شپش سر بیماری است که اکثرا کودکان در مهدکودک ها و مدرسه ها به آن ابتلا می شوند. شپش سر نوعی حشره است که از طریق تماس پوست انتقال پیدا می کند.
شپش سر (Head lice) با نام علمی پدیکولوزیس (Pediculus humanus capitis)، حشره ریز قهوه‌ای یا خاکستری‌رنگ است که از خون پوست سر انسان تغذیه می‌کند. شپش ماده‌ای چسبناک تولید می‌کند که هر تخم شپش را محکم به ساقه مو متصل می‌کند. این موجود اغلب روی پوست سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن لانه می‌کند. شپش سر با چنگال‌هایی شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آنها دیده می‌شود، موها را می‌گیرد. شپش مو سر به‌ندرت روی بدن، مژه یا ابرو پیدا می‌شود.
شپش روی پوست سر، ممکن است قابل مشاهده باشد اما چون بسیار کوچک است، به سختی قابل تشخیص است. این عارضه، به خصوص در میان کودکان یک مشکل شایع و بسیار مسری است. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (۳ تا ۱۱ سال) و خانواده‌های آنها بیشتر به این ویروس آلوده می‌شوند. دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش مبتلا می‌شوند.
گزش آنها باعث خارش و تحریک پوست سر می‌شود و این خراشیدن منجر به عفونت می‌گردد. اگر می‌خواهید همه چیز را درباره شپش سر، علائم ابتلا به آن، عوارض شپش سر و راه‌های درمان این بیماری بدانید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید!
علائم شپش سر در زنان و مردان و نشانه‌های شایع آلودگی به شپش می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. ابتلا به شپش سر از دو طریق صورت می‌گیرد:
ممکن است باور نکنید اما شپش سر دارای فوایدی نیز دارد. موارد زیر برخی از فواید این بیماری هستند:
این بیماری شپش سر می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شود و موجب شود که شما در برابر نیش سایر حشرات مقاوم‌تر شوید
بعضی از متخصصان در زمینه داروسازی، از شپش‌ها برای بهبود ناهنجاری‌های ژنتیکی انسان‌ها استفاده می‌کنند و از آنها در درمان بیماری‌های مختلف مثل تیفوس، تب و … استفاده می‌کنند.
در حال حاضر، داروسازان در تولید داروهای مختلف و آماده‌سازی واکسن‌های مختلف از این بیماری استفاده‌های زیادی می‌کنند.
این بیماری اگر درمان نشود، باعث ایجاد عفونت پوستی و مشکلات بسیاری می‌شود. اگر پوست سر کودکان مبتلا به شپش سر، مدت طولانی دچار خارش شود، در نهایت، پوسته پوسته شده و روی پوست سر زخم ایجاد می‌شود. این زخم‌ها ممکن است عفونت کنند و شرایط بدی را ایجاد کنند.
از جمله این عفونت‌ها عبارت‌اند از:
تیفوس یکی از بیماری‌های دردناک و خطرناکی است که ناشی از گزش شپش سر است. شپش‌ها می‌توانند حامل عفونت باشند و آن را در سراسر بدن انسان انتشار دهند.
عفونتهای پوستی در سر عوارضی به همراه دارند که عبارت‌اند از:
هر شپش برای بالغ شدن از ۳ مرحله عبور می‌کند؛ مرحله اول، زمانی است که تخم (یا رشک) است، در مرحله دوم تبدیل به نمف (نوزادی که از تخم خارج می‌شود) می‌گردد و مرحله سوم، مرحله بالغ شدن شپش است. رشد نمف خود دارای ۳ مرحله است و برای عبور از هر مرحله نمف باید خون خواری کند. وقتی شپش بالغ شد، اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا (یا همان خون) به آن نرسد، از بین می‌رود. همچنین، اگر به هر دلیلی تخم شپش تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نخواهد شد. هر شپش روزانه ۱۰ تخم می‌گذارد. تخمها بعد از ۸ تا ۱۰ روز باز می‌شوند و شپش‌های بالغ حدود ۴ تا ۶ هفته عمر می‌کنند.
این بیماری نوعی حشره است که از طریق تماس با پوست یا وسایل شخصی فرد آلوده منتقل می‌شود. این حشره روی مو می‌ماند و از آن تغذیه می‌کند. اولین نشانه برای شپش خارش شدید است که فرد را آزار می‌دهد. شپش سر بیشتر کودکان و خردسالان را در مهد کودک مبتلا می‌کند و به این وسیله بقیه‌ی اعضای خانواده نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. اکثر افراد با مشاهده‌ی اولین علائم تمایل دارند به سرعت درمان خانگی این بیماری را شروع کنند.
