به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه‌ای که در آن به مسائل مختلف پرداخته، ابراز امیدواری کرده تجاوزات نظامی رژیم صهیونیستی علیه ایران بار دیگر اتفاق نیفتد و همچنین از وجود «توافق اصولی» برای آنکه اردوغان از نشست رهبران روسیه و اوکراین در کشورش میزبانی کند، خبر داده است.
«هاکان فیدان» وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی به مسائل مختلف اعم از تحولات سوریه تا تحولات مربوط به جنگ‌های اوکراین و غزه و سیاست های آنکارا پرداخت.
فیدان در مصاحبه با شبکه «ان.تی.وی» درباره تحولات سوریه و موضع ترکیه در قبال آن تاکید کرد سوریه برای امنیت ملی ترکیه اهمیتی غیرقابل مناقشه داشته و آنکارا نیز به اتحاد، نظم و صلح در کشورهای همسایه اهمیت می‌دهد.
فیدان بیان داشت برای ترکیه هدف اصلی تضمین صلح، ثبات و امنیت در منطقه بوده و متذکر شد که فرآیندی در این راستا با حمایت ترکیه، کشورهای منطقه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده در سوریه شروع شده است.
فیدان با اشاره به اینکه دولت موقت جدید کنونی در سوریه به این فرآیند پاسخ مثبتی داده تصریح داشت: «ما همواره دیده‌ایم برخی از عواملی که از چندپارگی، بی‌ثباتی و فقدان قدرت در سوریه نفع می‌برند خواستار آن هستند که این کشور به این وضعیت منفی درمانده و مستاصلی که اکنون به آن گرفتار شده بیفتد. وقتی مذاکرات دیپلماتیک به اجرا در آمده توسط ما و تلاش‌های کل جامعه بین‌المللی در ایجاد نتیجه مطلوب شکست خورد، آنها حالا یک سناریوی متفاوت را به اجرا در آورده‌اند.»
فیدان تاکید کرد رژیم صهیونیستی یکی از عواملی است که این هدف را برای سوریه در نظر داشته و یادآور شد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر این رژیم قبلا گفته بود که نظرش درباره ثبات سوریه مثبت نیست.
فیدان تاکید کرد آنکارا درگیری‌های بین دروزی‌ها و عشایر سنی بادیه‌نشین در سویدا را محکوم کرده، آن را اشتباه می‌داند و خواستار آن است که مسببان خشونت‌ها فورا مجازات شوند. وی افزود: «اما از طرفی نشانه‌های بروز یافته مبنی بر اینکه برخی گروه‌های دیگر نیز با سوءاستفاده از وضعیت در شمال، جنوب، شرق و غرب سوریه فعال شده‌اند. آنها بیانیه‌ها و اعلامیه‌هایی نیز صادر کردند و ما به عنوان کشور ترکیه مجبور شدیم هشدار و اخطار خود را در قبال آنها اعلام کنیم. زیرا ما خواهان وحدت و یکپارچگی این کشور هستیم. ما با این وضعیت مخالفیم. همانطور که نابود کردن هویت‌های قومی و مذهبی به نام وحدت و یکپارچگی اشتباه است، به همان اندازه نیز به آتش کشیدن وضعیت در مابقی نقاط کشور صرفا برای اینکه دیگر گروه‌های قومی و مذهبی احساس بهتری احساس بهتری پیدا کنند اشتباه است. ما باید یک تعادل طلایی را پیدا کنیم و با آن فرمول پیش برویم.»
فیدان اظهار داشت که ترکیه و بسیاری از کشورهای دیگر تأکید دارند که دولت مرکزی کنونی سوریه به هویت همه، قوانین و اختیارات دولت‌های محلی احترام بگذارد اما از طرفی نیز هیچ طرف دیگری خارج از قدرت دولت مرکزی سلاح نداشته باشد و البته دولت هم این گروه‌ها را با توجه به اینکه قدرت و سلاح را در اختیار دارد سرکوب نکند.
فیدان با اشاره به اینکه آنکارا از طریق کانال‌های اطلاعاتی و گفت‌وگو با سایر طرف‌ها پیام‌های مشابهی را به اسرائیل ارسال کرده گفت: «در مورد سوریه، ما می‌گوییم: هیچ‌کس نباید به تمامیت ارضی سوریه دست بزند. سوریه نباید هیچ کشوری را در منطقه خود تهدید کند و هیچ کشوری نیز نباید سوریه را تهدید کند. بیایید وحدتی بر مبنای تفاهم و عمل ایجاد کنیم که این خواسته را ممکن سازد. این دغدغه ماست.»
