به گزارش خبرآنلاین، پای «گل» از اوایل دهه ۱۳۹۰ به ایران باز شد و خیلی زود جای خود را بین بچه‌دبیرستانی‌ها باز کرد. کافی است در پارک‌ها قدم بزنید یا از نزدیکِ محافل نوجوانان رد شوید تا ببینید بویی متفاوت از بوی سیگار همه جا پخش شده است.
ماده‌ای مخدر که برعکس نام زیبا و فریبنده‌اش باعث اختلال در کارکرد مغز می‌شود و با آن که عوارض جسمی و روانی فراوانی دارد، طرفداران زیادی هم دارد و پرمصرف‌ترین مخدر بین جوانان و نوجوانان ایرانی است. اما این ماده مخدر چیست و چرا این همه طرفدار دارد؟ آیا واقعاً طبق باور عُموم، بی‌ضرر است؟
خانواده بزرگ ماریجوانا
همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: قبل از هر چیز باید بدانید که گل عضوی از خانواده ماریجوانا است و در کشورهای مختلف، اسم‌های مختلفی دارد؛ گراس (Grass) یا همان علف، وید (Weed)، کانابیس (Cannabis) و در ایران هم با نام جذاب و فریبنده‌ی «گل» شناخته می‌شود. این تنوع اسامی ممکن است باعث سردرگمی شود، اما ماده اولیه همه اینها همان گیاه شاهدانه یا کانابیس (Cannabis) است.
ساده‌تر بگوییم؛ ماریجوانا انواع مختلفی دارد و تأثیر و نوع نشئگی آن بسته به اینکه از چه گیاهی استخراج شده، فرق می‌کند. اما گل، گرس، بنگ، حشیش و ... همه از مشتقات مهم این گیاه محسوب می‌شوند. فقط به دلیل تفاوت در روش فرآوری و میزان غلظت THC (ماده روان‌گردانِ موجود در شاهدانه)، اثرات متفاوتی دارند. مثلا گل از سرشاخه‌های گل‌دارِ گیاه شاهدانه تهیه می‌شود و میزان THC آن بیشتر از گونه‌های سنتی ماریجوانا است، ماریجوانا به برگ و گل خشک‌شده‌ی گیاه شاهدانه گفته می‌شود و حشیش هم ماده‌ای غلیظ‌تر است که از صمغ گیاه شاهدانه گرفته می‌شود.
چرا گل بین نوجوانان محبوب است؟
اما این که چرا گل بین جوانان و نوجوانان دنیا ازجمله ایران محبوبیت دارد، به عوامل متعددی برمی‌گردد که مهم‌ترین آنها دسترسی آسان به دلیل تولید نسبتاً ساده و عرضه گسترده، ارزان بودن، حس کنجکاوی، فشار هم‌سالان، سرخوشی کاذب و شادی موقت ناشی از مصرف گل، احساس متفاوت بودن و البته تبلیغات غلط و فریبنده درباره اعتیادآور نبودن گل و ناآگاهی درباره خطرات گل است. طبق آمارها ۵۱.۹ درصد مصرف‌کنندگان گل در ایران بین ۱۵ تا ۲۹ سال سن دارند.
هرچند مصرف ماریجوانا در دنیا سابقه‌ای طولانی دارد، اما شکل امروزی آن با نام «گل» از اوایل دهه ۱۳۹۰ (خورشیدی) در میان جوانان ایرانی رواج چشمگیری پیدا کرد و از نیمه دهه ۱۳۹۰ مصرف آن بیشتر شد. به طوری که بعد از تریاک، تبدیل به دومین ماده مخدر پرمصرف در کشور شد.
بعد از کشیدن گل چه اتفاقی می‌افتد؟
مصرف گل عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدتی بر جسم و روان دارد و علتش هم میزان بالای THC در آن است. THC با تأثیر بر گیرنده‌های مغز، عملکرد حافظه، یادگیری، هماهنگی حرکتی و احساسات را مختل می‌کند. ماریجوانا بیش از ۴۰۰ ماده شیمیایی مضر مثل THC دارد که موجب اختلال در کارکرد مغز می‌شود.
افزایش ضربان قلب (تا ۳ ساعت بعد از مصرف)، خشکی دهان، قرمز شدن چشم‌ها، اختلال در هماهنگی حرکتی و تعادل، افزایش اشتها و گاهی کاهش آن، سرگیجه و تهوع از مهم‌ترین عوارض کوتاه‌مدت جسمی ناشی از کشیدنِ گل هستند.
سرخوشی و خنده بی‌دلیل، توهم و هذیان‌گویی (به خصوص در دوزهای بالا)، اضطراب، وحشت‌زدگی و پارانویا و اختلال در حافظه کوتاه‌مدت و از یاد بردن اتفاقات و اختلال تمرکز هم از عوارض کوتاه‌مدت روانی مصرف گل هستند.
