بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل می‌گوید تصمیم گرفته تا تمام باریکه غزه را به اشغال درآورد. پس از گذشت نزدیک به ۷۰۰ روز از آغاز جنگ در غزه، او حالا آماده شده تا با وجود مخالفت‌ها، طرح شوم نهایی خود را در مورد این باریکه و ساکنان فلسطینی‌اش به اجرا در آورد. مقامات ارشد در دفتر نتانیاهو که در مورد تصمیم تازه او اظهارنظر کرده‌اند، تلاش دارند تا ماجرای اشغال کامل غزه را به گردن حماس انداخته و جامعه جهانی را قانع کنند که تل‌آویو برای آزاد کردن اسرای خود چاره دیگری جز اشغال ندارد.
بهانه نتانیاهو برای اشغال غزه
بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل مایل است تا علت تصمیم خود برای اشغال غزه را به گردن حماس بیندازد. مذاکرات مرتبط با آتش‌بس راه به جایی نبرده و به‌نظر می‌رسد به پایان راه خود نزدیک شده است. آنطور که واشنگتن‌پست از قول یک مقام دولت نتانیاهو نوشته، برداشت اسرائیلی‌ها این است که حماس علاقه‌ای به تفاهم ندارد و به همین دلیل نتانیاهو کابینه امنیتی خود را تشکیل خواهد داد تا به نیروهای دفاعی اسرائیل دستور دهد که چگونه به سه هدف جنگی او شامل: شکست دشمن، آزادی گروگان‌ها و اطمینان از اینکه غزه هرگز دوباره تهدیدی برای اسرائیل نخواهد بود، دست پیدا کنند.
به‌نظر می‌رسد دیدگاه نتانیاهو در واشنگتن طرفدار دارد و تصمیم برای اشغال کامل غزه، بدون مشورت با آمریکایی‌ها گرفته نشده است. استیو ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه روز شنبه در تل‌آویو در دیدار با خانواده‌های گروگان‌ها مدعی شده بود که پیشنهاد او برای آتش‌بس موقت و بازگرداندن حدود نیمی از ۲۰ گروگان زنده اسرائیلی که هنوز در غزه نزد حماس هستند، موثر نیست و تاکید کرد ما همه راه‌ها را امتحان کرده‌ایم. به‌نظر می‌آید سخنان ویتکاف در سفر اخیر به سرزمین‌های اشغالی، به‌نوعی آماده کردن افکار عمومی برای تصمیمی باشد که اندکی بعد اسرائیل آن را اعلام کرد.
اشغال کامل غزه چه معنایی دارد؟
ویتکاف فرستاده ویژه ایالات‌متحده در امورخاورمیانه می‌گوید ترامپ در حال دنبال کردن طرحی است که بر اساس آن همه زندانیان اسرائیلی باید به خانه برگردند. این طرح آنطور که ویتکاف می‌گوید همه یا هیچ نام گرفته است و دولت آمریکا در حال تدوین آن است. در حقیقت ترامپ از مدت‌ها قبل و همزمان با نخستین روزهای ریاست‌جمهوری خود، هدف خود را در مورد غزه اعلام کرده و خواهان انتقال کامل جمعیت غزه است. این یعنی ۲.۲ میلیون نفر از اهالی این نقطه پرتراکم از جهان که بخش عمده آنها به‌دلیل حملات نزدیک به دو سال گذشته در چادرها زندگی می‌کنند، سرزمین خود را ترک کرده و به کشورهای اطراف مانند اردن و مصر منتقل شوند. چنین طرحی هرچند کشورهای عربی را که به هیچ‌وجه آمادگی پذیرش جمعیت غزه را ندارند سخت خشمگین کرد و باعث تذکراتی از سوی مجامع بین‌المللی در خصوص غیرقانونی بودن آن شد اما از روی میز پیشنهادات کنار نرفت. ایده اولیه ترامپ آن بود که اداره غزه پس از انتقال جمعیت به ایالات متحده واگذار شود.
