به گزارش بهداشت نیوز، بیماری یا حمله پانیک هجوم ناگهانی وحشت زیاد است که باعث بروز واکنش‌های فیزیکی در بدن می‌شود. با این همه، این نوع حملات معمولاً خطر جدی به حساب نیامده و علت مشخصی هم ندارند. این نوع حملات می‌توانند بسیار ترسناک بوده و فرد احساس می‌کند که کنترل خود را از دست داده، دچار حمله‌ی قلبی شده و یا حتی دارد می‌میرد. 

حمله پانیک ناتوان‌کننده بوده و منجر به بی‌حرکتی فرد خواهد شد. در هنگام حمله، ضربان قلب سریع و محکم خواهد شد، فرد قادر به تنفس نیست و احساس می‌کند دارد می‌میرد یا دیوانه می‌شود. 

حمله پانیک غالباً ناگهانی، بدون هشدار قبلی و بعضی اوقات حتی بدون وجود عاملی تحریک‌کننده رخ می‌دهد.حتی ممکن است فرد در هنگام خواب و استراحت دچار وحشت‌زدگی شود‌.

بسیاری از مردم یک یا دو حمله‌ پانیک را در طول زندگی تجربه می‌کنند و بعد از آن و زمانی که شرایط استرس‌زا رفع شد، مشکل آن‌ها به خودی خود برطرف می‌شود. اما اگر حملات ادامه‌دار، غیر منتظره و طولانی باشد، احتمالاً شخص به اختلال پانیک (panic disorder) مبتلا شده است. 

حملات پانیک به خودی خود کشنده نیستند؛ ولی می‌توانند ترسناک بوده و کیفیت زندگی را تحت تاثیر خود قرار دهند. از طرفی درمان اختلال پانیک بسیار کارگشا خواهد بود.

علت حملات پانیک چیست؟

به درستی مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز وحشت زدگی و اختلال پانیک می‌شوند، ولی این فاکتورها ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:

    ژنتیک
    استرس زیاد 
    تمایل زیاد به احساسات منفی و حساسیت زیاد در برابر موقعیت‌ها و رویدادهای استرس‌زا
    تغییراتی در عملکرد برخی قسمت‌های مغز 

حمله پانیک در ابتدا به یکباره و بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد؛ ولی به مرور زمان بودن در شرایط و موقعیت‌هایی خاص آن را تحریک خواهد کرد. 

برخی از پژوهش‌ها ثابت کرده است که پاسخ جنگ و گریز که یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان در هنگام برخورد با خطر است، در بروز حمله پانیک نقش دارد. برای مثال اگر یک خرس شما را دنبال کند، بدن به صورت غریزی واکنش نشان می‌دهد. 

در شرایط خطر ضربان قلب بالاتر رفته تا بدن برای مقابله با شرایط مرگبار آماده شود. بسیاری از این واکنش‌ها در وحشت‌زدگی هم رخ می‌دهد. با این همه به درستی مشخص نیست که چرا زمانی که هیچ خطر مشخصی وجود ندارد، فرد وحشت‌زده می‌شود. 

علائم حمله پانیک

حمله پانیک یا همان وحشت‌زدگی معمولاً ناگهانی و بدون هشدار قبلی آغاز می‌شود. امکان بروز این حملات هر زمانی وجود دارد. در حال رانندگی، در حال خرید در یک مرکز تجاری، در هنگام خواب و یا در میانه‌ یک جلسه‌ مهم کاری، فرد ممکن است آنها را تجربه کند. گاه به گاه و یا مکرراً فرد می‌تواند دچار حمله شود. 

حملات پانیک با هم متفاوت هستند، اما نشانه‌های آن تا چند دقیقه ادامه خواهند داشت. بعد از بروز حمله، فرد احساس خستگی بسیار زیادی خواهد کرد.