اولین اصل برای درمان شپش موی سر این است که کاری کنیم حشره دیگر نتواند از پوست و مو تغذیه کند و از بین برود. روغن‌های گیاهی به دلیل خاصیت ویسکوزیته‌ای که روی موها ایجاد می‌کنند مانند یک محافظ روی شپش می‌چسبند. این شرایط باعث می‌شود اکسیژن کافی به شپش نرسد و نتواند تغذیه کند و از بین برود. روغن‌های زیر درمان فوری خانگی این بیماری هستند.
درمان گیاهی این بیماری در کودکان با استفاده از روغن نارگیل ساده و آسان است. برای انجام این روش باید موهای خود را به روغن نارگیل آغشته کنید و با استفاده از یک کلاه حمام یا پلاستیک موها را بپوشانید. می‌توانید شب قبل از خواب این کار را انجام دهید و صبح بعد از بیدار شدن با شانه کردن مو با شانه‌ی ضد شپش موهای خود را تمیز کنید و شپش‌های مرده را از موهای خود جدا کنید. بعد از شستن موها می‌توانید مجدداً این کار را تکرار کنید.
روغن شمعدانی یکی از موثرترین شیوه‌ها برای دفع این بیماری است. برای خفه کردن شپش‌ها شب قبل از خواب ریشه‌ی موها را به روغن آغشته کنید و تا صبح صبر کنید. شانه کردن و شستشوی مو موجب از بین رفتن شپش‌ها می‌شود. اضافه کردن روغن شمعدانی به شامپو هم یک اقدام موثر برای درمان خانگی شپش سر است.
این بیماری نمی تواند بر روی موهای کوتاه تر از نیم سانتیمتر زنده بماند و اصلاح موی سر، درمان مطلوب برای کسانی محسوب می‌شود که بتوانند موی کوتاه را برای دوره ای تحمل کنند. لازم به ذکر است که شپش می تواند حتی پس از اصلاح نیز بر روی باقیمانده های مو نیز جابجا شود. بعضی از شپش ها تلاش می کنند بر روی موی اصلاح شده نیز باقی بمانند که برای رفع کامل مشکل، بهتر است پس از اصلاح موی سر، از شانه ضد شپش برای پایان دادن کار استفاده شود.
روغن درخت چای یک درمان خانگی موثر برای این بیماری است. برای استفاده از این روش باید روغن درخت چای را با آب مخلوط کنید و به موها اسپری کنید و کلاه حمام روی سر خود بگذارید. بعد از چند ساعت موها را شانه کنید و شپش‌های مرده را با شانه و شستشو از موها جدا کنید. استفاده از روغن درخت چای برای درمان شپش تا دو مرتبه در هفته مجاز است. همچنین می‌توانید چند قطره از روغن را داخل شامپو بریزید.
برای درمان این بیماری با روغن اوکالیپتوس مانند روغن‌های دیگر باید آن را به موها بمالید و بگذارید چند ساعت روی مو باقی بماند. سپس با استفاده از شانه شپش‌های مرده را از موها جدا کنید و موها را بشویید.
روغن چریش را به شامپوی خود اضافه کنید و موهای خود را شستشو دهید. اگر به دنبال درمان قطعی این بیماری به صورت خانگی با استفاده از روغن‌های گیاهی هستید باید در انجام این روش مداومت داشته باشید و آن را تا درمان کامل تکرار کنید.
موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آنها را شانه کنید. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر شپش‌ها خلاص شوید.
آب پیاز خواص بسیاری در درمان بیماری‌ها دارد به همین جهت در طب سنتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمان خانگی این بیماری کودکان با استفاده از آب پیاز یک روش اثربخش است. برای استفاده باید چند عدد پیاز را رنده کنید و آب آن را بگیرید. موها را با آب پیاز آغشته کنید و بعد از چند ساعت شستشو دهید.
این شیوه باعث می‌شود شپش‌ها کشته شوند و بین موها باقی بمانند و بعد از شستشو از موها جدا شوند. استفاده از این روش به صورت یک روز در میان می‌تواند این بیماری را درمان کند.
استفاده از شامپو ضد شپش، یکی از بهترین روش ها برای درمان این بیماری می باشد که چند نمونه از قوی ترین شامپوهای ضد شپش که برای درمان شپش سر از آن ها استفاده می شود، عبارتند از: شامپو ضد شپش پرمترین، لیندان، نایلیس، پاراسیدوز، دای لیس، هگور و نیکسترین.
سیر در طب سنتی به عنوان یکی از گیاهان دارویی است که خاصیت از بین بردن عوامل بیماری‌زا را دارد. به همین جهت برای از بین بردن شپش سر می‌تواند یک گزینه‌ی مناسب باشد. برای استفاده از سیر و تهیه‌ی یک ماسک طبیعی باید چند حبه سیر را له کنید و با آب لیمو یا یکی از انواع روغن نارگیل، سیاه دانه یا روغن اوکالیپتوس ترکیب کنید و روی پوست و موهای خود بمالید.