در سرزمین اشغالی احزاب راستگرای اسرائیلی مدت‌هاست که در مورد اشغال کامل غزه رویاپردازی می‌کنند. از سوی دیگر ارتش اسرائیل (IDF) ادعا کرده‌است که درحال‌حاضر بیش از ۷۵ درصد از غزه را در کنترل خود دارند. بخشی از مناطق باقی‌مانده مربوط به نقاطی است که زندانیان اسرائیلی از سوی حماس در آن ناحیه نگهداری می‌شوند. واشنگتن‌پست از قول یک مقام نزدیک به نتانیاهو که نخواسته نامش فاش شود نوشته نخست‌وزیر اسرائیل تصمیم گرفته است تا نوار غزه را اشغال کند؛ به این معنا که عملیات نظامی شامل مناطقی خواهد شد که گروگان‌ها در آن نگهداری می‌شوند. حرف از اشغال غزه در حالی مطرح می‌شود که اسرائیل از سال ۲۰۰۵ شهرک‌های خود در نوار غزه را تخلیه و نظامیان را از این باریکه خارج کرده بود.
طرح اشغال مجدد با وجود تلاش‌های بین‌المللی برای احیای راه‌حل دو کشوری در حال شکل‌گیری است. فرمولی قدیمی برای پایان دادن به منازعه اسرائیل-فلسطین که ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل، در کرانه باختری و نوار غزه با پایتختی در بیت‌المقدس شرقی را هدف قرار می‌دهد و البته مخالفانی چون ایران و حماس دارد.
مخالفان چه می‌گویند؟
خانواده‌های زندانیان اسرائیلی از مخالفان جدی اشغال کامل غزه محسوب می‌شوند. آنها در تلاشند تا دولت نتانیاهو را به عقب‌نشینی از تصمیم و پذیرش آتش‌بس وادار کنند. از سوی دیگر اوایل هفته صدها مقام ارشد سابق امنیتی، از جمله روسای پیشین سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل، با امضای نامه‌ای مشترک خطاب به رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ، از او خواستند تا بر نتانیاهو برای پایان جنگ فشار بیاورد. گروهی از مخالفان طرح نتانیاهو معتقدند تصمیم برای اشغال غزه به‌معنای تباه کردن زندگی سربازانی است که باید تا زمانی نامشخص در باریکه غزه بمانند و جانشان را در خطر بیندازند. برخی از آنها در شبکه‌های اجتماعی خواهان برکناری نتانیاهو شده‌اند. در همین حین سازمان مادران در جبهه توسط سازمان پخش اسرائیل: فرزندان ما کشته می‌شوند و فرزندان کسانی که خواستار اشغال غزه هستند از میدان نبرد دور هستند.
دیدبان حقوق‌بشر اروپا گفته است طرح اسرائیل برای اشغال نوار غزه، در میان بی‌توجهی کامل بین‌المللی، نشان‌دهنده قتل عام است. مقامات فلسطینی از جامعه جهانی خواسته‌اند تا مقابل اقدامات نتانیاهو ایستادگی به خرج دهند. مفسران رسانه‌ای اسرائیلی هم چندان به پیشواز طرح نتانیاهو نرفته‌اند. مثلا نحوم بارنئا، ستون‌نویس روزنامه یدیعوت آحرونوت نوشته است: نتانیاهو هرگز پیش‌تر چنین قماری نکرده بود. او یادآور شده که نخست‌وزیر اسرائیل همچنان بر تحقق تمام اهداف جنگی‌اش تأکید دارد، اما پس از ۲۲ ماه نبرد خونین، دیگر این‌گونه وعده‌ها جدی گرفته نمی‌شوند. به نظر می‌رسد تنها هدف نتانیاهو در جنگ غزه، ادامه دادن جنگ است.
ماجرای اختلاف میان رئیس ستاد ارتش و نتانیاهو
ایال زمیر رئیس ستاد ارتش اسرائیل جدی‌ترین مخالف اشغال کامل غزه به‌حساب می‌آید. او می‌گوید در صورت اشغال غزه جان زندانیان اسرائیلی به‌خطر خواهد افتاد. طبق گزارش‌ها بنیامین نتانیاهو به مقام اسرائیلی گفته است که اگر این برنامه به‌نظر او مناسب نیست می‌تواند استعفا دهد. رسانه‌ها پس از این مکالمات احتمال استعفا را بالا می‌دانند اما در جلسه روز سه‌شنبه ارتش در نهایت اعلام کرده است که از تصمیم نهایی دولت حمایت خواهد کرد.
