اباذر کریمی پنابندانی - عضو کمیسون ملی هوش مصنوعی - سال‌هاست که واژه «ناترازی انرژی» در کشور تکرار می‌شود؛ از خاموشی برق گرفته تا قطع گاز در زمستان و کسری تولید بنزین در تابستان. اما پرسش ساده این است: چرا هنوز برای حل این بحران ملی، هوش مصنوعی جایگاهی در تصمیم‌گیری‌ها ندارد؟
داده‌های خام یا تصمیم هوشمند؟
ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر منابع انرژی است. با این حال، مصرف غیرهوشمندانه و مدیریت سنتی باعث شده همواره با کسری انرژی روبه‌رو شویم. امروز دنیا با کمک هوش مصنوعی، مصرف برق و گاز را لحظه‌به‌لحظه پایش کرده و الگوی توزیع را هوشمندانه تنظیم می‌کند. چرا در ایران هنوز سیستم‌ها دستی و جزیره‌ای اداره می‌شوند؟
نمونه‌های جهانی
- در چین، هوش مصنوعی با تحلیل لحظه‌ای داده‌های نیروگاه‌ها و شبکه برق، تا ۲۰٪ تلفات انرژی را کاهش داده است.
- در اروپا، الگوریتم‌های هوشمند توانسته‌اند پیک مصرف را مدیریت کنند تا خاموشی به صفر برسد.
- حتی در کشورهای همسایه، سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای مدیریت مصرف خانگی و صنعتی در حال اجراست.
ایران؛ فرصت ازدست‌رفته
در کشور ما میلیاردها تومان بودجه برای توسعه زیرساخت انرژی هزینه می‌شود، اما هیچ برنامه مدونی برای استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه وجود ندارد. نتیجه‌اش هم روشن است: قطع برق صنایع، آسیب به تولید، افت کیفیت زندگی مردم. این یعنی نادیده گرفتن هوش مصنوعی = تعمیق ناترازی انرژی.
چه باید کرد؟
- ایجاد مرکز ملی هوش مصنوعی انرژی برای پایش و تحلیل لحظه‌ای مصرف.
- نصب کنتورهای هوشمند و استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای مدیریت مصرف خانگی.
- پیش‌بینی هوشمند پیک مصرف و ذخیره‌سازی انرژی.
- بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی توزیع سوخت و جلوگیری از قاچاق.
