به گزارش تابناک اقتصادی؛ جدیدترین آمار رسمی از تغییرات نقدینگی نشان می‌دهد نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی از ۳۴.۱ درصد در پایان دی‌ماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۵.۲ درصد در پایان دی‌ماه ۱۴۰۲ کاهش یافته است. این در شرایطی است که حجم نقدینگی نیز به بیش از ۷ هزار و ۵۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی قابل توجه از نقدینگی که کارشناسان بر لزوم مدیریت آن توسط سیاست گذار پولی تاکید دارند تا بتوان در مسیر کنترل تورم گام برداشت.
محمدجواد محقق‌نیا، استاد مالی و بانکداری دانشگاه علامه طباطبایی در این باره در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی با اشاره به اینکه معمولاً در ماه‌های پایانی سال، افزایش نقدینگی داریم اظهار داشت: به نظرم رسیدن نرخ رشد نقدینگی به کانال ۲۵ درصدی، یک معجزه است. به گونه‌ای که رسیدن نرخ رشد نقدینگی به محدوده مذکور، یک نقطه اتکا و امید برای بهبود اوضاع اقتصادی است. البته انضباط مالی در بانک‌ها باید بیشتر رعایت شود. چراکه به نظرم، با دقت و به‌صورت کامل، کنترل ترازنامه بانک‌ها انجام نشده است.
محقق‌نیا افزود: اما نگرانی اصلی در جای دیگری است؛ به‌گونه‌ای که باید مراقب باشیم که در کنار سیاست انقباضی، خدای‌نکرده تولید صدمه و آسیب نبیند. به‌هرحال آنچه مسلم است بخش اعظمی از تورم در کشور ما، ناشی از نقدینگی نیست. چراکه بخش مهمی از تورم در اقتصاد کشورمان، ناشی از گلوگاه‌های تولید است. به گونه‌ای که یکی از گلوگاه‌های تولید، تأمین سرمایه در گردش است.
وی یادآور شد: به‌عنوان نمونه قبلاً یک شخص تولیدکننده، با دلار ۳۰، ۴۰ و یا حتی ۵۰ هزار تومان، ۱۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش فراهم می‌کرد و این ده میلیارد تومان را سالی شش بار گردش می‌داد. به بیان دیگر، از زمانی که ثبت سفارش انجام می‌داد و ارز تخصیص می‌یافت تا واردات مواد اولیه و تولید محصول و فروش آن، جمعا دو ماه زمان می‌برد، اما الان به دلیل گلوگاه‌هایی که در نرخ ارز داریم، گا‌ها این زمان ثبت سفارش تا فروش محصول نهایی تولید شده، به شش ماه نیز می‌رسد. موارد متعددی در سراسر کشور دیده ام که با این چالش مواجه هستند. این شش ماه به گونه‌ای است که این شخص، قبلا رقم ۱۰ میلیارد را شش بار گردش می‌داد، ولی الان دو بار گردش مالی انجام می‌دهد. پس ۴۰ میلیارد تومان دیگر نیاز دارد تا بتواند همان سطح تولید قبلی را نگه دارد. خب از یک طرف می‌خواهیم کنترل نقدینگی کنیم و از طرف دیگر دچار رکود نشویم؛ بنابراین تنها راه چاره این است که پول و اعتبارات کمیاب و ارزشمند بانکی را هدفمند به سمت تولید هدایت کنیم. این اتفاق اگر بیفتد و گلوگاه‌های تولید در کشورمان کم و رفع شود، عملا تورم نخواهیم داشت؛ عملا با عرضه زیادی که خواهیم داشت، صادرات نیز رونق می‌گیرد و رشد می‌کند. مثلا یک شرکتی می‌گوید ۵ میلیون دلار به روسیه صادرات دارم، حال اگر سرمایه در گردش من را تامین کنید، تعهد می‌دهم که تا ۳۰ میلیون دلار صادرات به روسیه انجام دهم. یعنی پس اگر به سمت تامین سرمایه در گردش حرکت کنیم، اولا ارز بیشتری برای کشور تامین می‌شود و هم عرضه بیشتری رقم می‌خورد و جلوی تورم هم گرفته خواهد شد.
محقق نیا افزود: اخیرا قیمت لاستیک در کشور افزایش پیدا کرد، آیا ما تورم داشتیم؟ خیر؛ آنجا نتوانسته بودند تخصیص ارز را به‌موقع انجام دهند و شرکت‌ها نیز نتوانسته بودند منابع لازم برای تخصیص را تأمین کنند؛ بنابراین گره اصلی ما گلوگاه‌های تولید است و باید مشکلات تولیدکننده حل شود. چراکه معتقدم مشکل اصلی کشور نقدینگی نیست و مشکل اصلی گلوگاه‌های تولید است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تأمین سرمایه در گردش به‌موقع برای تولید است؛ بنابراین اگر واقعاً می‌خواهیم جلوی تورم را بگیریم، باید به تولید کمک کنیم تا اقتصاد کشور، نفسی بکشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در حقیقت در حال حاضر تمرکز اصلی روی کنترل نقدینگی شده است و چوب این وضعیت را تولید می‌خورد و نتیجه‌اش این می‌شود که نقدینگی را کنترل کردیم؛ ولی بازهم تورم را داریم. یعنی تورم ناشی از نقدینگی نیست و تورم ناشی از گلوگاه‌های تولید در کشور است.
وی در پایان گفتگو و در پاسخ به این سؤال که چرا در این سال‌ها با وجود تأکید بسیار بر ضرورت هدایت اعتبار به سمت تولید با ابزاری نظیر اوراق گام، بازهم نتیجه مطلوبی را شاهد نبودیم اظهار داشت: به دلیل این است که دولت عملاً کنترلی روی اعتبارات بانکی ندارد و بعضاً شاهد هستیم که پروپاگاندا و جو رسانه‌ای سنگین علیه دولت راه می‌افتد. مثلاً الان در بانک بزرگی مثل سپه که همه ارکان آن دولتی است، خب کل تسهیلات تکلیفی و تبصره‌ای به سقف ۲۵ درصدِ اعتباراتش نمی‌رسد. بعد عده‌ای می‌گویند دولت به بانک‌ها فشار وارد می‌کند؛ بنابراین تاکید دارم باید ما کانالی برای نفس کشیدن تولید از طریق سیستم بانکی پیدا کنیم. یعنی آقای فرزین باید یک گارگروهی در بانک مرکزی برای این کار تعیین کند و روی این کار کند تا نتابج مثبتی را در فضای تولید و اقتصاد کشور شاهد باشیم.
