محققان با استفاده از مدل‌های ژنتیکی در پژوهش جدیدی دریافته‌اند که مادران با مصرف غذاهای سالم و مغذی در مراحل ابتدایی بارداری می‌توانند به بهبود سلامت مغز فرزندان و حتی نوه‌های خود کمک کنند. دانشمندان می‌گویند یافته‌های آن‌ها یک بار دیگر نشان می‌دهد که رژیم غذایی سالم در دوره بارداری چقدر اهمیت دارد.
پژوهشگران دانشگاه مانش استرالیا اخیراً نتایج آزمایش روی کرم‌های لوله‌ای Caenorhabditis elegans را منتشر کرده‌اند که از نظر ژنتیکی شباهت بالایی به انسان‌ها دارند. آن‌ها می‌گویند کرم‌های مادری که در مراحل ابتدایی بارداری سیب و گیاهان مفید خورده بودند، نه‌تنها از سلامت مغز فرزند خود، بلکه از سلامت مغز نوه‌هایشان هم محافظت کرده‌اند.
دانشمندان در این مطالعه به‌طور خاص آسه یا آکسون‌ها را بررسی کردند که تکانه‌های الکتریکی را بین نورون‌ها جابه‌جا می‌کنند. سلامت آکسون‌ها با آرایه یکدستی از ریزلوله‌ها حفظ می‌شود که مواد اساسی نظیر RNA، پروتئین‌ها و لیپیدها را منتقل می‌کنند. ریزلوله‌هایی که معیوب باشند، تأمین این مواد را مختل می‌کنند و موجب شکنندگی آکسون‌ها می‌شوند که عاملی برای اختلال‌های عصبی است.
گروهی از کرم‌های C. elegans آکسون‌های شکننده‌ای دارند که با افزایش سن تخریب می‌شوند. محققان می‌گویند اگر به کرم‌های لوله‌ای اسید اورسولیک، یعنی ترکیبی طبیعی از پوست سیب، رزماری و مریم‌گلی داده شود، شکنندگی آکسون‌ها پایین می‌آید. اسید اورسولیک ژنی را فعال می‌کند که یک چربی خاص را به‌وجود می‌آورد. این چربی یک اسفنگولیپید موسوم به اسفنگوسین-۱-فسفات (S1P) است.
دانشمندان می‌گویند اسفنگولیپید باید از روده مادر به تخمک‌ها در رحم برود تا از آکسون‌های فرزند محافظت کند. نکته جالب اینجاست که وقتی این اتفاق می‌افتد، محافظت از آکسون‌ها تا چند نسل بعدتر ادامه می‌یابد.
«راجر پوکاک»، از محققان این پروژه می‌گوید: «این نخستین‌باری است که می‌بینیم یک لیپید/چربی موروثی است. به‌علاوه، تغذیه مادر از اسفنگولیپید تا دو نسل بعدتر از آکسون‌ها محافظت می‌کند. این یعنی رژیم غذایی مادر نه‌تنها بر سلامت مغز فرزند، بلکه احتمالاً بر نسل‌های بعد از آن هم اثر می‌گذارد.»
اگرچه یافته‌های این پژوهش جالب توجه است، اما مطالعات بیشتری باید انجام بگیرد تا ببینیم این پدیده در انسان‌ها هم دقیقاً به همین شکل وجود دارد یا خیر. نتایج تحقیق حاضر در مجله Nature Cell Biology منتشر شده است.