فیدان در مورد اظهارات قبلی خود مبنی بر اینکه ترکیه هر گونه استفاده از خشونت برای تجزیه و بی‌ثبات کردن سوریه را به عنوان یک تهدید مستقیم برای امنیت ملی خود تلقی و مداخله خواهد کرد توضیح داد: «همه چیز بستگی به ماهیت تهدید دارد. ببینید، مساله این است. اگر عناصر مسلح یگان‌های مدافع خلق کرد (ی.پ.گ) در حال حاضر منحل نشده‌اند ما انتظار داریم آنها توافقنامه امضا شده در ۱۰ مارس را اجرایی کنند. ما می‌خواهیم مسائل فضای مثبت و مساعدی حل شوند. ما می‌خواهیم آنها با هم گامی به سوی سوریه جدید بردارند؛ سوریه‌ای که در آن همه بدون خونریزی یا سختی احساس برابری کنند و هویت، حقوق و قوانین کردها، به ویژه نسبت به اموال، شهروندی و فرهنگ آنها، حراست شود.»
وزیر امور خارجه ترکیه در ادامه این مصاحبه در مورد پتانسیل همکاری‌های ترکیه و سوریه در زمینه دفاعی اظهار داشت هیچ چیز مهم‌تر از همکاری بین دو کشور در زمینه دفاع، به ویژه در مبارزه با تروریسم نیست و تأکید کرد که سوریه به حمایت و کمک فنی جدی برای بازسازی نهادهای اساسی دولتی، به ویژه نیروهای مسلح خود، نیاز دارد.
فیدان تاکید کرد اگر نهادهای دولتی سوریه بازسازی نشوند، تأمین امنیت، نظم و خدمات در سوریه غیرممکن خواهد بود. وی گفت: «چالش‌هایی در حوزه بهداشت، آموزش، حمل‌ونقل و انرژی وجود دارد. ما با کشورهای منطقه همکاری می‌کنیم تا به تدریج به این مسائل رسیدگی کنیم. نیروهای مسلح سوریه باید به سطح مشخصی از ظرفیت برسند تا بتوانند از مرزهای خود محافظت و با داعش و تروریسم مبارزه و از سایر تهدیدات در منطقه جلوگیری کنند. ما همیشه از مسیر همکاری مشروع در این زمینه حمایت می‌کنیم.»
وزیر خارجه ترکیه در مورد درگیری‌های سویدا که از ۱۳ ژوئیه در جنوب سوریه آغاز شد عنوان کرد: «صادقانه بگویم، ما شاهدیم که اسرائیل مانع تلاش‌های دولت مرکزی برای مداخله بی‌طرفانه در درگیری بین عشایر بادیه‌نشین و دروزی‌ها می‌شود. اعتراض استراتژیک ما در همین راستا بود.»
فیدان اظهار داشت که طرفین هفته گذشته در عمان ملاقات کردند و به تفاهم خاصی رسیدند، اما تنها یک شاخه از دروزی‌ها شروع به استفاده از ادبیاتی کرد که کاملا مخالف توافق و تنش‌زدایی بود؛ این ادبیات که آنها «با جنگ مسلحانه به درجه‌ای از استقلال دست می‌یابند.»
این مقام ارشد ترکیه خاطرنشان کرد که عناصر دولتی و نیروهای پلیس سوریه مجهز به سلاح‌های سبک مطابق با توافق در سویدا و اطراف آن مستقر شده‌اند. او افزود که درگیری‌های کوچک در مناطق خاصی ادامه دارد، اما مذاکرات برای تضمین کنترل بی‌طرفانه در حال انجام است.
وزیر امور خارجه ترکیه خاطرنشان کرد که «احمد الشرع» رئیس موقت سوریه و سرکرده گروه تحریر الشام، سیاستی را اجرا کرده که فراتر از انتظارات و فراگیر است. او اظهار داشت که دولت مرکزی دمشق نباید در درگیری‌های احتمالی بین گروه‌ها جانبداری کند، بلکه باید مداخله کند و مسئولان درگیری را مجازات کند. وی افزود که الشرع با منابعی که در اختیار دارد در این امور مداخله کرده است.
هاکان فیدان درباره «تام باراک»، فرستاده ویژه ایالات متحده به سوریه او را نماینده‌ای خواند که توازن‌ها در منطقه را درک می‌کند و به دنبال نشان دادن نوعی بی طرفی است. او خاطر نشان کرد که ترکیه این موضوع را ارج می‌نهد و سالها به دنبال این بینش یگانه بوده است.
او در خصوص روابط بین ایالات متحده و رژیم صهیونیستی تصریح داشت: «اسرائیل و لابی‌های اسرائیلی و صهیونیستی تاثیری بسیار ساختاری بر شکل گیری سیاست داخلی آمریکا داشته‌اند.»
او اما تصریح داشت که در ایالات متحده رهبران و سیاستمدارانی با دیدگاه‌ها و رویکردهای منحصر به فرد خودشان ظهور یافته‌اند که خارج از این مکانیزم عمل می کنند و مردم این کشور اول آمریکا برایشان مهم است نه اسرائیل.
به گفته وزیر امور خارجه ترکیه، گروهک پ.ک.ک/ی.پ.گ که در سوریه از نام «قسد» (نیروهای دموکراتیک سوریه) استفاده می‌کند وارد مذاکراتی با ایالات متحده و کشورهای منطقه پیرامون ادغام در نظام مرکزی و مبارزه با گروه تروریستی داعش شده است. او با ذکر اینکه رویدادهای سویداء در سوریه به طرزی اجتناب ناپذیر دستور کار آنها را تغییر داده، تاکید کرد که دستور کار ترکیه تغییر نکرده است.
فیدان گفت: «بسیار مهم است که نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) داوطلبانه و بدون تأخیر با دولت مرکزی به توافق برسند و گام‌های واقعی، پایدار و تزلزل‌ناپذیری برای اجرای توافقی که به آن رسیده‌اند، بردارند. اگر آنها به دنبال تضمین هستند، بسیار مهم است که کشورهایی مانند ترکیه به عنوان شاهد در مورد حقوق اساسی، آزادی‌ها و امنیت جان و مال مردم در نظر گرفته شوند. فراتر از آن، ادامه وجود گروه‌های مسلح مختلف در کشور با استفاده از بهانه‌های خاص غیرقابل قبول است.»
فیدان اظهارات تام باراک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور سوریه، مبنی بر اینکه «آنها به گروه‌های شبه‌نظامی کرد قول تشکیل دولت نداده و آنها را به سمت ادغام هدایت کرده‌اند» را «بیانیه مناسبی» توصیف و تأکید کرد که آنها از نزدیک در حال ارزیابی وقایع بوده و دولت سوریه را مشروع دانسته و به رسمیت می‌شناسند.
فیدان خاطرنشان کرد آنکارا انتظار دارد این دولت اولین کسی باشد که در صورت بروز مشکل در سوریه مداخله می‌کند و ترکیه نیز در صورت لزوم حمایت‌هایی را از آن ارائه خواهد داد. او تصریح داشت: «در نهایت، ما باید برای هر سناریویی آماده باشیم. زیرا ما نمی‌خواهیم سناریوی پ.ک.ک در عراق و سوریه تکرار شده و سپس مردم کشورمان در ۴۰ سال آینده همان اتفاقاتی را که در ۴۰ سال گذشته تجربه کردند، دوباره تجربه کنند.»
فیدان تأکید کرد که دولت باید در فرآیند «ترکیه عاری از تروریسم» حساسیت‌های خاصی را با واقع‌گرایی دنبال کند و عنوان داشت: «شهروندان ما نباید نگران ادامه این فرآیند باشند. دولت اجازه نخواهد داد آلت دست کسی بشود یا طرف مقابل به این سمت سوق داده شود. ما در نیت‌های خود شفاف هستیم. ما با خود و طرف مقابل صادق هستیم. ما سعی می‌کنیم آنچه را که می‌گوییم انجام دهیم.»
فیدان با بیان اینکه انتظار آنها این است که «هیچ تهدیدی» علیه ترکیه باقی نماند، در مورد پیام «ترکیه عاری از تروریسم» که در حساب شبکه «ایکس» خود که در ۱۱ ژوئیه به اشتراک گذاشت، اظهار داشت: «صرفاً به این دلیل که کنفدرالیسم جوامع کردستان (ک.ج.ک) یک گروه خاص را به عنوان یک تهدید حذف کرده است، به این معنی نیست که عناصر دیگر تهدیدی برای ما ایجاد نخواهند کرد. این تهدید نباید به شکلی که ترکیه آن را تأیید کند، باشد.»