ماسک گیاهی با سیر را نمی‌توان مثل روش‌های دیگر شب تا صبح یا چندین ساعت روی پوست خود بگذارید و باید بعد از ۲۰ دقیقه آن را با آب ولرم شستشو دهید و خشک کنید.
سرکه حاوی استیک اسید است و می‌تواند پوشش محافظی که روی تخم‌های شپش وجود دارد را از بین ببرد. بین سرکه سیب و سرکه انگور در درمان خانگی شپش سر تفاوتی وجود ندارد. فقط کافی‌ست سرکه را به صورت خالص بر روی موها و پوست سر خود اسپری کنید. ترکیب سرکه و یکی از روغن‌های گیاهی نیز می‌تواند موجب کشته شدن و لیز خوردن شپش‌ها از روی مو می‌شود. پس یک ساعت بعد از آغشته کردن موها به این مواد موها را با شانه‌ی شپش تمیز کنید و شستشو دهید.
مخلوط نمک و سرکه هم در درمان شپش سر موثر است. نمک با خاصیت ضدعفونی کننده درمان خانگی شپش و رشک سر است. هنگام استفاده موها را به چند بخش تقسیم کنید تا تمام قسمت‌های مو با سرکه مرطوب شود و موجی خفگی شپش‌ها شود.
جوش شیرین می‌تواند باعث کشته شدن شپش‌ها شود. اما باید به خاطر داشته باشید جوش شیرین را با نسبت سه به یک با آب مخلوط کنید و سپس آن را روی پوست سر و موهای کودکان مبتلا یا اطرافیان آنها که به شپش مبتلا شده‌اند اسپری نمایید. بعد از چند ساعت با شستشوی موها شپش‌های مرده از موها جدا می‌شوند.
سس مایونز نیز یک درمان سریع خانگی برای این بیماری است. زیرا مقادیری از سرکه برای تهیه‌ی سس مایونز استفاده شده است که می‌تواند شپش‌های بالغ را از بین ببرد. اما سرکه‌ی موجود در سس مایونز به قدری نیست که بتواند تخم‌های شپش را هم از بین ببرد. به همین جهت بهتر است برای درمان خانگی این بیماری از سس مایونز در کنار روش‌های دیگر استفاده کنید.
سس مایونز را تا سه مرتبه در هفته می‌توان استفاده کرد. شیوه‌ی استفاده از سس مایونز مانند روش‌های دیگر است و بعد از آغشته کردن مو باید آن را با کلاه پوشاند و بعد از چند ساعت با شانه‌ی مخصوص شانه کرد.
به یاد داشته باشید شانه کردن موهای مرطوب و استفاده کردن از نرم کننده می‌تواند موجب جدا شدن شپش‌ها از مو شود. پس حتماً این کار را انجام دهید.
نمک اپسوم یا منیزیم سولفات یکی ترکیباتی است که در طب سنتی برای درمان‌های خانگی موارد مختلفی استفاده می‌شود. نمک اپسوم از موثرترین ترکیبات برای درمان خانگی این بیماری است. برای استفاده ترکیب کردن آن با آب و اسپری کردن به بخش‌های مختلف مو می‌تواند اقدام موثری برای درمان باشد.
استفاده کردن از اسپند یکی از شیوه‌های معمول و موثر در درمان این بیماری است. این شیوه حتی برای کودکانی که مبتلا به این بیماری نشده‌اند هم موثر است و می‌تواند از ابتلا پیشگیری نماید. شیوه‌ی استفاده به این صورت است که باید کمی اسپند را پودر کنید و و آن را دم کنید. این دم کرده باید به قدری روی حرارت بماند که کمی غلیظ شود. بعد از سرد شدن موهای خود یا کودک مبتلا را به آن آغشته کنید و بعد از یک ساعت شستشو دهید.
اگر می‌خواهید این ترکیب هرچه سریع‌تر شپش‌ها را از بین ببرد، بعد از آغشته کردن موها و پوشاندن آن با کلاه با سشوار موهای خود را گرم کنید. این گرما روند از بین رفتن شپش‌ها را تسریع می‌کند.
برای درمان قطعی شپش سر لازم است که حتما با پزشک متخصص مشورت کنید و در برخی موارد دارویی برای سر یا شامپوی خاصی تجویز می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم پیش از هر اقدامی به پزشک مراجعه کنید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
علاوه بر آن زمانی که مشکوک به وجود شپش در موی خود یا فرزندتان هستید، هم بد نیست که به پزشک مراجعه کنید تا از آن اطمینان حاصل کنید. توجه داشته باشید که خارش سر بر اثر شپش می‌توان منجر به انتشار عفونت باکتریایی شود و ممکن است به غدد لنفاوی آسیب وارد کند و باعث تورم آن شود که در این صورت نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک‌ها است.
تعداد بسیاری داروی برای شپش موی سر وجود دارد که که بدون نسخه هم می‌توان از داروخانه تحویل گرفت که به چند مورد آن در این مقاله اشاره می‌کنیم:
