می‌بایست در «مُدهای حمل و نقل شهری» در تهران بازنگری کرد و «قلمروی عمومی شهروندان» را گسترش داد؛ این سخنان مقدمه رونمایی از طرحی است که قرار است تهران را نجات دهد، اما اگر خوب پیش برود، اجرایش ۴۰ سال به طول خواهد انجامید، بماند که تا همینجا هم عوارضی عجیب آفریده!

به گزارش «تابناک»، در شرایطی که سالانه حدود ۱.۵ میلیون خودرو در کشورمان تولید می‌شود و بخش عمده این خودرو‌ها در تهران و حومه آن رسوب می‌کند، عجیب نیست که سال به سال بر گره‌های ترافیکی پایتخت افزوده شود و حل مشکل بغرنج‌تر به نظر برسد. مشکلی که ظاهرا یکی از راهکار‌های دم دستی مسئولان برای رفع آن، اجرای ایده‌های جهانی به شیوه دلبخواهی است.

از جمله این ایده‌ها می‌توان به اقدامی اشاره کرد که بیش از یک دهه پیش در تهران اجرایی شد و بعد به چندین کلانشهر دیگر کشورمان هم سرایت داده شد؛ ایده راه اندازی اتوبوس‌های تندرو یا همان BRT. اتوبوس‌هایی که برای سرعت دادن به آمد و شدشان، بخش‌هایی از معابر را با نرده‌های فلزی جدا کردند و «خط ویژه» نامیدند تا دیگر خودرو‌ها مخل حرکت اتوبوس‌ها نشوند.

البته این ایده تا حد زیادی به جلوگیری از بروز بحران کمک کرد، اما از آنجایی که کمبود اتوبوس هرگز رفع نشد، عملا این طرح نتوانست مشکلات حمل و نقل عمومی را دست کم در تهران حل کند و یکی از نتایج اجرایش، افزایش گره‌های ترافیکی در بسیاری از معابر بود. ترافیک‌هایی سنگین که موجب ازایش تخلفات رانندگی می‌شود و حتی نماینده مجلس را مجاب می‌کند برای رهایی از آن از مسیر خط ویژه استفاده کند!

این تنها یک نمونه از تلاش مدیران شهری برای تغییر دادن «مُدهای حمل و نقل شهری» است که در گذشته اجرا شده است. طرحی که شانس یارش بود و اجرایی شد و به سرنوشت مونوریل دچار نگشت که یک شهردار آغازش کرد و شهردار بعدی با صرف هزینه‌هایی آن را برچید! ایده‌هایی که همه در زمان رونمایی و اعلام به مردم، ایده‌هایی اصولی و پشتوانه دار معرفی می‌شدند و در نهایت نتوانستند کلاف سردرگم ترافیکی را سامان دهند.

 

نکته قابل تامل در این میان، ضرورت تکرار چندین باره این مسیر در برهه‌های مختلف است. مسیری که حالا به «بهراه» رسیده که طرحی در زیرمجموعه مدیریت فعلی شهر تهران است که در ابتدای گزارش، بخشی از مقدمه چینی مسئولان در زمان رونمایی از آن را خواندیم. «طرح احداث ۵۰۰ کیلومتر مسیر پیاده روی مناسب سازی شده برای افراد دارای معلولیت با رعایت استاندارد‌های لازم و نگاهی همه جانبه به تأسیسات شهری، فضای سبز، مبلمان شهری و مسیر دوچرخه سواری» که بهراه نام دارد.

بهراه پروژه‌ای است که در معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران در دست اجرا قرار گرفته و بر اساس گزارشی که امروز صفا صبوری دیلمی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران ارائه داده، ۱۷۵ کیلومتر از آن به اتمام رسیده است. مسیری که به تاکید این مقام، نیاز تهران به آن ۲۰ هزار کیلومتر است و اگر سرعت اجرایش به حدی برسد که سالی ۵۰۰ کیلومتر از آن احداث گردد، ۴۰ سال دیگر پایان خواهد یافت!

اما بشنوید از برخی جزییات این طرح که به گفته صبوری «برخلاف تمام آزمون و خطا‌های انجام شده طی سال‌های گذشته، اقدامی با پشتوانه قابل دفاع مطالعاتی است و مطالعات آن بیش از ۹ ماه به طول انجامیده است». جزییاتی که یکی از آنها، در نظر گرفتن مسیر ویژه دوچرخه برای مسیر‌های احداث و بهسازی شده در قالب طرح بهراه است. اما چگونه می‌شود به دنبال گسترش قلمرو شهروندان به عنوان یکی از شعار‌های کلیدی بهراه بود و مسیر دوچرخه را به پیاده راه‌ها افزود؟

پاسخ مدیران شهری به این سوال، بسیار جالب توجه است؛ کندن از خیابان‌ها و اضافه کردن به پیاده روها. ایده‌ای مشابه ایده اجرای بی آر تی که عرض خیابان‌ها را کوچکتر کرده و بدیهی است که یکی از نتایجش، افزایش بار ترافیکی در خیابان‌های مجاور است. احداث ۱۷۵ کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه در خیابان‌های مشکل دار و گاه باریک تهران که دهه هاست توان عبور خودرو‌های عبوری از خود را ندارند و معلوم نیست اجرای چند طرح دیگر که عرضشان را می‌بلعد، دوام خواهند آورد!

نکته‌ای قابل تامل که اگر بدانیم به هزار و یک دلیل (از جمله شرایط جغرافیایی شهر، پیوسته نبودن مسیرها، آلودگی شدید هوا و...) نتوانسته موجب رونق دوچرخه سواری در تهران هم شود، دردناک‌تر جلوه می‌کند، مخصوصا اگر بدانیم مسیر‌های احداث شده برای دوچرخه در تهران، اغلب فاصله بسیار زیادی با استانداردی که خود شهرداری تهران با سازمان ملی استاندارد ایران برای مسیر‌های دوچرخه سواری تهیه و تصویب کرده دارند!

اینجاست که جا دارد آرزو کنیم هزینه‌هایی که قرار است صرف این امور شود، صرف خرید اتوبوس یا توسعه مترو شود یا حتی از آن بهتر، از ساخت مسیر ویژه دوچرخه (که پروژه‌ای گران هم به نظر می‌رسد) به احداث و بازسازی معابر پیاده رو در تهران منحرف گردد. تغییری که می‌تواند احداث پیاده راه مناسب در تهران را سرعت ببخشد و کاری کند که پروزه کمی زودتر از ۴۰ سال دیگر فرجام بیابد و مزایایش نصیب نوه و نتیجه شهروندان بشود!