به گفته وزیر امور خارجه ترکیه، تحول در عصر جدید با درک مدرن‌تر و متمدن‌تر، بدون استفاده از زبان سلاح و درگیری، امکان‌پذیر است. او تأکید کرد که برای تحقق این امر، ترکیه باید برای انواع جایگزین‌ها، چه از نظر ادراک، چه از نظر ذهنیت و چه از نظر قدرت، آماده باشد.
هاکان فیدان با بیان اینکه در پایتخت‌های غربی ذهنیتی وجود دارد که حضور سیاسی سازمان تروریستی پ.ک.ک را مجاز می‌داند، گفت: «تا زمانی که آنها مفاد صریح قانون داخلی کشورهایشان را نقض نکنند، به فعالیت‌های آنها اهمیتی نی‌دهند. وقتی من سازمان اطلاعات ملی ترکیه را ترک کردم، تعداد اعضای پ.ک.ک در آلمان که در گزارش عمومی سالانه سازمان اطلاعات داخلی آلمان اعلام شد ۱۴۰۰۰ نفر بود.»
این مقام ترکیه‌ای در مورد تصویب قطعنامه الحاق کرانه باختری توسط پارلمان رژیم صهیونیستی گفت: «صادقانه بگویم، فکر نمی‌کنم (بنیامین) نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، هر زمان که شرایط را مناسب ببیند، در این مورد تردیدی داشته باشد. ذهنیت او اینگونه است که حداکثر را می‌طلبد. اما آیا این چیزی است که در دهه‌های آینده به نفع اسرائیل تمام خواهد شد؟ قطعا چیزی نیست که به نفع آنها تمام شود.»
وزیر امور خارجه ترکیه درباره حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه تصریح داشت: « مطمئنا این وحشیگری لجام‌گسیخته در جایی پایان خواهد یافت اما فعلا این وضعیت به مشکلی برای کل جهان تبدیل شده است.»
فیدان خاطرنشان کرد که به استثنای یک یا دو کشور که به عنوان یک بلوک از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ از اسرائیل چه به صورت کلامی و چه در عمل، بدون وقفه و تزلزل به مدت تقریبا ۱۰ ماه حمایت کردند، کشورهای زیادی شروع کردند به این که دیگر از اسرائیل جانبداری نکنند.
این مقام ترکیه‌ای با یادآوری اظهارات دیروز «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه، در مورد تصمیم کشورش برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین، اظهار داشت به جز سیاستمداران آمریکایی آن هم به دلیل سازوکارهای فرآیند سیاسی داخلی، دیگر حمایت آشکاری از ذهنیت صهیونیستی فعلی در اسرائیل صورت نمی‌گیرد.
او با اشاره به اینکه مذاکرات بر سر آتش‌بس در غزه از خیلی وقت قبل در جریان بوده تصریح داشت که ترکیه با طرف‌های فلسطینی و حماس در ارتباط است.
فیدان با اشاره به وجود سه نقطه بن‌بست در مذاکرات آتش‌بس، توضیح داد که اولین بن‌بست بر سر چگونگی، روش و نحوه توزیع کمک‌های بشردوستانه در غزه پس از دستیابی به آتش‌بس است. فیدان گفت که حماس از سازمان ملل متحد خواسته است که این کمک‌ها را توزیع کند، اما اسرائیل آن را نپذیرفته است.
فیدان خاطرنشان کرد که نقطه بن‌بست دوم مربوط به خروج نیروهای زمینی و نظامی اسرائیل از غزه و محل استقرار آنها بوده و اظهار داشت که خواهان تعهدی برای ادامه آتش‌بس پس از تحویل همه اسرای صهیونیست توسط حماس است.
فیدان تأکید کرد که اسرائیل نه تنها با حمله به زیرساخت‌ها و روبناها بلکه با کشتن مردم با سوءتغذیه و گرسنگی، نوار غزه را غیرقابل سکونت کرده است. وی افزود که مقامات اطلاعاتی اسرائیل از کشوری به کشور دیگر سفر می‌کنند و سعی دارند آنها را متقاعد کنند که تعداد زیادی از پناهندگان فلسطینی را در کشور خود بپذیرند و تأکید کرد که این پروژه‌ای برای «خالی کردن غزه از فلسطینی ها» است.
