالان حوزه فرهنگ و تمدن مازندران باهم اندیشی و همفکری ۱۴ آبان را به دلیل بیعت مردم این استان با حسن بن زید علوی بنیان‌گذار نخستین حکومت شیعی علوی به نام روز مازندران انتخاب کردند.
بیعت مردم مازندران با حسن بن زید علوی در ۱۴ آبان سال ۲۴۳ شمسی مصادف با عید سعید فطر ۲۵۰ هجری قمری رخ داد.
در تاریخ مازندران روایت شده؛ طاهریان عمال معتصم خلیفه عباسی پس از سرکوبی قیام مازیار قارنوند بر مازندران، استیلا یافته و به مردم ستم می‌کردند.
در دوره حکومت محمدبن طاهر مردم مازندران که از ظلم کارگزاران طاهری به تنگ آمده بودند، نزد محمدبن ابراهیم علوی ساکن صالحان کجور که در زهد و تقوا شهره بود رفتند و از او خواستند؛ برای رهانیدن مردم از ستمگری عمال طاهری به پاخیزد و حکومت را به دست گیرد، اما او عذر خواست و برای این کار داماد خود حسن بن زید را که در شهر ری سکونت داشت پیشنهاد کرد.
مردم با ارسال نامه‌ای که به تائید محمدبن ابراهیم هم رسیده بود از حسن بن زید برای برپائی حکومت در مازندران دعوت کردند و او نیز پذیرفت و از ری به سوی مازندران حرکت کرد و در روز ۲۷ رمضان سال ۲۵۰ هجری قمری مصادف با ۱۴ ابان سال ۲۴۳ هجری شمسی وارد دشت کجور شد.
مردمی که در دشت کجور به استقبال او آمده بودند با وی دست بیعت دادند و او همان روز باخواندن خطبه، در همان مکان تاسیس حکومت علوی را در مازندران اعلام کرد.
سپس حسن بن زید بن محمدبن اسماعیل بن حسن بن حضرت علی بن ابیطالب (ع) ملقب به داعی کبیر بر سراسر مازندران مسلط شد و مردم از ظلم طاهریان نجات یافتند.
به این ترتیب نخستین حکومت شیعی در جهان توسط حسن بن زید، روز ۱۴ آبان سال ۲۴۳ شمسی در مازندران و به خواسته مردم این سامان برپا شد.
14 آبان؛ روزی به نام مازندران
در اواخر دهه ۸۰ هجری شمسی مسئولان مازندران، با نامگذاری روز ۱۴ آبان، روز ملی مازندران آنرا به تصویب رساندند و به همین نام نیز درتقویم رسمی کشور جای گرفت.
پیش‌ازاین نامگذاری، اجرا و احیای برخی رسوم و سنت‌ها به برخی ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌ها و تعدادی مؤسسات خلاصه می‌شد، اما اکنون به یک جریان منسجم تبدیل شده است.