برخی از علائم وحشت‌زدگی و اختلال پانیک عبارت‌اند از:

    احساس مرگ یا خطر قریب‌الوقوع 
    ترس از دست دادن کنترل و مرگ 
    ضربان قلب سریع و شدید 
    تعریق
    لرزش شدید 
    تنگی نفس و احساس فشار بر گلو 

    لرز 
    تهوع 
    درد شکمی 
    درد سینه 
    سر درد 
    سرگیجه و غش 
    بی حسی و کرختی بدن 
    احساس گرمای زیاد 
    داشتن احساسات غیر واقعی و کناره‌گیری از جمع 

درمان اختلال پانیک

درمان کمک بسیار زیادی در راستای کاهش شدت و تعداد حملات و بهبود عملکرد در زندگی روزانه انسان دارد. اصلی‌ترین روش‌های درمانی شامل روان‌درمانی و استفاده از دارو است. بستگی به درجه و شدت، سابقه‌ فرد و در دسترس بودن روان‌درمانگر متخصص در زمینه‌ی اختلال پانیک، هر دو روش برای درمان ممکن است به کار گرفته شوند. 

روان درمانی برای حمله پانیک

روان‌درمانی موثرترین شیوه درمانی برای وحشت‌زدگی و اختلال پانیک است. روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند که علاوه بر شناخت بهتر اختلال پانیک، راه‌های مبارزه با آن را هم بیاموزد.

نوعی از روان‌درمانی درمان رفتاری-شناختی (cognitive behavioral therapy) است.  در این روش  بیش‌تر در مورد وحشت‌زدگی و اختلال پانیک خواهید آموخت و متوجه می‌شوید که این حملات خطرناک نیستند. روان‌درمانگر به فرد کمک می‌کند که در محیطی ایمن علائم حمله پانیک را بازسازی کرده و واکنش مناسب را در برابر آن اعمال کند.

به مرور که شخص متوجه می‌شود حس فیزیکی حمله پانیک خطرناک نیست، وحشت‌زدگی برطرف خواهد شد. درمان موفق کمک می‌کند تا فرد بر ترس قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احتمال بروز وحشت‌زدگی در آن‌ها وجود دارد غلبه کند.

مشاهده‌ نتایج درمانی زمان‌بر است و نیاز به تلاش زیادی دارد. بعد از چند هفته ممکن است علائم این عارضه کاهش پیدا کنند و بعد از گذشت چند ماه، با کاهش شدید علائم، این حملات تا حدود زیادی برطرف شوند. برای اینکه مطمئن شوید روند درمان تحت کنترل است باید به صورت مرتب با روان‌درمانگر در ارتباط باشید.

چه کسانی بیشتر در معرض اختلال پانیک قرار دارند؟

نشانه‌های وحشت‌زدگی معمولاً در سال‌های آخر نوجوانی و یا در اوایل بزرگسالی بروز پیدا کرده و هم در زنان و هم در مردان دیده می‌شود.

برخی فاکتورهایی که خطر ابتلا به وحشت‌زدگی یا اختلال پانیک را افزایش می‌دهند:

    داشتن پیشینه خانوادگی 
    تحمل استرس زیاد در زندگی، مانند مرگ یا بیماری سخت یکی از دوستان یا اعضای خانواده 
    تجربه ضربه‌ شدید عاطفی و جسمی، مانند تجربه‌ تجاوز جنسی یا بودن در یک تصادف شدید 
    تغییرات گسترده در زندگی، مانند طلاق یا بچه‌دار شدن 
    سیگار کشیدن یا مصرف بیش از اندازه‌ کافئین
    تجربه‌ی تجاوز جنسی در کودکی 

عوارض جانبی اختلال پانیک

یکی از بدترین چیزها در مورد وحشت‌زدگی این است که شخص از تکرار دوباره‌ آن هراس بسیار زیادی خواهد داشت و همین ترس مانع از حضور فرد در موقعیت‌هایی خواهد شد که امکان بروز دوباره‌ حمله وجود دارد.

