همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: این چشم کیهانی که شباهتی حیرت‌انگیز به «چشم سائورون» در رمان ارباب حلقه‌ها دارد، نه‌تنها تصویری شگفت‌انگیز از جهان را به نمایش گذاشته، بلکه یکی از بزرگ‌ترین معماهای اخترفیزیک را هم حل کرده است.
پیشرفت‌های حیرت‌انگیز دنیای فناوری
۱۵ سال رصد بی‌وقفه، پشتکار دانشمندان و پیشرفت‌های حیرت‌انگیز فناوری در نهایت ما را به تصویری رساند که هم خیال و هم علم را درهم‌آمیخته است. بلیزر PKS ۱۴۲۴+۲۴۰ در فاصله میلیاردها سال نوری از زمین، در نگاه نخست یک جت فضایی کند به نظر می‌رسید. اما در کمال شگفتی، از همین جت پرتوهای گاما و نوترینوهایی با انرژی‌های سرسام‌آور منتشر می‌شد؛ موضوعی که دهه‌ها اخترشناسان را گیج کرده بود. اکنون تصویری جدید نشان می‌دهد که چگونه میدان مغناطیسی حلقه‌ای این جت، درست مانند یک‌چشم عظیم، به سمت زمین نشانه رفته است و راز معمایی دیرینه را آشکار می‌کند.
بیشتر بخوانید :
-
پرواز بر فراز ابرهای توفانی برای شناسایی انواع جدیدی از انتشارات گاما
-
کهکشان‌های اولیه در هاله‌ای از پرتوهای کیهانی پرانرژی
چشم سائورون در دل کهکشان
بلیزرها کهکشان‌هایی هستند با هسته‌ای فعال و فوق‌العاده پرانرژی که جت‌هایی عظیم از ذرات باردار را به فضا پرتاب می‌کنند. یکی از این بلیزرها، PKS ۱۴۲۴+۲۴۰، در آسمان کشف شد و به‌سرعت لقب «چشم سائورون» گرفت. شکل حلقه‌ای میدان مغناطیسی اطراف جت آن، شباهتی خیره‌کننده به نماد ترسناک ارباب حلقه‌ها دارد.
جتی کند، اما درخشان
پرسشی که سال‌ها ذهن دانشمندان را درگیر کرده بود همین بود: چطور ممکن است جتی که در ظاهر کند حرکت می‌کند، چنین پرتوهای پرانرژی تولید کند؟
پاسخ اکنون روشن شده است. جت این بلیزر دقیقاً به سمت زمین نشانه رفته و همین باعث تقویت نسبیتی نور آن تا ۳۰ برابر شده است. این خط دید استثنایی، امکان مشاهده بی‌نظیر ساختار درونی جت را فراهم کرده است.
راز نوترینوهای پرانرژی
نوترینوها ذراتی مرموز و گریزان هستند که به‌سختی با ماده برهم‌کنش می‌کنند. کشف منبع آن‌ها همیشه یکی از چالش‌های بزرگ اخترفیزیک بوده است.
تصاویر تازه نشان می‌دهد میدان مغناطیسی حلقه‌ای اطراف این جت، ذرات باردار را تا انرژی‌های خارق‌العاده شتاب می‌دهد و همین فرآیند، منبع اصلی نوترینوهای پرانرژی است.
عصری جدید در اخترفیزیک چندرسانه‌ای
این تصویر و یافته‌های آن تنها یک جلوه دیدنی در آسمان نیستند. آن‌ها نشان می‌دهند ما اکنون بهتر از هر زمان دیگری می‌دانیم جت‌های کیهانی چگونه عمل می‌کنند.
عصر جدیدی در «اخترفیزیک چندرسانه‌ای» آغاز شده است؛ عصری که در آن نور، پرتوهای گاما و نوترینوها در کنار هم معمای جهان را حل می‌کنند.
ارزش رصدهای بلندمدت ثابت شد؛ رصدی ۱۵ساله که پرده از یکی از بزرگ‌ترین اسرار کیهانی برداشت.
فراتر از دنیای فانتزی
چشم سائورون دیگر فقط یک تصویر در دنیای فانتزی نیست؛ این بار در دل کیهان، چشم یک بلیزر با قدرتی شگفت‌انگیز به‌سوی ما دوخته شده است. تصویری که هم‌زمان ترس و شگفتی را برمی‌انگیزد و یادآور این حقیقت است که کیهان هنوز سرشار از رازهایی است که تنها با صبر، علم و تخیل می‌توان به آن‌ها نزدیک شد.
