بازار سهام ، پس از عبور از شنبه‌‌‌‌‌ای سخت به تعادل بازگشت. شاخص‌کل بورس با وجود کاهش ارتفاع نسبی، در نیمه دوم قدری از افت صبحگاهی را جبران کرد. هرچند که بهبود نسبی ارزش معاملات، قفل محکم بازار را شکسته است، اما همچنان روند بورس تهران تحت‌تاثیر برخی از نمادها قرار دارد. همزمان با بازگشایی ایران‌خودرو، بانک ملت و شستا، در میانه ساعات معاملاتی، تقاضای جدیدی وارد بازار شد، با این‌حال در دقایق پایانی عرضه‌های جدیدی وارد بازار شد. در نهایت نماگر اصلی بورس با افت ۰.۱۹درصدی در فاصله ۳۵هزار‌واحدی از مرز ۳میلیون واحد آرام گرفت.
بازار سهام تحت‌تاثیر رویه‌‌‌‌‌های نادرست سیاستگذاری، قابلیت پیش‌بینی خود را از دست داده‌است. علاوه‌بر آنکه ریسک‌های سیاسی، برآورد متغیرهای اقتصادی را سخت‌تر کرده‌است، ابزارهای پوشش‌ریسک نیز عمدتا کارآیی لازم را ندارند. عدم‌توسعه بازار مشتقه سهام، یکی از پیامدهای این موضوع است. کاهش اعتماد عمومی نسبت به بازار سهام، به‌وضوح در تابلوی بورس مشخص است. افت شدید ارزش معاملات و خروج بیش از ۳هزار و ۲۰۰میلیارد‌تومان پول حقیقی سیگنال عدم‌استقبال از بورس را مخابره می‌کند. نقش منفعلانه سازمان بورس در مدیریت و نظارت بر معاملات نیز ناکارآمدی این نهاد ناظر را برای بورس‌بازان عیان کرده‌است.
آرامش قبل از توفان
با شدت‌‌‌‌‌گرفتن هیجانات منفی در روز شنبه، بازار سهام طی دومین روز هفته، قدری متعادل‌‌‌‌‌تر ظاهر شد. بهبود نسبی ارزش معاملات و عبور این سنجه آماری از مرز ۹همت، نشان‌داد که قفل بازار شکسته شده‌است، بااین‌حال همچنان روند خروج پول از بازار سهام ادامه دارد. طی روز گذشته، حدود ۵۰۰میلیارد‌تومان نقدینگی حقیقی از گردونه معاملات بازار سهام خارج شد. به‌‌‌‌‌رغم پتانسیل بالای برخی از نمادهای بنیادی، معاملات برخی از شرکت‌های فعال در بورس تهران موجب افزایش هیجان بازار شده‌است. طی روز یک‌‌‌‌‌شنبه، بازگشایی ایران‌خودرو، بانک ملت و شستا، موج کوچکی از تقاضا را روانه بازار سهام کرد. این درحالی است که در دقایق پایانی همچنان فشار عرضه وجود داشت. با توجه به آن هنوز محرک جدیدی برای کمک به بورس فعال نشده‌است و حمایت ۳میلیون‌واحدی در پیشگاه بازار قرار دارد، انتظار می‌رود طی روزهای آینده روند نزولی بازار ادامه‌دار باشد.
معضل پیش‌بینی بازار
تصمیم‌‌‌‌‌های ناگهانی و سیاست‌های نادرست در صنایع مختلف سبب شده‌است تا جو کلی بازار تحت‌تاثیر تعداد انگشت‌‌‌‌‌شماری از نمادها باشد. این درحالی است که بازار سهام دارای نمادهای متعدد بنیادی و پرپتانسیل است. حاکمیت ریسک‌های سیاسی در فضای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی، موجب‌شده تا برآورد متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام سخت‌تر از گذشته باشد. در این شرایط نقش پررنگ ابزارهای مبتنی بر طلا و مشتقات بازار سهام می‌تواند به کنترل نسبی ریسک‌ها کمک کند.
با وجود آنکه طی چند سال‌اخیر ارزش معاملات بازار اختیارمعامله سهام چندین‌برابر شده‌است، اما همچنان عمق کم این بازار چالش جدی به‌شمار می‌رود. نبود اختیارهای فروش فعال در همه نمادها، فرآیند پوشش‌ریسک بازار را سخت‌تر کرده‌است، ضمن آنکه سررسیدهای کوتاه قراردادهای فعال در ابزار اختیارمعامله حکایت از آن دارد که کسی حاضر نیست بازار را با دید بلندمدت و در بازه‌های زمانی بیش از یک‌سال پیش‌بینی کند. قطعا این موضوع به نفع بازار سرمایه نبوده و مانعی بزرگ در‌برابر توسعه این بازار به‌شمار می‌رود. تمامی عوامل یادشده، موجب کاهش استقبال از بازار سهام شده‌است. این موضوع در افت ارزش معاملات کاملا نمایان است. میانگین کوتاه‌مدت ارزش دادوستدهای بورسی درحالی به زیر ۱۰همت رسیده که در بلندمدت نیز محدودیت دامنه‌نوسان مانع از ثبت ارزش معاملات بزرگ شده‌است.
ناظر منفعل
نقش سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر بر بازار سهام، طی یک‌سال اخیر بیشتر از گذشته، کمرنگ شده‌است. واکنش‌های منفعلانه نسبت به تحولات و عدم اخذ رویه درست درخصوص دامنه‌نوسان، موجب رخوت و رکود بازار سهام شده‌است. روند ناپایدار ورود و خروج پول حقیقی طی یک‌سال اخیر نشان می‌دهد؛ عمدتا بازار به قصد نوسان‌گیری اقدام به حضور در بازار می‌کند. سیاست‌های نادرست این نهاد در نهایت موجب شده‌است تا صندوق‌های اهرمی جذابیت و کارآیی خود را از دست داده و حباب منفی این صندوق‌ها هر روز بزرگ‌تر از گذشته می‌شود. اگر قرار باشد هدف سکاندار سازمان بورس برای ۴۰۰میلیارد دلاری‌‌‌‌‌شدن ارزش بازار سهام اجرایی شود، نیاز است تا با کاهش ریسک‌های نقدشوندگی و افزایش شفافیت و کارآیی بازار، موجبات تقویت P/E بورس فراهم شود، اما با فرض ثبات شرایط فعلی، روزهای سخت‌‌‌‌‌تری در انتظار بازار سرمایه خواهد بود.
