تیمی بین‌المللی از باستان‌شناسان در تحقیق جدیدی اعلام کرده‌اند مردمان عصر آهن که در شمال‌غرب ایران امروزی زندگی می‌کرده‌اند، از نوع خاصی سرمه چشم به‌عنوان زینت و آرایش استفاده می‌کرده‌اند. به گفته آنها، برخلاف سرمه‌های رایج، در ایران باستان به‌جای سرب از گرافیت طبیعی و اکسید منگنز در سرمه استفاده می‌شده است.
کشف جدید باستان‌شناسان در گورستان باستانی «کانی کوتر»، واقع در استان کردستان ایران انجام شده و نتایج آن در مجله علمی Archaeometry منتشر شده است. تیم تحقیقاتی به سرپرستی دکتر «سیلویا آمیکونه» از دانشگاه توبینگن آلمان، حین بررسی نمونه‌هایی از پودر سیاه‌رنگ موجود در یک ظرف سفالی به این ترکیب غیرمعمول دست یافته است.
دکتر «شلیر امیری‌راد» از دانشگاه هایدلبرگ، که از اعضای کلیدی این پروژه است، می‌گوید:
«در این گورستان باستانی نمونه‌هایی از تدفین نخبگان اولیه همراه با اشیای ارزشمند کشف شده است؛ ازجمله آیینه، ابزارهای آرایش و یک ظرف حاوی پودری سیاه‌رنگ که همگی دارای عناصر هنری آشوری هستند.»
بررسی‌های علمی آنها نشان می‌دهد که برخلاف فرمول‌های متداول آن دوران که معمولاً مبتنی بر ترکیبات آلی یا سرب بوده‌اند، در این مورد از گرافیت طبیعی استفاده شده است. گرافیت طبیعی ماده‌ای معدنی است که به‌خوبی روی پوست می‌نشیند و احتمالاً در زمان استفاده، ظاهری درخشان و فلزی به چشم می‌داده است. همچنین هیچ نشانه‌ای از ترکیبات آلی در نمونه موردنظر یافت نشد.
آمیکونه در این‌باره توضیح می‌دهد:
«هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که ترکیبات آلی از ابتدا در این ترکیب وجود نداشته‌اند یا در گذر زمان تجزیه شده‌اند. اما استفاده از گرافیت و اکسید منگنز نشان‌دهنده بهره‌گیری خلاقانه از منابع معدنی محلی است؛ منابعی که در کوه‌های زاگرس به‌وفور یافت می‌شوند.»
درنهایت پژوهشگران می‌گویند که یافته آنها نه‌تنها اطلاعات تازه‌ای درباره آداب آرایشی در جهان باستان فراهم می‌کند، بلکه دریچه جدیدی را برای درک بهتر زندگی فرهنگی و سبک زیستی نخبگان در منطقه‌ای گمنام میان امپراتوری آشور و ایران باز می‌کند.