اگر حمله پانیک و اختلال پانیک درمان نشوند بر همه‌ی جنبه‌های زندگی انسان اثر خواهند گذاشت. دچار شدن به این گونه حملات به صورت مکرر باعث می‌شود که انسان به صورت مداوم در معرض حجم زیادی از ترس بوده و کیفیت زندگی به شکل زیادی پایین خواهد آمد. 

پانیک اتک می‌تواند منجر به برخی مشکلات شود و یا به آن‌ها مربوط باشد؛ از جمله:

    ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا خروج از خانه 
    نیاز به مراقبت پزشکی مداوم برای سایر مشکلات و عوامل تاثیرگذار بر سلامت فردی 
    دوری کردن از بودن در میان جمع 
    مشکلات در مدرسه یا محیط کار 
    افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روانی 
    افزایش خطر خودکشی و افکار منفی اقدام به خودکشی 
    سو مصرف الکل و دیگر مواد مخدر 
    مشکلات مالی 

اختلال پانیک در برخی افراد  شامل هراس از مکان باز (agoraphobia) هم می‌شود. در این عارضه فرد از بودن و قرار گرفتن در موقعیت‌های ایجادکننده اضطراب پرهیز می‌کند. چرا که فرد می‌ترسد که امکان فرار نداشته باشد، یا در صورت بروز حمله وحشت‌زدگی نتواند درخواست کمک کند. برخی افراد هم برای خروج از خانه به دیگران وابسته شده و بدون حضور دیگری از خانه خارج نمی‌شوند.

چگونه از اختلال پانیک پیشگیری کنیم؟

راهکاری قطعی برای پیشگیری از وحشت‌زدگی یا اختلال پانیک وجود ندارد. با این همه این راهکارهای پیشنهادی ممکن است کمک‌کننده باشند:

    اگر هر چه سریع‌تر حملات پانیک درمان شوند، از بدتر شدن آن‌ها و تکرار دوباره و مکرر آن‌ها جلوگیری خواهد شد.
    دنبال کردن صحیح برنامه‌ی درمانی از بدتر شدن یا عود کردن علائم وحشت‌زدگی پیشگیری می‌کند.
    انجام فعالیت‌های بدنی و ورزشی به صورت مرتب نقش مهمی در مبارزه با اضطراب دارد. 

چه زمانی باید برای پانیک به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نشانه‌های حمله‌ی پانیک را دارید، هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید. این دسته از حمله‌ها آن‌قدر که ناخوشایند و آزاردهنده هستند، خطرناک نیستند. از طرفی امکان کنترل این حملات بدون درمان ممکن نیست و اگر درمان مناسب اعمال نشود، حملات پانیک بدتر خواهند شد.

علائم حمله پانیک بعضی اوقات به نشانه‌های دیگر بیماری‌های جدی مانند حمله قلبی شبیه هستند. اگر فرد دلیل ایجاد این نشانه‌ها را نمی‌داند باید با مراجعه به پزشک به ارزیابی دقیقی از شرایط بیماری خود برسد.

اگر در این باره سوالی دارید می‌توانید با نوشتن پرسش خود در قسمت پرسش و پاسخ انتهای همین مطلب از پزشکان مجله دکتردکتر پاسخ خود را دریافت کنید. 

چگونگی تغییر سبک زندگی برای درمان اختلال پانیک

در حالی که با بهره‌گیری از کمک‌های حرفه‌ای تا حدود زیادی می‌توان وحشت‌زدگی و اختلال پانیک را درمان کرد، با انجام یک سری مراقبت‌ها تا حد زیادی می‌توان علائم این اختلال را کنترل و مدیریت کرد.

    پایبندی به برنامه‌ درمانی: رو به رو شدن با ترس‌ها می‌تواند دشوار باشد، ولی درمان کمک می‌کند تا شما احساس نکنید در خانه زندانی هستید.