نتانیاهو در فشارآوردن به زمیر تنها نیست. ایتامار بن‌گویر وزیر امنیت داخلی تندرو اسرائیل خطاب به رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل گفته بود، باید به اجرای دستورات سیاسی متعهد باشد، حتی اگر تصمیم به اشغال غزه گرفته شود. ایال زمیر که در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ منشی نظامی نخست‌وزیر اسرائیل بود، از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ فرماندهی جنوبی را برعهده داشت، از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ به‌عنوان جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد و از ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ مدیرکل وزارت دفاع اسرائیل بوده است، از سوی افراد گوناگونی هدف حمله قرار گرفته است. با این‌حال ارتش اسرائیل تصمیم گرفته تا به‌ظاهر به دلیل فشارهای روانی بر روی سربازان و افزایش میزان خودکشی میان آنها تمدید خدمت نظامیان صهیونیستی را به مدت چهار ماه لغو کرد. این موضوع در حالی است که ارتش این رژیم به شدت درگیر بحران کمبود سرباز است.
پسر نتانیاهو که مدتی‌است دست به اظهارنظرهای جنجالی سیاسی می‌زند، ایال زمیر را به هدایت شورش و کودتای نظامی متهم کرده و کارهای او را مجرمانه خوانده است.
افشاگری روزنامه اسرائیلی
براساس ادعای روزنامه اسرائیل هیوم نتانیاهو از ایتامار بن گویر وزیرامور داخله اسرائیل و بتسئیل اسموتریچ وزیردارایی برای شرکت در نشست سطح بالای امروز جهت بررسی گام‌های بعدی در نوار غزه دعوت نکرده است. این درحالیست که هر دو نفر جزو تندروترین وزرای کابینه نتانیاهو محسوب شده و از طرح‌هایی که اشغال غزه را آسان می‌کنند. این روزنامه همچنین نوشته است که برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که تسلط ارتش اسرائیل بر نوار غزه، بین 2.9 تا 5.8 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.
چه احتمالاتی مطرح است؟
به‌نظر می‌رسد که نتانیاهو خواهان کنترل کامل بر غزه و پایان دادن به کار حماس به صورت کامل است. البته منتقدان طرح‌های او در داخل سرزمین‌های اشغالی می‌گویند حتی اگر حماس در جنگ با اسرائیل مغلوب شود، باز هم از اهمیت و ارزش آن در بین دوستدارانش در نوار غزه کم نخواهد شد و اشغال غزه هم به نفوذ این گروه در میان فلسطینی‌ها پایان نمی‌دهد.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد هر چند برنامه‌ای برای دادن کنترل غزه به دست آمریکایی‌ها وجود ندارد، اما طرح انتقال جمعیت به دیگر نقاط کماکان روی میز است. طرحی که ممکن است به‌دلیل نزدیکی نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و دامادش جرد کوشنر تاجر یهودی، کلید خورده و با وجود مخالفت‌های جهانی و خشم کشورهای عربی اجرایی شود.
طرح دیگری که اخیرا مطرح شده را اسرائیل کاتز وزیردفاع اسرائیل روی میز گذاشته است. او از شهر بشردوستانه رفح می‌گوید که می‌تواند در بخشی از غزه شکل گرفته و جمعیت بیش از دو میلیون نفری فلسطینی‌های غزه را در خود جا دهد. در واقع در این طرح هم مساله کوچ اجباری فلسطینی‌ها از خانه‌ها و مناطق دیگر به سوی ناحیه‌ای محدود در رفح مطرح است. برخی ناظران معتقدند ایجاد شهر بشردوستانه بدون مشروعیت بین‌المللی و با هزینه‌های گزاف، ایده چندان قابل‌قبولی به‌حساب نمی‌آید.
به‌نظر می‌رسد تصمیم نتانیاهو برای اشغال کامل غزه با وجود مخالفت ارتش و نهادهای امنیتی، گزینه‌های دیگری مانند انتقال قدرت از حماس به دیگر نهادهای فلسطینی به بایگانی سپرده خواهد شد. همچنین ایده ایجاد دو دولت که اروپا و به‌ویژه فرانسوی‌ها به آن دل‌بسته‌اند، تبدیل به ایده‌ای مرده می‌شود.