این ماده به ظاهر بی‌خطر، عوارض بلندمدت هم دارد؛ بیماری‌های ریوی مثل برونشیت، افزایش خطر سرطان ریه (۲۰ برابر سیگار معمولی)، ضعف سیستم ایمنی، افزایش خطر سکته مغزی و فلج شدن، و مشکلات قلبی-عروقی تعدادی از عوارض بلندمدت این مخدر هستند.
عوارض بلندمدت روانی آن هم کاهش بهره هوشی (IQ) به‌ویژه در مصرف‌کنندگان زیر ۱۸ سال، افسردگی، اضطراب مزمن، پرخاشگری، افزایش خطر ابتلا به اسکیزوفرنی به خصوص در افراد با زمینه ژنتیکی، بی‌انگیزگی مزمن و کاهش امید به زندگی، اختلال خواب و افت تحصیلی و شغلی جزو این عوارض هستند.
عوارض چه زمانی بروز می‌کند؟/ خطرات مصرف گل در سن پایین
برخلاف تصور رایج، گل اعتیادآور است و وابستگی روانی شدیدی هم ایجاد می‌کند و حتی مصرف کوتاه‌مدت آن (یکی دو سال) می‌تواند موجب وابستگی روانی شود و فرد را مجبور به مصرف مکرر کند. ترک آن هم می‌تواند با علائمی مثل بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی همراه باشد.
عوارض کوتاه‌مدت گل معمولاً چند ساعت بعد از مصرف ظاهر می‌شوند و ممکن است تا چند ساعت ادامه پیدا کند. اما عوارض بلندمدت به عوامل مختلفی مثل سن، دفعات مصرف، دوز و وضعیت جسمی و روانی فرد بستگی دارد.
به گفته کارشناسان، این باور که «چند سال می‌کشیم و بعد ترک می‌کنیم» یک تصور بسیار ساده‌انگارانه و خطرناک است. چون مغز انسان تا حدود ۲۵ سالگی در حال رشد و شکل‌گیری است و مصرف گل در این سنین می‌تواند عملکرد طبیعی مغز را برای همیشه مختل کند. حتی مصرف کوتاه‌مدت.
دکتر سعید صفاتیان، کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد و مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره زمان بروز عوارض مصرف گل می‌گوید: گاهی تنها یک بار مصرف گل می‌تواند اضطراب در فرد ایجاد کند. اما درمجموع بعد از یک سال مصرف مداوم، عوارض روحی و روانی ناشی از مصرف این مخدر در فرد بروز می‌کند. مصرف مداوم یعنی مصرفِ تقریبا هر روزه. چون نوجوانان اکثرا هر روز غروب‌ها در پارک، کوچه پس‌کوچه و مهمانی‌ها پاتوق می‌کنند و گل می‌کشند.
دکتر صفاتیان می‌گوید: اضطراب، افسردگی، بی‌حوصلگی، انزوا، میل به تنهایی، پرخاشگری و تندخویی با اعضای خانوده و دوستان، حرف‌ناشنوی از والدین و تصادف کردن در رانندگی ازجمله عوارضی هستند که به‌تدریج خود را نشان می‌دهند. بعضی از خانواده ها زود متوجه می‌شوند و مداخله می‌کنند، اما بعضی‌ها فکر می‌کنند اینها از عوارض دوران نوجوانی و بلوغ است و آن را جدی نمی‌گیرند.
گاهی درمان دیگر جواب نمی‌دهد
این کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد درباره درمان مصرف‌کنندگان گل می‌گوید: متاسفانه بعضی از عوارض گل ماندگارند و چون هنوز دمان دارویی برایش وجود ندارد، روان‌درمانی این افراد خیلی سخت انجام می‌شود. فردی که ۳ - ۴ سال گل مصرف کرده و بعدش برای درمان می‌آید، دیگر حافظه کوتاه‌مدت خود را از دست داده، امید به زندگی ندارد، نسبت به همه بدبین است و خب طبیعی است که درمانش سخت است.
مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید: گل معمولا روزانه از ۱ تا ۳۰ نخ نخ مصرف می‌شود. یعنی بعضی از جوانان روزانه ۳۰ نخ گل مصرف می‌کنند! و خب طبیعتا اگر بخواهیم درمان چنین فردی را شروع کنیم، حداقل یک سال طول می‌کشد و گاهی هم اصلا جواب نمی‌دهد. مثلا خیلی وقت‌ها اضطراب این افراد نسبت به درمان مقاوم می‌شود. یا اختلال شخصیت، دیگر در مصرف‌کننده نوجوان رشد کرده و او را تبدیل به فرد پرخاشگری کرده و دیگر اصلا درمان روی او جواب نمی‌دهد. گاهی روند درمان آن‌قدر طولانی و فرسایشی است که هم خود بیمار و هم خانواده‌اش خسته می‌شوند و درمان را رها می‌کنند.
۴۷۲۳۶
