همشهری آنلاین، علی الله سلیمی: نهمین پایتخت کتاب ایران، شهر کوچکی بنام «اِوَز» در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان اوز است که در ۳۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و در دشتی میان دو رشته کوه از دنباله کوه‌های زاگرس جنوبی واقع شده و جمعیتی بالغ بر ۵۰ هزار نفر دارد. این شهر که از میان ۱۱۰ شهر متقاضی، موفق شده این عنوان را کسب کند پیش‌تر هم ۲ بار موفق به کسب عنوان‌های شهر خلاق و دوستدار کتاب شده و همواره یکی از گزینه‌های انتخاب به عنوان پایتخت کتاب ایران بوده که سرانجام به این موفقیت بزرگ فرهنگی و ملی دست یافته است.
- زمینه‌های انتخاب« اِوَز» برای پایتخت کتاب ایران
انتخاب شهر کوچک اِوَز به عنوان نهمین پایتخت کتاب ایران، یک شبه اتفاق نیفتاده است؛ زمینه‌های گوناگونی دارد که یکی از آن‌ها، فعالیت دبیرخانه جشنواره شهر پایتخت کتاب در این شهر است که فعالیتی مداوم به درازای یک دهه دارد تا اینکه امسال بالاخره این شهر کوچک موفق شد پایتختی کتاب یک ایران را به عهده بگیرد. اِوَز که حالا کوچکترین شهر پایتخت کتاب ایران محسوب می‌شود، در بخش کتاب و کتابخوانی سابقه بیش از نیم قرن دارد و تشکیل انجمن کتابخانه‌های عمومی این شهر هم به ۵۰ سال پیش برمی‌گردد، چنانکه در میان شهرهای فارس و کشور، از پیشتازان تشکیل انجمن بوده است. به بیان دیگر، اوز از دیرباز مردمی اهل فرهنگ، دانش و مطالعه داشته و نخستین مدرسه این شهر کوچک بیست و دومین مدرسه راه‌اندازی شده در کشور بوده است.
- حضور پررنگ خیران حوزه کتاب
فعالیت پررنگ خیران حوزه کتاب، یکی دیگر از این شاخصه‌های فرهنگی این شهر است که در انتخاب این شهر کوچک به عنوان پایتخت کتاب ایران نقش قابل توجهی داشته است؛ به گونه‌ای که همه کتابخانه‌های عمومی این شهر خیرساز است. علاوه بر چهار کتابخانه این شهرستان که همگی خیرساز هستند، ۲ کتابخانه در حال ساخت کهره و کودک و نوجوان اوز هم از سوی خیران در حال ساخت است.
- شرکت ۱۱۰ شهر در فراخوان دبیرخانه
اما اینکه شهر اوز چگونه به نهمین پایتخت کتاب ایران انتخاب شد، حکایت جالبی دارد. در ابتدا فراخوانی به همه شهرها ارسال شد که دبیرخانه پذیرای طرح‌ها و برنامه‌ها در حوزه ترویج و کتابخوانی است، ۱۱۰ شهر شرکت کردند که تنها ۴۷ شهر برنامه ارائه دادند و ۶ شهر، قزوین، ارومیه بهشهر، شاهین شهر و اوز انتخاب شدند. در ابتدا تصمیم بر این بود که پایتخت کتاب دو ساله باشد اما چون روند انتخاب طی ۱۰ سال قبل، یک شهر بود، تصمیم گرفته شد بعد از انتخاب پایتخت کتاب سال آینده، این رویداد دو ساله باشد.
- رقابت بین ۵ شهر در مرحله نهایی
تیم داوری، طی دو ماه فعالیت برای ارزیابی، فرصت داشت و ۶ شهر در نهایت انتخاب شدند؛ رقابت‌ها درخورتوجه و برنامه مردم‌نهاد کتاب‌محور زیاد بود. در ارزیابی نهایی، شهر بهشهر به عنوان شهر دوستدار کتاب و لاهیجان به‌عنوان شهر مشتاق کتاب انتخاب شدند. سرانجام عنوان نهمین پایتخت کتاب ایران، در رقابت با ۵ شهر به اوز استان فارس رسید. این شهر، نماد یک‌دهه استمرار و پایداری در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی است و مدل همکاری خوب بین دولت و مردم را رقم زده است.
- فعالیت‌های بین‌المللی کتاب در یک شهر کوچک
تیم داوری در شهر«اِوَز» با یک مکتبخانه روبه‌رو شد؛ مکتب نهادی است که محل خیلی از اتفاق‌ها و رخدادها است، کتابخانه زندان را دیدند و بخش فعالیت بین‌المللی ترویج کتابخوانی که در امارات، کویت و آلمان پُررنگ است. همچنین مشاهده شد روستاهای مختلفی هم در عرصه ترویج کتابخوانی فعال هستند. در بخش‌هایی شاهد قصه‌خوانی عروسک‌ها بودند. طرح «کوچه شادی» که ازسوی نوجوانان اداره می‌شود و توانستند محله و مسئولان را با خود همراه کنند و می‌توان گفت که اوز یک شهر کتاب‌باز است.