    ملحق شدن به گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی به فرد این فرصت را می‌دهد که با افراد دیگری که مشکل مشابه‌ای دارند در ارتباط باشد و از تجربه جمعی بهره ببرد.

    پرهیز از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر توهم‌زا: همه‌ی این مواد باعث تحریک حملات و بدتر شدن آن‌ها می‌شوند.

    انجام تمرینات مدیریت استرس و روش‌های مدیتیشن: انجام یوگا، مدیتیشن، نفس عمیق کشیدن و انجام حرکات کششی تا حد زیادی کمک‌کننده است.

    انجام فعالیت‌های بدنی: انجام حرکات ورزشی ایروبیک تا حدود زیادی در بهبود خلق و خو موثر خواهد بود.

    داشتن خواب کافی: خواب کافی در طول شب از خستگی مداوم در طول روز جلوگیری خواهد کرد. 

چگونه حمله‌ پانیک را متوقف کنیم؟

وحشت زدگی یا اختلال پانیک هجوم ناگهانی حجم زیادی از ترس، وحشت، استرس و اضطراب است. این حملات نگران کننده بوده و علاوه بر داشتن اثرات جسمی بر روان فرد هم تاثیر خواهند گذاشت. 

بسیاری از افراد در زمان حمله تنفس دشوار، تعریق زیاد، لرز و ضربان قلب شدید را تجربه خواهند کرد. بسیاری دچار درد قفسه سینه شده و احساس می‌کنند که روحشان از بدن خارج شده است، گاهی شدت حمله آن‌قدر زیاد است که فرد گمان می‌کند که دچار حمله‌ یا سکته‌ی قلبی شده است. 

اختلال پانیک برای فرد تجربه  ترسناکی  تلقی میشود .گاهی  ممکن است به سرعت اتفاق بیفتد.

 یازده راه برای توقف آن وجود دارد که با هم مرور می‌کنیم:

نفس عمیق کشیدن 

از آن‌جایی که تند تند نفس کشیدن  یکی از نشانه‌های حمله‌ی وحشت زدگی است و باعث افزایش ترس فرد می‌شود، نفس عمیق به کاهش علایم در طول حمله کمک خواهد کرد. 

اگر فرد قادر به کنترل نفس کشیدن خود باشد، کم‌تر دچار حالت تند تند نفس کشیدن خواهد شد که به نوبه‌ی خود سایر علایم اختلال پانیک را بدتر خواهد کرد. 

به افراد توصیه می‌شود که روش صحیح نفس عمیق را با تمرین بسیار بیاموزند. در طی فرایند دم باید هوا به آرامی وارد ریه‌ی فرد شده و بعد از شمارش تا عدد ۴ در یک بازدم عمیق

خارج شود. 

تشخیص بروز اختلال پانیک 

اگر شخص تشخیص دهد که به حمله‌ی وحشت زدگی دچار شده و خبری از حمله‌ی قلبی نیست، می‌تواند به خود اطمینان دهد که این شرایط موقتی است و به زودی برطرف خواهد شد. 

فرد باید بتواند بر ترس خود غلبه کند و این موضوع را بپذیرد که این حمله باعث مرگ او نخواهد شد. غلبه بر این عوامل به فرد اجازه می‌دهد تا بر روی دیگر روش‌های موجود برای کاهش شدت علایم تمرکز کند.

بستن چشم‌ها 

برخی از حمله‌ها ناشی از عوامل تحریک کننده‌ای هستند که باعث نگرانی و هیجان بیش‌ از حد فرد شده‌اند. اگر فرد در محیط شلوغ و پر رفت و آمدی با عوامل تحریک کننده‌ی زیاد باشد، این ممکن است باعث ایجاد حمله در فرد شود. 

برای کاستن اثر عوامل تحریک کننده ، بهتر است که چشم‌ها در طول حمله بسته باشند. این کار به فرد کمک می‌کند تا با تمرکز بیش‌تری نفس بکشد. 