فیدان با تأکید بر لزوم جلوگیری از این وضعیت، اظهار داشت که آنها با کشورهای مربوطه در این مورد صحبت کرده و هشدارهای لازم را داده اند.
وزیر امور خارجه ترکیه تصریح داشت که الحاق احتمالی کرانه باختری به نفع اسرائیل نخواهد بود.
وزیر امور خارجه ترکیه در بخش دیگری از این مصاحبه در مورد جنگ روسیه و اوکراین گفت: «این جنگ در جریان در شمال دریای سیاه، نه فقط ابعاد منطقه‌ای، بلکه ابعاد جهانی و تأثیرات جدی دارد. گذشته از فاجعه انسانی ناشی از آن – به جا گذاشتن نزدیک به یک میلیون کشته و زخمی و ویرانی کامل شهرها - اکنون با خطر جنگ و تفرقه بیشتر در عرصه بین‌المللی روبرو هستیم. ما از همان ابتدا برای جلوگیری از این امر تلاش کرده‌ایم.»
فیدان با اشاره به نشست سه‌جانبه ترکیه، روسیه و اوکراین که دیروز در استانبول برگزار شد، گفت: «یک بُعد بشردوستانه وجود دارد. ما همچنین مکانیسم سوم راکه شامل همه جنبه‌های بشردوستانه یعنی تبادل زندانیان و اسرا، تبادل مجروحان، تبادل اجساد و تبادل بیماران است اجرا کرده‌ایم. این بار، آنها به دنبال رقم بزرگتری هستند. توافق حاصل و مکانیسمی برای امکان‌پذیر کردن این امر ایجاد شده است.»
او همچنین اظهار داشت طرفین توافق کردند در مورد مواضعی که در دور قبلی مذاکرات آتش‌بس به یکدیگر اعلام کرده بودند بحث کنند. وی افزود: «به ویژه، مسائل مربوط به چگونگی و شرایط ملاقات رهبران مورد بحث قرار گرفت.»
فیدان اظهار داشت که هر دو طرف به طور اصولی برای برگزاری اجلاس رهبران در ترکیه به میزبانی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا توافق کرده‌اند. وی گفت: «اما جایی که آنها اختلاف نظر دارند این است: زلنسکی و پوتین با شرایط متفاوت برای آتش‌بس به اجلاس خواهند آمد. تیم‌های مذاکره‌کننده در اینجا نقشی برای ایفا دارند.»
فیدان اظهار داشت که دو طرف در ابتدا تفکرات نسبتا متفاوتی داشتند گفت: «اکنون، همانطور که آهسته‌تر صحبت می‌کنیم، من تمایل بیشترآنها را برای دیدار شاهد هستم. اگر این مذاکرات به طور سیستماتیک و با این نیت ادامه یابد، همانطور که از ابتدا گفته‌ایم، من واقعاً معتقدم که پس از چند دور، یک راه حل موقت پدیدار خواهد شد.»
وزیر امور خارجه ترکیه در بخش دیگری از این مصاحبه در خصوص مذاکرات برگزار شده در استانبول بین ایران با سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان درباره مسائل هسته‌ای عنوان کرد طرف‌ها بر سر ادامه دادن به تماس‌ها به موازات مذاکرات غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران توافق کردند.
فیدان یادآور شد وقتی «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران به او اطلاع داد که ایران، استانبول را به عنوان محل برگزار نشست انتخاب کرده به او گفت: «اینجا خانه شماست. شما هر جایی که می‌خواهید، چه در استانبول یا شهری دیگر، تحت شرایط متفاوت، با هر نقشی که می‌خواهید ایفا کنید می‌توانید مسائلتان را حل کنید. این یک مساله دشوار است. ما اینجا هر کاری که بتوانیم انجام خواهیم داد.»
وزیر امور خارجه ترکیه در پاسخ به پرسشی در خصوص احتمال تکرار تجاوزات رژیم صهیونیستی علیه ایران عنوان کرد: «ما هرگز نباید به هیچ سناریویی نه بگوییم. امید می‌رود که این اتفاق نیفتد اما همواره امکان و احتمالش وجود دارد. ما آن را احساس کرده و می‌بینیم. طرف‌ها احتمالا درس‌هایی که از جنگ ۱۲ روزه یاد گرفته‌اند را اجرا می‌کنند. من فکر نمی‌کنم ایران بدون اینکه مورد حمله قرار گیرد، حمله کند.»