تمرین ذهن آگاهی 

ذهن آگاهی (Mindfulness) به فرد کمک می‌کند تا روی واقعیت اطرافش بیش‌تر تمرکز کند. از آن‌جایی که در طول حمله فرد احساس می‌کند که از فضای واقعی فاصله گرفته، ذهن آگاهی به فرد کمک خواهد کرد که با شرایط آزاردهنده‌ی موجود مبارزه کند. 

فرد با زدن پای خود روی زمین، یا دست کشیدن به بافت لباس خود در طول حمله روی حس فیزیکی خود تمرکز کرده و این حس به او کمک خواهد کرد تا بهتر به واقعیت محیط اطراف خود تسلط داشته باشد. 

متمرکز شدن روی یک شی 

تمرکز کردن روی یک شی به خصوص در طول بروز حمله به برخی افراد کمک می‌کند. جسمی را انتخاب کنید که به خوبی قابل مشاهده بوده و همه‌ی جزئیات آن به درستی قابل رویت باشد. برای مثال می‌توان به عقربه‌های ساعت توجه کرد. در طی توجه و تمرکز به آن جسم خاص توصیف دقیق ظاهر، رنگ، شکل و اندازه‌ی آن به فرد کمک می‌کند تا از شدت علایم حمله کم کند. 

استفاده از تکنیک شل کردن عضلات 

شل کردن عضلات هم به توقف حمله وحشت زدگی کمک می‌کند. برای شل کردن عضلات بدن از عضله‌های ساده‌ای مانند انگشتان دست استفاده کنید. اگر این روش را به صورت مداوم تمرین کرده باشد در هنگام بروز حمله بسیار کارآمدتر از آن استفاده خواهید کرد. 

تصور کردن یک موقعیت خاطره انگیز یا یک مکان شادی آور 

بهترین مکانی که شما در آن احساس آرامش و شادی دارید، کجاست؟ یک ساحل آفتابی با دریایی مواج؟ یا یک کلبه‌ی چوبی در دل کوهستان؟

خود را درون آن مکان تصور کنید و تلاش کنید تا تمام جزئیات آن مکان را در ذهن خود بازسازی کنید. تصور کنید که پای خود را درون شن‌های گرم ساحل فرو کرده‌اید یا بوی خوش درختان کاج را استشمام می‌کنید. 

مکانی که در ذهن خود تصور می‌کنید، باید در محیط طبیعی و پر از عوامل آرامش بخش باشد. تصور کردن محیط‌های شهری شلوغ انتخاب مناسبی برای توقف حمله نیست. 

انجام ورزش سبک 

زمانی که فرد در موقعیت‌های استرس زا حرکات ورزشی سبک انجام دهد، اندورفین ترشح شده در بدن به بهبود روحیه‌ی فرد کمک بسیار زیادی خواهد کرد. فعالیت‌هایی مانند شنا کردن و پیاده‌روی در این شرایط توصیه می‌شود.

نگه داشتن گیاه اسطوخودوس در دست 

اسطوخودوس گیاهی آرامش بخش بوده و به از بین بردن استرس فرد کمک می‌کند. به افراد توصیه می‌شود که همیشه عصار‌ه‌ی اسطوخودوس به همراه داشته و در مواقع ضروری مقداری از آن را روی ساعد دست خود مالیده و آن را بو کنند.

نوشیدن چای بابونه یا اسطوخودوس هم به آرامش فرد کمک می‌کند. اسطوخودوس نباید به همراه بنزودیازپین مصرف شود، چرا که باعث کسالت و خواب آلودگی شدید می‌شود.

تکرار کردن ذکرهایی خاص برای آرامش 

تکرار ذکرهای خاص علاوه بر آرامش بخش بودن باعث پرت شدن حواس فرد در هنگام بروز اختلال پانیک می‌شود.گفتن جمله‌ی این نیز بگذرد، یا به زودی تمام می‌شود و تکرار چندباره‌ی آن بسیار کمک کننده خواهد بود.

منبع: drdr